Конференциясының материалдары

367 

Жаңа  әдістемелер  мен  әдістемелік  тәсілдермен  танысу,сабақтағы  жаңа  жұмыс 

формаларын  дайындау,қызықты  дидактикалық  материал  қолдану  және  мұның  барлығын 

практикада қолдану педагогқа оқу үрдісін қызығырақ және өнімдірек етуге мүмкіндік береді. 

Оқу үрдісінде оқушымен жеке жұмыс ұйымдастыруда оқушылардың психо-физиологиялық 

ерекшеліктерін    негізге  ала  отырып    оның    қайталанбас  тұлға    екендігін  ескеру  қажет.Әр 

мұғалім    оқушыға    педагогикалық  байқау  жасайды.Байкау  нәтижесінде  оқушыларға  

педагогикалық  мінездеме  беріліп,олардың  зейіні,ауызекі  тілі,есте  сақтау  қабілеті,жалпы 

еңбек  қабілеті,жұмыс  істеу    қарқыны,логикалық  ойлау  қабілетінің  даму  деңгейі  ескеріледі. 

Мүмкіндігі  шектеулі    балаларды  оқыту  кезінде  әрбір  балаға  тән  қиындықтарын  есепке  ала 

отыра жеке оқытуды жүзеге асыру керек.Балалардың ерекшеліктерін ескере отырып  мұғалім 

берген оқу материалы біртіндеп қиындайды,өйткені ерекше қажеттіліктері бар  балалардың 

денсаулығына байланысты тез  шаршап қалуы байқалады. 

Коррекциялық  сыныпта  оқитын  балаларға  ерекше  көңіл  қойып,жеке  индивидуалдық 

талаптарды ұстану қажет етеді.Олармен жұмыс  қарқыны баяу,орындайтын тапсырма көлемі 

аздау болуы керек.Мұндай балалар барлық жаңа нәрсені өте төмен қарқында,бірнеше мәрте 

қайталағаннан  кейін  ғана  игереді.Қабылдағанды  тез  ұмытып  қалады,ең  бастысы  –  алған 

білімін  практикада  үнемі  қолдана  алмайды.  Бұл  балаларға  арнайы  коррекциялық  жұмыс 

ұйымдастыру 

қажет.Бұл 

жұмыстың 

ең 

басты 

мақсаты 

баланың 

ой-өрісін 

,белсенділігін,мүмкіндігінше өз бетімен білім алу қажттілігін және оны өмірде,іс-тәжірибеде 

қолдануын  қалыптастыру..Бұл  жұмыс  сабақтарда,сабақтан  тыс  іс  шараларда  да  іске 

асырылады.Мұғалім    оқушылардың  кішкентай        жетістіктерін    ерекше  атап  отырып,сол 

арқылы олардың өзіне деген сенімділігін арттырады. (3, 15б.) 

        Алайда  сабақтағы  тілді  дамытуға  бағытталған  жүйелі,мақсатты  жұмыс,шамалы 

болсын,бірақ 

нәтиже 

береді.Бұл 

бағытта 

табысты 

жұмыс 

істеу 

үшін 

жаттығулар,ойындар,мәтіндік  және  суретті  материалдар  енетін  толыққанды  жүйе 

керек.Мұндай 

жүйелі 

жұмыс 

оқушыларды 

жалықтырмайды,балаларды 

белсендікке,шығармашылыққа  баулиды.Мұғалімнің  басты  мақсаты  оқу  үрдісінде 

балалардың  зейінін  ,еске  сақтау  қабілетін,пәнге  деген  қызығушылығын  дамытатын  әдіс-

тәсілдерді  жиі  қолдану.Жас  ерекшеліктеріне  байланысты,мұндай  балалар  үшін  ең  қызықты 

жұмыс  түрі  ойын  болып  табылады.Көптеген  ұлағатты  ұстаздар  ойынның  үлкен  әлеуеттік 

мүмкіндігі бар екендігін біліктілікпен атап өткен.Ойынның көмегімен сөзді жақсы айта білу 

дағдылары  қалыптасады,лексикалық  және  грамматикалық  материалдың  белсенділігі 

арттырылады,аудиолық,ауызекі  тіл  дағдылары  дамиды.Ойында  қандай  шешім  қабылдау,не 

айту  керектігі,қалай  ұтымды  жұмыс  істеу  керектігі  болжанады.Ойын  оқушылардың  ойлау 

қабілетін  ширықтырады.Ойын  үстінде    балалар  қоғамдық  функцияларды,мінез-құлық 

нормаларын  меңгереді. 

