Компоненті болып табылады. Бұл сөйлеу әрекеттері: тыңдалым мен айтылым, оқылым мен жазылымның бастапқы және қажетті құраушы материалы болады



Pdf көрінісі
бет1/11
Дата07.04.2017
өлшемі1,29 Mb.
#11305
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11

3
¬ÀÇÀ¬
Òåìàòè÷åñêèé
ëåêñè÷åñêèé
ìèíèìóì
âëàäåíèÿ
êàçàõñêèì
ÿçûêîì
Lexico thematic
minimum of the
kazakh language
knowledge

4
АЛҒЫ СӨЗ
Т
ілдің  лексикасы  тіл  құралдары  жүйелерінде  тілді  оқыту  мазмұнының  маңызды 
компоненті  болып  табылады.  Бұл  сөйлеу  әрекеттері:  тыңдалым  мен  айтылым, 
оқылым мен жазылымның бастапқы және қажетті құраушы материалы болады. Тіл үйренуде 
табысты  нәтижелерге  қол  жеткізу  үшін  тілді  оқытумен  қатар  тілді  меңгеру  деңгейлерін 
бағалауды жүзеге асырып отыру қажет. Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік тілді 
меңгеру деңгейлерін бағалаудың мұндай механизмі болып ҚАЗТЕСТ жүйесі саналады. 
Халықаралық  тәжірибелерге  ұқсас  тіл  білімін  бағалаудың  отандық  жүйесі  –
ҚАЗТЕСТ  тестіленушінің  коммуникативтік  қабілеттіліктерін  бағалауға  бағытталған.  
Бұл  –  Қазақстан  Республикасының  азаматтарының  және  Қазақстан  Республикасының 
аумағында түрлі әрекеттерін жүзеге асырушы шетел азаматтарының қазақ тілін меңгеру 
деңгейлерін анықтайтын жүйе. Отандық жүйенің әдістемелік қоры қазақ тілін меңгерудің 
коммуникативтік құзыреттіліктерін анықтайтын Қазақстан Республикасының мемлекеттік 
стандарттарына негізделген*. 
Тіл  үйрену  тәжірибесінде  лексикалық  минимумдарды  қатар  үйрену  міндетті 
түрде  ұштасып  отырады.  Лексикалық  минимум  сөздік  қордың  кеңеюіне,  белсенді  және 
пассивті сөздік қордың қалыптасуына ықпал етеді. Ұсынылып отырған лексикалық мини-
мум қазақ тілін меңгерудің әрбір деңгейіне сәйкес келетін (қарапайым, базалық, орта, 
ортадан  жоғары  және  жоғары  деңгейлер)  минимальды  сөздер  мен  сөз  тіркестерінің 
жиынын  қамтиды.  Минимум  қазақ  тілін  өз  бетінше  үйренуге  және  қазақ  тілін  меңгеру 
деңгейін бағалауға бағытталған.  Минимум шет тілін үйренудің әлемдік және еуропалық 
стандарттарының принциптеріне, сонымен қатар Қазақстан Республикасының қоғамдық-
әлеуметтік ерекшеліктеріне сәйкес құрастырылған. Қарапайым деңгейде лексикалық ми-
нимум 800 бірлікті, базалық деңгейде – 1783 бірлікті, орта деңгейде – 2229 бірлікті, орта-
дан жоғары деңгейде – 3954 бірлікті, жоғары деңгейде – 5060 бірлікті құрайды.
Лексикалық  бірліктерді  таңдаудың  мақсаты  қазақ  тілінде  жаза  білу  мен  сөйлей 
білуде қолданылатын белсенді сөздік қорды сараптау мен оларды жүйелеу. Осыған орай 
тілді үйренуші азаматтар үшін тіл үйренуде өз ойын пайымдап, оны айта біліп, сөздер мен 
сөз тіркестерді тақырыбына сәйкес мағынасы мен қолдану саласына қарай топтастыра 
білуі, сонымен қатар тілдік бірліктерді дұрыс қолдана алуы сияқты талаптар анықталады.
Әрбір деңгейдің лексикалық минимумы келесі принциптерге негізделген: жүйелілік, 
сабақтастық, дамытушылық принциптері, коммуникация және нәтижелілік принциптері.
Жүйелі  құрастырылған  лексикалық  минимум  тіл  үйренушінің  қазақ  тілінің  сөздері 
мен сөз тіркестерін дұрыс пайдалануға, әртүрлі жағдаяттарда тілдесу тақырыбына байла-
нысты лексикалық бірліктерді дұрыс пайдалану қабілеттерін қалыптастыруға ықпал етеді. 
* 1. ҚР СТ 1926-2009  «Қазақ тілін меңгерудің коммуникативтік тілдік құзыреттіліктері. Қарапайым деңгей. Жалпы меңгеру». 
2. ҚР СТ 1928-2009  «Қазақ тілін меңгерудің коммуникативтік тілдік құзыреттіліктері. Базалық  деңгей. Жалпы меңгеру». 
3. ҚР СТ 1929-2009   «Қазақ тілін меңгерудің коммуникативтік тілдік құзыреттіліктері. Орта  деңгей. Жалпы меңгеру». 
4. ҚР СТ 1925-2009 «Қазақ тілін меңгерудің коммуникативтік тілдік құзыреттіліктері. Ортадан жоғары деңгей. Жалпы меңгеру». 
5.  ҚР СТ 1927-2009  «Қазақ тілін меңгерудің коммуникативтік тілдік құзыреттіліктері. Жоғары  деңгей. Жалпы меңгеру». 

