Конференция материалдары
жүктеу/скачать 3,73 Mb. Pdf көрінісі
|
zhinak akhmet baitursynov konferentsiia1
| a.
Dilin iç imkanlarından faydalanarak yapım ekleriyle kök ve gövdelerden yararlanarak [12, 301-304]: esim+dik ‘zamir’, lep+ti (söylem) ‘ünlem cümlesi’, köp+tik ‘çokluk’, kosım+şa ‘ek’, basta-ma ‘giriş’, kıstır-ındı (söylem) ‘ara cümle’; b. Kelime birleştirme (sintaktik) yolundan yararlanarak [12]: bolımdı söylem ‘olumlu cümle’, karatpa söz ‘hitap sözü’, lep belgisi ‘ünlem işareti’, bas katırğış ‘bulmaca’; c. Genel dilden kelime aktarma içerisinde yer alan metafor yoluyla terim yapma yolundan yararlanarak: jalğav (sözlük an.: ip parçası, ekleme) > jalğav (terim anlamı: çekim eki’, ray (sözlük an.: tavır, davranış, durum) > ray (terim an.: dilek kipi, tasarlama kipi); ç. Tarihi Türkçe metinlerden sözcük aktarma yoluyla terim yapma yolundan yararlanarak: köl>köl ‘göl’, tag>tav ‘dağ’, eb>üy ‘ev’, til>til ‘dil’, vs. [13, 3]; d. Günümüz Türk lehçelerinden yararlanma yolundan yararlanarak: O, ‘dili birin, dileği bir’ diyerek bu tür kullanımların Türk lehçeleri arasında ortak terim hazinesini zenginleştireceğini ifade eder: ‘ölketanuv (KazT), ölkö taanuu (KırT)’. e. Yabancı dillerden alınan kelimeleri Kazakçanın kurallarına uygun hale getirerek terim oluşturma yolundan yararlanarak [14]: halķa (Ar.) > alka ‘kurul, heyet’, keyf (Ar.) > keyip “tip”, fütürist (Fr) > putırşı “gelecekçi”, vekil (Ar.) > ökil “vekil”, lift: kötergiş ‘asansör’, structura: qurılım ‘yapı’, hâcet (Ar.) > qujat [14], vs. O, bazen de uluslararası terimleri, alındığı şekilde kullanmaktadır. Bunların örnekleri azdır: deputat ‘milletvekili’, duma ‘Çarlık Rusyasında meclis’, fraktsiya ‘hizip’, fonetika ‘ses bilgisi’, grammatika ‘gramer’, morfologiya ‘şekil bilgisi’, proyekt ‘proje, tasarı’, vs. жүктеу/скачать 3,73 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|