Конференция материалдары

жүктеу/скачать 3,73 Mb.

Pdf көрінісі

бет	16/127
Дата	18.10.2023
өлшемі	3,73 Mb.
	#118807

1 ... 12 13 14 15 16 17 18 19 ... 127

Төртінші, қазақ тіліндегі қысаң езуліктердің емлесін негіздеген ғалым.

У
-дан
ұ-
ны айыру керек. Қысқасы сөздің басқы буынында
у
ұзын ћәм
анық естілсе, екі әріппен жазарға
тұура, тұумас, буұн, бұуаз
дегендей. (у)- ды
(ұ) дан айыру үшін үстіне () қоямыз. Себебі, (у) менен (ұ)-ның жазылуы ұқсас
болғанмен, айтылуы ұқсас емес” [1,383] дейді.
Проф. М.Жүсіпов А.Байтұрсынұлы ілімінде қысаң езуліктің төрт түрі (
ы, і,
ы
й
, і
й
), қысаң еріндіктің төрт түрлі (
ұ, ү, ұ
у
, ү
у
) варианты бар [9] дейді. Оған
А.Байтұрсынұлының “Сіздер
у
бар дерсіз, жоқ. Ол уауға сакін болады” [10,
125б.] дегені дәлел. “Ал сөз ортасында, я басында анық ћәм ұзын естілетін
жерлерде екі /
ұ/
жазуға тиіс. Мысалы,
тура, туыс
деген сөздерде. Басқа түркі
тілінде екінші
у
орнына
ғ
келеді. Мысалы,
туғра, туғыш”
[1, 325б.] деп, сөз
басында екі әріппен, сөз аяғында жалғыз /
у
/ әрпімен беруді ұсынады [1, 383б.].

19
Мысалы,
ашу, ашулану, тату, татулық, татуласу
. Бұдан А.Байтұрсынұлының
объектіні бір деңгейде, объективті түрде сипаттайтынын көреміз. Мысалы,
ашулану
деген сөздегі бірінші /
у
/ әрпі ортаңғы буын болғанмен, ол
ашу
сөзінде
соңғы буында тұр.
Және <
о>, <ө>
қысаң еріндіктер сөз аяғында
е
-мен ауысады деп [10, 125б.],
қазақ тіліндегі ерін үндесімінің таңбалануын сол жылдардағы халықтың
аузындағы айтылымына қарап айқындаған.
Төртінші, қазақ тіліндегі қысаң езуліктердің емлесін негіздеген ғалым.
А.Байтұрсынұлы <

жүктеу/скачать 3,73 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 12 13 14 15 16 17 18 19 ... 127