5
Аталған  еңбекте  түрлі  тақырыптарға  байланысты  белсенді  сөздер  мен  қоршаған 
өмірмен  байланысты  лексика  қамтылған.  Минимумдар  лексикалық  сатылар  негізінде 
құрастырылған  және  мағыналары,  тақырыптары  бойынша  топтарға  бөлінген.  Барлық 
сатылардың мазмұны белгілі реттілікпен бірімен-бірі жүйелі байланыстырылған.  Бірінші 
саты үш сөз табымен көрсетілген. Олар: зат есім, сын есім, етістік. Екінші саты – бұл сан есім, 
есімдік, үстеу. Үшінші саты – жалғаулықтар, одағайлар. Қазақ халқының мақал-мәтелдері 
бөлек көрсетілген және олардың орысша, ағылшынша баламалары берілген. Лексикалық 
бірліктерді сөз таптары бойынша бөліктермен бөліп беру сөздерді сөйлемдерде қолдануды 
жеңілдетеді, себебі әрбір сөз табы сөйлемде белгілі қызмет атқарады. Тілді тиімді үйрену 
үшін әрбір сөз табының сөздер жиыны мағыналық топтар мен бөліктерге бөлініп берілді. 
Бөліктер мағынасы бойынша бірімен-бірі тығыз байланысты сөздерден тұрады. 
Қарапайым деңгейдің лексикалық минимумы тіл үйренудің бірінші сатысы болып та-
былады. Бұл деңгейдің сөздері күнделікті өмірдегі жағдаяттарға негізделеді. Тіл үйренуші 
күнделікті  тұрмыста  қолданылатын  тілдік  материалдарды  меңгеруі  қажет.  Лексикалық 
бірліктердің синонимдік қатарының семантикалық мағынасының жеткіліксіздігіне байла-
нысты, осы деңгейде лексика-семантикалық алмастырулар болуы мүмкін. 
Лексикалық  минимумның  базалық,  орта  және  ортадан  жоғары  деңгейлерінде 
лексикалық бірліктердің семантикалық, стилистикалық жағынан тілдік коммуникацияда 
дұрыс қолдануы қарастырылады. Бұл жерде лексикалық минимумның (базалық деңгейден 
ортадан жоғары деңгейге дейін) бірте-бірте кеңеюі, грамматикалық және семантикалық 
базаның күрделенуіне көңіл аудару керек. Бұл деңгейлерде әдеби тіл нормасын сақтап 
қолдану ерекше мағынаға ие.
Жоғары  деңгейдегі  лексикалық  минимум  өмірдің  әртүрлі  әлеуметтік  салаларына 
байланысты лексикалық бірліктерді еркін меңгеруге және лексикалық бірліктерді әдеби, 
ғылыми және кәсіби стильде пайдалануға бағытталған. 
Деңгейлердің өсуіне байланысты сөздер мен сөз тіркестері градуальдылық принципі 
бойынша толықтырылып отырады. 
Лексикалық  минимум  қазақ  тілін  екінші  тіл  ретінде,  қазақ  тілін  шет  тілі  ретінде 
үйренушілерге,  ҚАЗТЕСТ  жүйесі  бойынша  емтиханға  дайындалушыларға,  оқытушыларға, 
оқу  құралдарын  әзірлеуші  авторларға,  зерттеушілер  мен  ғалымдарға,  ізденушілер  мен 
жоғары оқу орнының студенттеріне, сонымен қатар көпшілік оқырман қауымға арналған. 