         Ойынның  дамытушылық  мәні  оның  табиғатында  болады,себебі  ойын  дегеніміз 

эмоцияға негізделіп құрылады,ал эмоция жүрген жерде белсенділік ,зейін,қиял, және ойлау 

бірге  жүреді.Ойын  дегеніміз  –  бұл  а)  іс-әрекет  ;ә)мотивация;б)жеке  тұлғаға  құрылған  іс-

әрекет;в)ұжымда  оқыту  және  тәрбиелеу;г)психикалық  функциялар  мен  қабілеттерді 

дамыту;д) «қызықтыру арқылы оқыту»(4,37б.) 

          Ойын қазақ тілін оқыту үрдісін қызықты және тартымды етуге көмектеседі.Оқушының 

өзін  тең  дәрежеде  сезінуі,оны  қызықтыра  білу  балаларға  ұялшақтық,қысылушылық  сияқты 

қасиеттерді жеңе білуге,тілдік кедергілерді жоюға,шаршағандығын басуға көмектеседі.Сабақ 

барысында  кез  келген  кезеңде  ойын  элементін  енгізуге  болады,өйткені  ойын  элементтері 

сабақтың ұтымды болуына ықпал етеді. (5,9б.) 

 Өз тәжірибемде қазақ тілі сабақтарында мынадай ойындарды қолданамын: 

Қазақ тілі сабақтарындағы қолданатын ойындар 

1.Сөйлеу дағдыларын дамытуға арналған ойындар:

    «Біздің үй», «Біздің пәтер», «Менің бөлмем» 

    Шарты:Асан жаңа үйге көшті.Үйдегі жиһазды орналастыруға көмектесейік,мысалы қонақ 

бөлмесіне қандай жиһаз қоямыз?ұйықтайтын бөлмеге?... 

368 

2.Қарым-қатынас жасау дағдысын қалыптастыру:

«Амандасу», «Қоштасу» - әр түрлі көңіл күймен дұрыс амандасу,қоштасу.

3.Қажетті қабілеттер мен психикалық функцияларды дамытуға арналған ойындар:

«Сен зейіндісің бе?» мысалы,Қайратқа қант,нан,сүт,айран, әкелуді тапсырды.Ол

қант,сүт,май,айран әкелді. 

  «Қар түйірі» ойыны:мен мектепке жиналып жатырмын және портфеліме 

кітап,дәптер,қарындаш,... саламын.Оқушылар «қар түйірін» тіпті де үлкейтіп өсіре беруге 

тырысады. 

   Байқағышты,зейінді дамытуға бағытталған ойындар: 

   «Сандар» ,оқушылар шеңбер құрып тұрады да,1-ден 50-ге дейін санай бастайды.3 цифрі 

бар сандарды айтуға болмайды. 

   «Әліпбиді сөйлет» ойыны,мұнда оқушылар топтарға бөлінеді,әр топқа әріптер жазылған 

парақтар таратылады,бұл әріптер белгілі бір сөз құрайды.Топ мүшелері әріптерімен сөз 

құрап ,сап түзуі керек. 

«Сөзді  тап»  ойыны,мұнда  ішіне  сөз  жасырылған  әріптер  тізбегі  көрсетіледі.оқушылар 

мұндай 

жасырынған 

сөзді 

тауып,астын 

сызуы 

керек,мысалы: 

ҚҰҰҒАСАҒАТМРІҒӘНПРОҮКВУЛОДТІЛОЖСЫНЫППР 

«Шифровка» ойыны,мысалы  кез келген тақырып бойынша «Менің бөлмем»,сандарды дұрыс 

орналастырып астындағы әріптерден сөз құрастыру 

51243

25143

361542

614325 

ебөмл

імкел

рткеуе

ргдлүе  т.б. 

4.Ойланбай,шапшаң жауап беруге бейім балалар үшін арнайы дидактикалық ойындар ойнату

пайдалы.Мысалы, «Кім?Не?»ойыны жанды және жансыз заттарды анықтай білуге , сонымен 

қатар өз жауабын толық сезінгенше дейін реакциясын тежей білу машығын қалыптастыруға 

көмектеседі. 

5.Оқушының  сөйлеуін,логикалық  ойлауын,креативтік  пайымдауын,сауатты  жазуын

дамыту,сөздік  қорын  молайтуға  арналған  танымдық  ойындар:мысалы,  «Фонетика» 

тақырыбы  бойынша  қазақ  тіліне  тән  дыбыстарды  білуі  бойынша  «Кім  тез»  ойыны,мұнда 

белгілі  бір  дыбысқа  арналған  сөзді  көп  айтқан  оқушы  ұтады.  «Бұл  қай  сөз?»  ойынында 

белгілі  бір  әріптер  мен  дыбыстар  саны  беріледі,кім  сөзді  тез  тапса,сол  жеңеді  ,мысалы  бес 

әріп,бес дыбыс-қандай сөз? 

«Сиқырлы  сөздер»  ойыны,мысалы  «Қ»  дыбысына  басталып,сол  дыбысқа  аяқталатын 

сөздерді 

көбірек 

атау 

керек 

– 

қырық,қорық,құдық,қасық,қалпақ,қонақ,қызық,қаймақ,құлақ,қазақ т.б. 

Келесі  ойын  –оңнан  солға  және  керісінше  бірдей  оқылатын  сөздерді  көбірек  атау  – 

ара,көк,нан,аға,іні,ала,ана,шеш,шаш т.б.  

Кері  оқығанда  басқа  атау  беретін  сөздерді  табу  ойыны,мысалы,таза-азат,кесе-есек,сан-

нас,мысық-қысым,сүт-түс,апта-атпа т.б. 

«Тізбектен  шықпа»  ойыны  –  айтылатын  келесі  сөз  алдыңғы  сөздің  соңғы  буынынан 

басталады,мысалы,кітап-тапсырма-маса-сабақ-бақша-шапан-пана-нан ;т.б. 

Белгілі  бір  буыннан  басталатын  сөздерді  неғұрлым  көп  атау,мысалы  «қар»  буынға 

басталатын сөздер – қар,қарға,қарбыз,қармақ,қарлығаш,қарсақ,қарбөбек т.б. 

Берілген 

бір 

сөзден 

басқа 

сөздер 

құрау,мысалы 

«Салқындатқыш» 

- 

қышқыл,ата,салқын,алтын,ақыл,ақын,сал,ат,ала т.б. 

«Қане жинайық» - шашылған дыбыстарды,буындарды сөз етіп жинау. 

«Артық сөз»,мысалы – алма,анар,қарбыз,пияз,алмұрт.Артық сөз – пияз,т.б. 

Ойластырылмаған  үзілістерді  толтырып  ,балалардың  зейінін  аударуға  «Кім  тез  санайды», 

«Күн,түн»    -  күн  дегенде  оқушылар  сөздерге  немесе  суреттерге  қарайды  да  естеріне 

сақтайды,түн  деген  кезде  көздерін  жұмады,содан  кейін  бір  сөзді  немесе  бір  суретті  алып 

тастаймыз,күн дегенде ,қандай сурет немесе сөз жоқ ,оқушылар  жауап береді. 

Көзге  арналған  гимнастика  –  берілген  суреттерді  көзбен  салу,мысалы,гүлдің  суреті,8 

санының суреті,әдемі көбелектің суреті т.б. 

369 

Әр  сабақта  ойын  түрінде  екі  рет  әр  түрлі  сергіту  сәттер  өткізіледі  –  хормен  айту,кейбір 

гимнастика жаттығуларын жасау,музыкамен сүйемелдеу,ән айту. 

        Сонымен,оқушымен  жеке  жұмыс  ұйымдастыруды  іске  асырудың    тиімді  жолдары: 

оқушылардың  жеке  ерекшеліктерін  үнемі  зерттеу,танымкөкжиегінің  мүмкіндіктерін  есепке 

алу,оқу материалын жетік меңгеру.Оқушыға арнайы сараланған тапсырмаларды таңдап алу 

,мұғалімнің  ол  тапсырмалардың    орындалуын  жүйелі  бақылауға  алу,  оқушыға  қиындықтар  

туған жағдайда уақытында көмек беру – жеке жұмыстың нәтижелі қолдануының әдісі болып 

табылады.Сондықтан,жоғарыда  аталған  әдістің  жүзеге  асыруында  оқу  пәнінің  өзіне  тән 

ерекшеліктерін  ,оқыту  материалдың    мазмұнын  ,оқытудың  әдіс-тәсілдерін  ,  жалпы 

сыныптың  және  оқушылардың  жас  ерекшеліктерін  тиімді  үйлесімде  қолдану  қажет  деп 

санаймын.  

Пайдаланған әдебиет : 

1. «Иностранный язык в школе» № 3 ,99 ж.

2. Ю.Ф.Гаркуша «Коррекционно-педагогическая работа для детей с нарушениями речи»

М.-07.

3. Е.П.Зика ,Н.П.Назарова «Об организации игровых занятий для развития

мышления,воображения и памяти школьников» / вопросы психологии № 1,99ж.

4. И.А.Барташников «Учись,играя» Харьков «ФОЛИО»,99 37б.

5. М.Ф.Стронин «Обучающие игры на уроке иностранного языка» М-04 ж.11б.

СИСТЕМА КОРРЕКЦИОННО-РАЗВИВАЮЩЕЙ РАБОТЫ В УСЛОВИЯХ 

ЛОГОПЕДИЧЕСКОЙ ГРУППЫ 

Мартышева  Наталья Владимировна, 

учитель-логопед/ методист 

д/с № 1 «Айголек» 

города Степногорска  Акмолинской области 

Возможность  человека  жить  полноценной  жизнью  и  быть  успешным  в  обществе  во 

многом  связана  с  его  коммуникативными  способностями,  с  умением  говорить  и  общаться. 

Язык является главным средством и основным инструментом человеческих отношений. Для 

человека жизненно важно внятно выражать свои мысли, а для его разностороннего развития 

и социализации важно еще и умение вступить в беседу и поддержать ее.  

Ежегодно отмечается тенденция к снижению количества дошкольников с речевой нормой – 

по  ряду  объективных  и  субъективных  причин.  Из-за  несовершенства  речи  у  ребенка 

возникают  и  нарастают  определенные  неудобства  и  трудности  контакта  с  окружающими. 

Уже  с  4-5  лет  более  развитые  дети  начинают  замечать  недостатки  своей  речи  и  нередко 

болезненно их переживают. Они стесняются говорить, читать стихи на празднике, избегают 

слов  со  звуками,  которые  произносят  неправильно;  дети  становятся  раздражительными  и 

неохотно  идут  в  детский  сад,  а  впоследствии  и  в  школу.  У  них  возникает  чувство  своей 

неполноценности,  боязнь  «поправок»  и  насмешек  со  стороны  сверстников.  Тягостные 

чувства  особенно  резко  проявляются  при  тяжелых  изъянах  речи  и  не  всегда  изживаются  в 

детском  возрасте.  Особая  острота  проблемы  состоит  в  том,  что  дети  с  недостаточно 

сформированной устной речью оказываются не готовыми к началу школьного обучения. Это 

отрицательно  сказывается  на  овладении  ими  грамотой,  и,  значит,  что  они  уже  изначально 

обречены  на  неуспеваемость,  в  первую  очередь,  по  русскому  языку.  В  юности  дефектная 

речь  становится  порой  барьером  при  выборе  спутника,  а  в  более  зрелом  возрасте  из-за 

речевой  патологии  человек  иногда  не  может  избрать  привлекающую  его  профессию, 

например, педагога, диктора телевидения, журналиста или артиста. 

370 

Если смотреть с позиции развитого общества, то все это оказывается достаточно серьезной 

социальной  проблемой,  которую  необходимо  и  можно  успешно  решать  еще  в  дошкольном 

возрасте.  

Дошкольное  образовательное  учреждение  и  специализированные  группы  для  детей  с 

нарушениями речи являются первой ступенью непрерывного образования и входят в систему 

общественного  дошкольного  воспитания.  Коррекционным  группам  нашего  дошкольного 

учреждения  общеразвивающего  типа  принадлежит  ведущая  роль  в  воспитании  и  развитии 

дошкольников  при  наличии  у  них  речевого  недоразвития  и  вторичных  психологических 

отклонений в их преодолении и компенсации . 

Поскольку  успех  ранней  коррекции  речевых  нарушений  у  детей  дошкольного  возраста 

зависит  во  многом  от  уровня  организации  логопедической  помощи  в  детском  саду 

(специализированной  группе),    встает  проблема  организации  эффективного  коррекционно-

образовательного процесса в логопедической группе детского сада.  

Своевременное  и  полноценное  формирование  речи  в  дошкольном  детстве  –  одно  из 

основных условий нормального развития ребёнка и в дальнейшем его успешного обучения в 

школе. Любая задержка и любое нарушение в ходе развития речи ребёнка отражается на его 

поведении, а также на его деятельность в различных её формах. 

Развитая речь в понимании многих – это умение читать и писать хотя бы печатными 

буквами как минимум  и умение рассказывать стихи как максимум. Поэтому они стремятся, 

как  можно  раньше научить  своего  ребёнка  читать  и  даже  писать, при  этом  многие  важные 

стороны  развития  ребёнка  остаются  без  должного    внимания,  хотя  давно  известно,  что 

умение  ребёнка  читать  и  писать  не  является  показателем  его  развития.  Известно,  что 

качественно овладеть чтением и письмом невозможно без чистого звукового произношения, 

без развитого речевого слуха и фонетического восприятия. 

В нашей организации функционируют 6 логопедических групп, 4 группы с русским языком 

обучения, 2 группы с государственным языком обучения, работают 6 логопедов. 

Ежегодно  в  начале  учебного  года  в  речевых  группах  проводится  обследование 

состояния  речи  каждого  ребёнка  по  следующим  разделам:  произносительная  сторона 

(звукопроизношение  и  речевой  слух),  словарь,  грамматический  строй  речи,  связная  речь. 

Обследуется  также  развитие  мелкой  моторики  рук,  с  которой,  как  известно,  связано 

нормальное речевое развитие ребёнка. 

Цель  обследования  –  выявление  недостатков  речевого  развития  каждого  ребёнка  и 

группы  в  целом;  определение  результативности  работы  по  речевому  развитию  за 

предыдущий год, т.е. динамика развития за год. 

Обследование  речи  –  трудоёмкий  процесс.  На  него  уходит  2  недели.  От  его 

результатов зависит планирование работы логопедов, воспитателей и родителей по развитию 

речи.  Результаты  работы  доводятся  до  сведения  каждого  родителя.  Это  проходит  в 

индивидуальной  беседе.  Главная  цель  этого  этапа  работы  –  заручиться  поддержкой 

родителей  для  последующего  взаимодействия  в  вопросе  развития  речи.  Можно  сказать, 

происходит  распределение  обязанностей  между  детским  садом  и  семьёй,  т.е.  что  будет 

делать педагог, а что родители. 

В логопедические группы нашего детского сада поступают дети с различными видами 

речевой  недостаточности.  Формирование  речи  проходит  в  комплексе  с  общим  развитием, 

прежде всего, с развитием интеллекта.  

Определяя  содержание  коррекционной  работы,  логопеды  нашего  детского  сада 

учитывают  комплекс  симптомов,  стремятся  к  тому,  чтобы  восстановительная  или 

формирующая работа с детьми протекала с учётом нейропсихического подхода. 

ГОСО  РК  определяет  следующий  состав  образовательных  областей,  который  является 

обязательным  для  всех  типов  дошкольных  организаций:  «Здоровье»,  «Коммуникация», 

«Познание»,  «Творчество»,  «Социум».  Для  детей  с  ОНР  особое  место  занимает  область 

«Коммуникация», которая предполагает формирование устной речи как средства общения. 

371 

 Спецификой  нашей  дошкольной  организации  является  развитие  речи  детей  на  протяжении 

всего  учебно-воспитательного  процесса.  Поэтому  при  реализации  всех  образовательных 

областей педагоги обязаны закреплять тот речевой материал, который формирует логопед на 

своих  занятиях.  Логопеды  проводят  занятия  по  развитию  речи,  где  совершенствуется  

произносительная сторона, обогащается  активный словарный запас, формируется слоговая 

структура  речи  и  навыки звукового  анализа  и  синтеза,  развивается  фонематический  слух  и 

связная речь. 

Принципы коррекционного обучения и воспитания детей с ОНР: 



раннее  воздействие  на  речевую  деятельность  с  целью  предупреждения  вторичных

отклонений; 



развитие речи с опорой на онтогенез, т.е. учет закономерностей развития детской речи в

норме.  При  этом  предполагается  анализ  объективных  и  субъективных  условий 

формирования  речевой  функции  ребенка,  выявление  ведущего  речевого  дефекта  и 

обусловленных им недостатков психического развития; 



взаимосвязанное  формирование  фонетико-фонематических  и  лексико-грамматических

компонентов языка (единство названных направлений и их взаимоподготовка); 



дифференцированный  подход  в  логопедической  работе  к  детям  с  ОНР,  имеющим

различную структуру речевого нарушения; 



связь речи с другими сторонами психического развития, которые раскрывают зависимость

формирования отдельных компонентов речи от состояния других психических процессов. 

Основными задачами коррекционного обучения детей с ОНР являются: 

--практическое усвоение лексических и грамматических средств языка; 

--формирование  правильного  произношения  (воспитание  артикуляционных  навыков, 

звукопроизношения, слоговой структуры, фонематического слуха и восприятия); 

--подготовка к обучению грамоте, овладение элементами грамоты; 

--развитие навыков связной речи; 

В  нашем  учреждении  логопедическая  работа  осуществляется  по  двум  основным 

направлениям – профилактическому и коррекционному.  

Профилактическое  направление  логопедического  сопровождения  детей  в  детском  саду 

включает  разные  формы  работы:  профилактическая  работа  с  детьми,  консультационная 

работа с воспитателями и сотрудничество с родителями.  

В  коррекционном  направлении  принимают  непосредственное  участие  все  педагоги  и 

музыкальный  руководитель,  инструктор  по  физической  культуре,  психолог,  инструктор  по 

плаванию детского сада во главе с логопедами.  

Большое значение уделяется коррекционно-развивающим играм, которые дают возможность: 

 обеспечить психологический комфорт и развитие эмоционально-волевой сферы детей во

время занятий; 

 повысить речевую мотивацию;

 компенсировать недостаточность фонематического слуха;

 повысить скорость запоминания и улучшить речевое продуцирование;

 активизировать и восстанавливать высшие психические функции;

 автоматизировать  необходимые  звуки  в  результате  запоминания  большого  количества

речевого материала. 

372 

Особенности построения работы с детьми, имеющими общее недоразвитие речи 

Эффективность применения инновационных технологий 

 Выпуск детей с формировавшимися навыками правильной чёткой умеренно-громкой

речи.

 Усвоение программы по предшкольной подготовке детей, получение социального

опыта общения, необходимого для адаптации в школе.

 Повышение авторитета среди населения города Степногорска через

квалифицированную работу.

 Рациональное использование межпредметных связей и привлечение  к

сотрудничеству многих специалистов, изучающих речь и её нарушения: лингвистов,

педагогов, врачей, логопедов.

 Эффективность логопедической работы в зависимости от методического уровня

коррекционных мероприятий, тесного контакта и единых требований к речи детей,

воспитателей и логопедов при активном участии родителей.

 Все педагоги детского сада стратегически грамотно программируют и выстраивают

свою профессиональную деятельность по диагностическому, консультационному,

методическому и профилактическому направлениям коррекционной работы в

дошкольном учреждении, координатором которой являются наши логопеды, которые

имеют большой опыт работы с детьми и умеют работать творчески, что высоко

оценивается ежегодно при выписке детей. Итогом комплексного подхода к

коррекционной практике является положительная динамика качества знаний

дошкольников.

жүктеу/скачать 9,39 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: