Конрад Аденауэр атындағы Қор
жүктеу/скачать 11,11 Mb. Pdf көрінісі
|
| 2‑сурет. 2010–2015 жылдардағы Қазақстанның ЕАЭО елдерімен және
үшінші елдермен сыртқы сауда көрсеткіштерінің салыстырмалы динамикасы, млн $ 11 . 0 10000 20000 30000 40000 50000 60000 70000 80000 90000 0 2000 4000 6000 8000 10000 12000 14000 16000 18000 20000 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 КО/ЕАЭО елдеріне экспорт КО/ЕАЭО елдеріне импорт одақтан тыс елдерге экспорт (оң жақ ось) одақтан тыс елдерден импорт (оң жақ ось) Тұтастай алғанда, Қазақстанның үшінші елдермен сауда айналымы сегіз жыл кезеңде 16,8%-ға төмендеді, ал ЕАЭО елдерімен – 8,1%, яғни екі есе аз, бұл сыртқы экономикалық қызметте экономикалық одақта болудың оң нәтижесі деп санауға болады. Қазақстанның Кеден одағына қатысуын сынаушылар осыған жиі назар аударады, бұл кезеңде Қазақстан мен Одақ елдерінің (ең алдымен Ресей) сауда-саттығының жағымсыз сальдосы 11 Еуразиялық экономикалық одақ тауарларының сыртқы және өзара саудасы. Еуразия- лық экономикалық комиссия. URL: http://eec. eaeunion.org/ru/act/integr_i_makroec/dep_stat/ tradestat/time_series/Pages/default.aspx (ақпарат алынған күн: 15.04.2018). 148 Қазақстан экономикасының трансформациясы өсті және бұл үрдіс 2010 жылдан 2013 жылға дейін орын алды, яғни бұл көрсеткіш екі есе өсті 6,9-дан 12,7 миллиард долларға дейін және бұл тауар айналымының өсуінен айтарлықтай қарқынды болды. Алайда, 2017 жылдың соңына қарай Қазақстанның ЕАЭО елдерімен теріс сальдосы 7,1 млрд АҚШ долларына жетіп, 2015 жылы теңгенің девальвациясынан кейінгі кезеңдегі импорттың күрт төмендеуіне байланысты болды және ЕАЭО-ға мүшеліктен емес, ішкі факторларға байланысты Қазақстанның сыртқы сауда айналымының күшейе түскенін көрсетті. Қазақстан үшін сыртқы саудадан басқа инвестициялар халықаралық экономикалық ынтымақтастықтың маңызды саласы болып табылады. Көптеген жылдар бойы барлық ірі даму бағдарламаларының басымдығы болған экономиканы жаңғырту негізінен тау-кен өнеркәсібі мен геоло- гиялық барлауға бағытталған кең ауқымды шетелдік инвестицияларды тартуға негізделген. Осыған орай, ірі ортақ нарықпен интеграциялық бірлестіктерге қатысу Қазақстанға экономиканың құрылымын әртарап- тандыру, инвесторларды ЕАЭО-ның ірі ортақ нарығына шығу перспек- тиваларын қайтаруға және өңдеу өнеркәсібіне инвестициялар тартуды бастауға мүмкіндік береді. Қазақстанның Кеден одағы мен ЕАЭО-ға қатысуы кезінде өңдеу өнеркәсібіндегі тікелей шетелдік инвестициялардың (ТШИ) көлемі бұрынғы жылдармен салыстырғанда өсті. 2011 жылдан 2017 жылға дейін (Кеден одағы, БЭК және ЕАЭО бар болған кезеңде) осы саладағы ТШИ жалпы ағыны 27,2 млрд АҚШ долларын, ал 2005 жылдан 2010 жылға дейінгі аралықта 8,3 млрд долларды құрады 12 . Өңдеу өнеркәсібіне ТШИ ағыны сол уақытта ТШИ ағынының жылдамдығынан тезірек өсті және тіпті шетелдік инве- стициялардың басты мақсаты болып табылатын кен өндіруші салаларға инвестициялардың ағыны болды. Егер 2005 жылы өңдеу өнеркәсібіне инвестициялар ТШИ-дың жалпы жылдық кірісінің 4,4% ғана болса, онда 2011 жылдан бастап бұл көрсеткіш 10%-дан төмен түспей, біртіндеп өсіп, 2017 жылы 25%-ға жетті. 12 Тұрғындардың экономикалық белсенділігі бойынша шетелдік тікелей инвесторлардан Қазақстанға тікелей инвестициялардың жалпы ағыны // Салымдар бойынша тікелей инве- стициялардың статистикасы. Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің ресми сайты, ресми интернет-ресурс. URL:http://www. nationalbank. kz/?docid=680&switch=russian (ақпарат алынған күн: 13.04. 2018). 149 Еуразиялық экономикалық одақтың перспективалары мен тәуекелдері Сонымен бірге Қазақстанның өңдеу өнеркәсібіне инвестициялардың осы ағынының елеулі бөлігін ЕАЭО серіктестері қамтамасыз етті, яғни Ресей мен Белоруссия тарапынан 2010 жылы басталған ТШИ және 2015 жылы бұл ағынның тауар нарықтарындағы дағдарыс және ЕАЭО елдерінің шектеулі инвестициялық мүмкіндіктері салдарынан төмен болуын қоса алғанда, ТШИ ағындарының динамикасынан айтарлықтай асып түсетін шамада (1-кесте) болды. 1‑кесте. 2005–2017 жылдары жалпы ТШИ көлемімен салыстырғандағы Кеден одағы және ЕЭАО елдерінен Қазақстанға тікелей шетелдік инвестициялардың жалпы ағыны, млн доллармен 13 . жүктеу/скачать 11,11 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|