6
ПРЕДИСЛОВИЕ
В
 
системе  языковых  средств  лексика  является  важнейшим  компонентом  содер-
жания обучения, исходным и необходимым строительным материалом речевой 
деятельности: аудирования и говорения, чтения и письма. Наряду с обучением, для до-
стижения положительных результатов, необходимо осуществлять оценку уровня владения 
языком.  Механизмом  оценки  уровня  владения  государственным  языком  в  Республике  
Казахстан является система КАЗТЕСТ. 
Отечественная  система  КАЗТЕСТ  предполагает  оценку  коммуникативных  компе-
тенций тестируемого, основанную на опыте широко известных и апробированных в ми-
ровой  практике  тестовых  систем.  КАЗТЕСТ  представляет  собой  достаточно  объемную  
и многогранную систему оценки уровня владения казахским языком граждан Республики  
Казахстан, а также иностранных граждан, осуществляющих различные виды деятельности 
на данной территории. Методическая база отечественой системы основана на государ-
ственных стандартах Республики Казахстан, определяющих требования к коммуникатив-
ным компетенциям по владению казахским языком*. 
Обучение языку на практике в обязательном порядке сопровождается изучением 
лексических  минимумов.  Лексический  минимум  способствует  увеличению  словарного 
запаса, формированию активного и пассивного словарного фонда. Лексический мини-
мум  каждого  уровня  теста  представляет  собой  минимальное  множество  слов  и  слово-
сочетаний, соответствующих определенному уровню владения государственным языком:  
элементарному, базовому, среднему, уровню выше среднего и высокому уровням.
Минимум направлен на самостоятельное изучение казахского языка и оценку уров-
ня владения языком. Минимум был составлен в соответствии с принципами мировых и 
европейских стандартов языкового обучения, а также с учетом исторических, культурных, 
социально-экономических и др. особенностей Казахстана.
На элементарном уровне лексика составляет 800 единиц, на базовом – 1783, на 
среднем – 2229, на уровне выше среднего – 3954 единиц, на высоком уровне – 5060 еди-
ниц. Целью отбора лексических единиц является анализ и систематизация активного и 
пассивного словарного фонда, употребляемого в письменной и устной речи. В этой связи 
определяется следующая задача: граждане, изучающие язык, должны уметь осуществлять 
коммуникативную функцию в виде монологической и диалогической речи.
Минимумы каждого уровня основываются на следующих главных принципах: прин-
цип системности, принцип преемственности, развивающий принцип, принцип коммуни-
кации, принцип результативности. Системный лексический минимум должен способство-
вать формированию у обучающегося навыка правильного употребления слов и словосо-
* 1. СТ  РК 1926-2009 «Коммуникативные языковые компетенции владения казахским языком. Элементарный уровень. Общее владение». 
2. СТ  РК 1928-2009 «Коммуникативные языковые компетенции владения казахским языком. Базовый уровень. Общее владение». 
3. СТ  РК 1929-2009 «Коммуникативные языковые компетенции владения казахским языком. Средний уровень. Общее владение». 
4. СТ  РК 1925-2009 «Коммуникативные языковые компетенции владения казахским языком. Уровень выше среднего. Общее владение».
5.  СТ  РК 1927-2009 «Коммуникативные языковые компетенции владения казахским языком. Высокий уровень. Общее владение».

7
четаний казахского языка, умения связывать слова и словосочетания, правильно употре-
блять лексические единицы в соответствии с ситуациями общения.
В  данную  работу  включена  активная  и  пассивная  лексика  на  разнообразную  те-
матику. Минимумы составлены по лексическим ступеням и выделены в смысловые и те-
матические  группы.  Содержание  всех  ступеней  взаимосвязано  между  собой  в  опреде-
ленной  последовательности.  Первая  ступень  представлена  тремя  частями  речи:  имя 
существительное,  имя  прилагательное,  глагол.  Вторая  ступень  –  имя  числительное,  
местоимение, наречие. Третья ступень – союзы, междометия. Отдельно выделен  фразе-
ологический фонд казахского языка (пословицы, поговорки) и соответствующие им рус-
ские и английские эквиваленты. Разделение лексических единиц по частям речи облегча-
ет употребление слов в предложении, так как каждая часть речи выполняет определенную 
функцию. С целью эффективного обучения лексические единицы по каждой части речи 
разделены на смысловые группы и тематические блоки. 
Лексический минимум элементарного уровня является первой ступенью изучения 
языка. Слова данного уровня основаны на ситуациях повседневной жизни. На данном 
уровне обучающийся должен овладеть разговорным языковым материалом, употребля-
емым в повседневном быту. На данном уровне возможны лексико-семантические заме-
щения, вызванные недостаточным знанием семантики синонимических рядов лексиче-
ских единиц. 
Лексический минимум базового, среднего и уровня выше среднего предусматри-
вает правильное (семантически и стилистически корректное) употребление лексических 
единиц в речевой коммуникации. Здесь необходимо акцентировать внимание на посте-
пенном (от базового до уровня выше среднего) расширении лексического минимума и 
усложнении  грамматической  и  синтаксической  базы.  На  данных  уровнях  литературная 
норма языка и ее правильное употребление приобретает особое значение.
Лексический минимум высокого уровня направлен  на свободное овладение лекси-
ческими единицами, относящимся к различным социальным сферам жизни, а также на гра-
мотное употребление их в литературном, научном и профессионально-ориентированном 
направлении. Слова и словосочетания по мере возрастания уровня дополняются с уче-
том принципа градуальности. 
Лексические  минимумы  всех  уровней  предназначены  для  изучающих  казахский 
язык как второй и как иностранный язык; для подготовки к экзамену по системе КАЗТЕСТ; 
для преподавателей, авторов учебных пособий, исследователей и ученых, соискателей и 
студентов, а также для широкого круга читателей.

8
INTRODUCTION
I
n the system of language means lexis is the main component of learning and teaching 
content; it is an initial and necessary constructional material of speech activity: listening 
and  speaking,  reading  and  writing.  The  assessment  of  language  knowledge  is  as  necessary 
as to conduct teaching in order to achieve the positive results. The mechanism of the Kazakh 
language knowledge assessment in the Republic of Kazakhstan is represented by the KAZTEST 
system.
The  system  KAZTEST  supposes  the  assessment  of  a  test-taker’s  communicative 
competences, which is based on the wide known, tested and approved language assessment 
systems  in  the  world  practice.  KAZTEST  is  a  rather  multifaceted  assessment  system  of  the 
Kazakh language knowledge of the native citizens as well as the foreigners engaged in various 
activities in Kazakhstan. The methodological basis of the domestic system is grounded on the 
state standards of the Republic of Kazakhstan, which define the requirements to communicative 
competences of the Kazakh language knowledge*. 
Language teaching is obligatorily accompanied by practical learning of lexical minimums. 
Lexical  minimum  helps  to  increase  word  stock,  to  form  active  and  passive  vocabulary.  The 
proposed  lexical  minimum  is  a  minimum  set  of  words  and  phrases  corresponding  to  the 
requirements of each level of the Kazakh language knowledge: Elementary, Pre-intermediate, 
Intermediate,  Upper-intermediate,  Advanced.  The  minimum  is  aimed  at  self-study  and  self-
evaluation  of  the  Kazakh  language  knowledge  (its  level).  The  minimum  was  composed  in 
accordance with the principles of the world and European standards of language teaching; the 
historical, cultural, social and economic peculiarities of the Republic 
Kazakhstan have also been taken into account.
At the Elementary level there are 800 units, the Pre-intermediate level comprises 1783 
units, the Intermediate level includes 2229 units, the Upper-intermediate level involves around 
3954 units, the Advanced level encloses 5060 units. The aim of lexical units selection is an 
analysis and systematization of the active and passive vocabulary used in writing and speaking. 
Thereupon, the following task is defined: the learners are to be able to carry oit the communicative 
function in the form of a monological and dialogical speech.
The minimums of each level are based on the following major principles: the systemic 
principle, the principle of continuity, the development principle, the communication principle 
1.  ҚР  СТ  1926-2009  «Қазақ  тілін  меңгерудің  коммуникативтік  тілдік  құзыреттіліктері.  Қарапайым  деңгей.  Жалпы  меңгеру»  (Communicative 
competence of the Kazakh language knowledge. Elementary level. The general knowledge). 
2.  ҚР  СТ  1928-2009  «Қазақ  тілін  меңгерудің  коммуникативтік  тілдік  құзыреттіліктері.  Базалық    деңгей.  Жалпы  меңгеру»  (Communicative 
competence of the Kazakh language knowledge. Pre-intermediate level level. The general knowledge). 
3. ҚР СТ 1929-2009 «Қазақ тілін меңгерудің коммуникативтік тілдік құзыреттіліктері. Орта  деңгей. Жалпы меңгеру» (Communicative competence 
of the Kazakh language knowledge. Intermediate level. The general knowledge). 
4. ҚР СТ 1925-2009 «Қазақ тілін меңгерудің коммуникативтік тілдік құзыреттіліктері. Ортадан жоғары деңгей. Жалпы меңгеру» (Communicative 
competence of the Kazakh language knowledge. Upper-intermediate level The general knowledge). 
5.    ҚР  СТ  1927-2009  «Қазақ  тілін  меңгерудің  коммуникативтік  тілдік  құзыреттіліктері.  Жоғары    деңгей.  Жалпы  меңгеру»  (Communicative 
competence of the Kazakh language knowledge. Advanced level. The general knowledge). 


9
and the productivity principle. The systemic lexical minimum has to promote the formation of 
the correct learner skill of the right  words and word combinations usage of the Kazakh language, 
the ability to connect them into sentences, as well to use the lexical units in accordance with 
communication situations. This work comprises the active and passive lexis on various themes. 
The minimums are composed into lexical stages and clustered in meaning and theme groups. The 
content of all the stages is interconnected in definite succession. The first stage is represented 
by  three  parts  of  speech:  nouns,  adjectives,  verbs.  The  second  stage  comprises  numerals, 
pronouns, adverbs. The third stage includes conjunctions and interjections.  The phraseological 
fund of the Kazakh language (proverbs, sayings, etc.) and their Russian and English equivalents 
are grouped separately. The division of the lexical units into parts of speech facilitates the use of 
words in a sentence since every part of speech fulfills a definite function. The words of every part 
of speech are divided into meaning groups and blocks with the aim of their effective learning. 
The lexical minimum of the elementary level is the first stage of language learning. The 
words of this level are based on the situations of everyday life communication. At this level 
a learner has to master the spoken language material used in everyday life. The lexical and 
semantic substitutions caused by the insufficient knowledge of the synonymic semantics are 
allowed at this level.
The lexical minimum of the pre-intermediate, intermediate and upper-intermediate levels 
provides and supports the correct (semantic and stylistic) usage of the lexical units in speech 
communication. It is necessary to attract attention to the gradual widening of the lexical minimum 
from intermediate to advanced levels as well as to the complication of the grammatical and 
syntactical basis. At these levels the literal norm of the language and its correct usage acquires 
special importance.
The lexical minimum of the advanced level is directed at the fluent use of the lexical units 
concerning different social spheres of life as well as their literate use in literary, scientific and 
professionally oriented style. With increasing the level, the words and word combinations are 
added to with taking into account the principle of gradualness.
The lexical minimums of all levels are designed for learners of Kazakh as a second or foreign 
language; for preparation to the KAZTEST examination; for university lecturers, schoolteachers, 
authors of textbooks, researchers, scientists and students as well as for wide range of readers. 

10
ПРИРОДА, NATURE
АСПАН
НЕБО
SKy
ауа
бұлт
күн
жұлдыз
ай
ғаламшар
аспан асты
аспан әлемі
аспан денелері
тозаң
ауа ылғалдылығы
ауаның ластануы
толған ай
айдың бір жаңасы
жарты ай
атмосфералық 
жауын-шашын
атмосфералық қысым
атмосфералық ластану
тропосфера
биосфера
биосфера құрылымы
биосфера экологиясы
биосфераның ластануы
воздух
облако
солнце
звезда
луна
планета
под небом
мироздание, вселенная
небесные тела
пыльца
влажность воздуха
загрязнение  воздуха
полная луна, полнолуние
новолуние
половина диска луны
атмосферные осадки
атмосферное давление
атмосферное загрязнение
тропосфера
биосфера
структура биосферы
экология биосферы
загязнение биосферы
air
cloud
sun
star
moon
planet
under the sky
the universe
heavenly body
dust
air humidity/air moisture
air pollution
full moon
new moon
half moon
atmospheric precipitation
atmospheric/air pressure
atmospheric pollution
troposphere
biosphere
structure of biosphere
ecology of biosphere
biocontamination  
ТАБИҒАТ
ЖҰЛДЫЗ
ЗВЕЗДА
STAR
жұлдыздар тобы
құйрықты жұлдыз
Шолпан
Үркер
Темір қазық
созвездие
комета
Венера
(астр.) Стожары, Плеяды
Большая медведица
constellation
comet
Venus
the Pleiades
the Great Bear/Ursa Major
ЖЕР
ЗЕМЛя
ThE EARTh
арал
жаға
өзен жағасы
құрлық (континент)
теңіз жағалауы
топырақ
жағажай
остров
берег
берег реки
континент
морское побережье
почва
пляж
island
coast
bank
continent
shore
soil
beach
ГЕОГРАфИя
ГЕОГРАфИя
GEOGRAPhy
тау
шығыс
батыс
солтүстік
гора
востoк 
запад
север
mountain
east
west  
north

11
оңтүстік
ғарыш
атмосфера
мұхит
ғарыштық
юг
космос 
атмосфера
океан
космический 
south
space  
atmosphere
ocean
cosmic/space
СУ
ВОДА
WATER
бұлақ
шығанақ
бұғаз
сарқырама
батпақ
тоған
шалшық
жылға
қайнар көз
саға
толқын
халықаралық өзендер
жерасты сулары
бастау
арна
артезиан құдығы
артезиан сулары
бөген
бөгет
мұздық
сең жүру
родник
залив
пролив
водопад
болото
пруд
лужа
ручей
приток
устье
волна
международные реки
подземные воды
исток
русло
артезианский колодец
артезианские воды
водохранилище
запруда
ледник
ледоход
spring
gulf
strait
waterfall
bog
pond 
pool/puddle
brook/streem
tributary
mouth, outfall
wave
international rivers
groundwater
rise
riverbed, channel
artesian well
artesian
reservoir
dam, dike
glacier
drifting, ice drift
ГЕОГРАфИяЛЫҚ 
ОРНАЛАСУ
ГЕОГРАфИчЕСКОЕ 
РАСПОЛОЖЕНИЕ
GEOGRAPhICAL 
POSITION
карта
компас
орын/жай
бағыт
мақсат
солтүстік шығыс
солтүстік батыс
оңтүстік шығыс
оңтүстік батыс
карта
компас
местоположение
направление
цель
северо-восток
северо-запад
юго-восток
юго-запад
map
compass
position/location
direction
aim
north-east
north -west
south-east
south-west
ҚҰРЛЫҚТАР
КОНТИНЕНТЫ
CONTINENTS
Австралия
Азия
Америка
Африка
Еуропа
Австралия
Азия
Америка
Африка
Европа
Australia
Asia
America
Africa  
Europe

12
Антарктида
Антарктида
Antarctica
ЕЛДЕР
СТРАНЫ
COUNTRIES
Англия
Аргентина
Бразилия
Германия
Мысыр
Үндістан
Испания
Италия
Қытай
Корея
Мексика
Норвегия
Ресей
финляндия
франция
Швейцария
Швеция
Жапония
Ливия
Сирия
Эфиопия
Англия  
Аргентина
Бразилия
Германия
Египет
Индия
Испания
Италия
Китай  
Корея
Мексика
Норвегия
Россия
финляндия
франция
Швейцария
Швеция
япония
Ливия
Сирия
Эфиопия
England  
Argentina
Brazil
Germany
Egypt
India
Spain
Italy
China  
Korea
Mexico
Norway
Russia
Finland
France
Switzerland
Sweden
Japan
Libya
Syria
Ethiopia
АйМАҚ
ЗОНА
ZONE
орман
төбе
шалғын
баурай (тау баурайы)
жазық
тау бөктері
алқап
ойпат
бедер
шабындық
шөл
шөлейт
дала
дала, егістік жер
қырат
жасыл белдеу
ландшафтық белдеу
саванна
су қорғау аймағы
лес
холм
луг
подножье (горы)
равнина
склон горы
лощина, широкое поле
низменность
рельеф
сенокосное угодье, 
покос, луг
пустыня
полупустыня
степь
поле
возвышенность
зеленая зона
ландшафтная зона
саванна
водоохранная зона
forest
hill
meadow
base, foot
plain
foot
valley
lowland
relief
mowing
desert
semidesert
steppe
field
hill
greenbelt
landscape zone
savanna(h)
water protection zone

13
АУА РАйЫ
ПОГОДА, WEAThER
МАУСЫМ
СЕЗОН
SEASON
көктем
жаз
күз
қыс
климат
ауа райы
метеорология 
(ауа райы және басқа 
да атмосфералық 
құбылыстар туралы 
ғылым)
температура
термометр
градус
барометр
найзағай
жел
дауыл
күн күркіреу
қысым
боран
күннің сәулесі
қараңғылық
весна
лето
осень
зима
климат
погода
метеорология
температура
термометр
градус
барометр
молния
ветер
ураган
гром
давление
буран
солнечный свет
темнота
spring  
summer
autumn
winter
climate
weather
meteorology
temperature
thermometer
degree  
barometer
lightning
wind/breeze
hurricane
thunder
pressure
snowstorm
sunlight, sunshine
dark, darkness
ЖАУЫН-ШАШЫН
ОСАДКИ
PRECIPITATION
жаңбыр
тұман
қар
суық түсу
шық
нөсер
ылғал
қырау
қатқақ
көк тайғақ
бұршақ
дождь
туман
снег
похолодание
роса
ливень
влага
иней
заморозки
гололедица
град
rain
mist/fog
snow
fall of temperature
dew
heavy shower/downpour/ 
cloudburst
moisture
hourfrost
light frosts
ice-covered ground
hail
ТАБИҒАТ АПАТТАРЫ
ПРИРОДНЫЕ БЕДСТВИя
NATURAL DISASTER
су тасқыны
өрт
қоршаған орта
ластану
қоршаған ортаны қорғау
апат
жер сілкінісі
наводнение
пожар
окружающая среда
загрязнение
защита окружающей среды
катастрофа
землетрясение
flood
fire
environment/surroundings
pollution
environmental protection
catastrophe
earthquake

14
жанартаудың атылуы
эпицентр
зардап
жойқын апат
жер сілкінуінің ошағы
көшкін
сел
извержение вулкана
эпицентр
ущерб
стихийное бедствие
очаг землетрясения
лавина
сель
eruption of volcano, 
volcanic explosion
epicenter
damage
natural calamity
earthquake center
avalanche
mud flow/torrent
ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ 
ҚОРҒАУ
ЗАщИТА 
ОКРУЖАющЕй СРЕДЫ
ЕNVIRONMENTAL 
PROTECTION
көгал
қала маңы
қалдықтар
қалқа орман
мәдени өсімдіктер
мәңгі жасыл өсімдіктер
озон қабаты
озон тесігі
орман
орман қоры
орман өрті
орманды дала
ормантану
орта
экологиялық орта
тіршіліксіз орта
сыртқы орта
өртең
радиоактивтілік
радиоактивтік қалдықтар
радиоактивтік ластану
радиоактивтік ластану 
деңгейі
табиғатты қорғау заңы
табиғатты сақтау
термальды су
ұлттық саябақ
экология
экологиялық ақпарат
экологиялық бақылау
экологиялық болжау
экологиялық дағдарыс
экологиялық жүйе
экологиялық залал
экологиялық қауіпсіздік
газон
пригород
отходы
защитный лес
культурные растения
вечнозёленые растения
озоносфера
озоновая дыра
лес
лесной фонд
лесные пожары
лесостепь
лесоведение
среда
экологическая среда
абиотическая среда
внешняя среда
гарь
радиоактивность
радиоактивные отходы
радиоактивное загрязнение
уровень радиоактивного 
загрязнения
закон об охране природы
охрана природы
термальные воды
национальный парк
экология
экологическая информация
экологический контроль
экологический прогноз
экологический кризис
экологическая система
экологический ущерб
экологическая безопасность
lawn
suburb
waste
protection forest
cultivated plants
evergreens
ozonosphere
ozone hole
forest
forest fund
forest fire
forest-stepp
dendrology
environment
ecological environment
abiotic environment
environment
burn, ash
radioactivity
radioactive  waste
radioactive contamination
radioactive contamination 
level
nature conservation law/
conservation law
conservation/nature conservation
thermal water
national park
ecology
ecological information
ecological monitoring
ecological forecast
ecological crisis
ecological system
ecological damage
environmental safty

15
экологиялық саясат
ядролық алапат
ядролық қалдықтар
экологическая политика
ядерная катастрофа
ядерные отходы
environmental policy
nuclear catastrophe
nuclear waste
ГЕОМЕТРИя
ГЕОМЕТРИя, GEOMETRy
МӨЛШЕР. КӨЛЕМ
РАЗМЕР. ОБъЕМ
SIZE. DIMENSIONS
көлем
өлшем
метр
сантиметр
сызғыш
өлшеуіш
ұзындық
биіктік
ені
тереңдік
қалыңдық
өлшем бірлігі
текше метр
объем 
размер
метр
сантиметр
линейка
измеритель
длина
высота
ширина
глубина
толщина
единица измерения
кубометр
volume 
size/dimensions
metre  
centimeter
ruler
tape measure
length
height
width
depth
thickness
dimension
cubic metre
ПіШіН
фОРМА
FORM
дене
шар
куб
цилиндр
конус
пирамида
призма
тело
шар
куб
цилиндр
конус
пирамида
призма
body
ball/sphere
cube
cylinder
cone
pyramid
prism
ЖАЗЫҚТЫҚ фИГУРАЛАРЫ ПЛОСКИЕ фИГУРЫ
PLANAR FIGURES
үшбұрыш
төртбұрыш
шеңбер
квадрат
жазықтық
көпбұрыш
тікбұрыш
ромб
трапеция
треугольник
четырехугольник
круг
квадрат
плоскость
многоугольник
прямоугольник
ромб
трапеция
triangle
quadrangle
circle
square
flatness
polygon
rectangle
rhomb(us)
trapezium
СЫЗЫҚ
ЛИНИя
LINE
қатар
нүкте
деңгей
ряд
точка
уровень
row
point
level

16
жол-жол 
шек 
түзу сызық
осі
полосатый 
предел
прямая линия
ось
stripe
limit
straight line
axis
ҚҰРЫЛЫМ
СТРУКТУРА
STRUCTURE
түбі
алдыңғы жақ
сыртқы жақ
бөлшек
негіз
бүтін
жақ, тарап
бүйір
артқы бөлік
дно
фасад
тыл


Достарыңызбен бөлісу:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет