Курстық жұмыс н 3
I. ЗЕРТТЕЛЕТІН МӘСЕЛЕГЕ ТЕОРИЯЛЫҚ ШОЛУ
жүктеу/скачать 273,75 Kb.
|
Aknur Bagdatkyzy Қазіргі таңда қоршаған ортадағы тұлғалардың арасындағы жанжалдарды шешу жолдары
| I. ЗЕРТТЕЛЕТІН МӘСЕЛЕГЕ ТЕОРИЯЛЫҚ ШОЛУ.
1.1. Жанжал ұғымы. Бәлкім, әрқайсымыз жанжалды жағдайларға тап болған шығармыз. Күнделікті өмір оларға толы. Ұйымдар қызметінің практикасы қазіргі басшыларға Жанжалдарды басқару, оларды болжау бойынша терең білім мен дағдылар қажет екендігін айғақтайды. Менеджер адамдармен үнемі жұмыс істейтін адам ретінде жанжалдың алдын алуға, адамдарды араздық жағдайынан шығаруға, дауларды шешуге қабілетті болуы керек. Қазіргі менеджмент ғылымы қақтығыс ұйымның өмірінің ажырамас бөлігі екенін мойындайды. Жанжал дегеніміз не? Басқару теориясындағы, әлеуметтануындағы және психологиясындағы көптеген ұғымдар сияқты, қақтығыстың көптеген анықтамалары мен түсіндірмелері бар. Көптеген сарапшылар оған мынадай анықтама береді: "жанжал- (лат. conflictus-қақтығыс) - тараптардың, пікірлердің, күштердің қақтығысы, қақтығыс жағдайының ашық қақтығысқа айналуы; белгілі бір мәртебеге, күшке, ресурстарға құндылықтар мен талаптар үшін күрес, оның мақсаты қарсыласты бейтараптандыру, залал келтіру және жою болып табылады". (10) бірақ бұл жерде қақтығыс араздық пен қақтығыспен байланысты. Сонымен қатар, қақтығыс міндетті түрде жағымсыз құбылыс емес. Көптеген әлеуметтанушылар мен саясаттанушылар қоғам қақтығыстарсыз өмір сүре алмайды деп санайды. Бұл тәсіл г.Зиммель, Р. Дарендорф, Л. Козердің еңбектерінде айқын көрсетілген. (4) отандық әлеуметтанушы и.Д. Ладанов (4) жанжал еңбек процесіне қатысушыларға жанжалды жағдайларға тап болған кезде ұйымның мақсаттарын жақсы түсінуге, пайдаланылмаған резервтерімен байланысуға және қалыпты жағдайда мүмкін емес болып көрінетін көп нәрсе жасауға көмектеседі деп санайды. К. а. пікірі бойынша. Кемпірқосақ қақтығысы-бұл ұйымдардың қызметіндегі аномалия немесе дисфункция емес, адамдар арасындағы қатынастардың нормасы, өмірдің қажетті элементі, әлеуметтік-психологиялық шиеленістің шығуын қамтамасыз етеді және ұйымның қызметінде өзгерістер тудырады.(5) сондықтан қақтығыс ұғымына екі теориялық көзқарас бар. Қақтығыс-бұл қақтығыс, қарама-қайшылық, күрес, қарсылық (тұлғалар, күштер, мүдделер, позициялар, көзқарастар). Тиісінше, жанжал әлеуметтік-сол сыйақыға қол жеткізгісі келетін жауды бағындыру, өз еркімен таңу, жою немесе тіпті жою арқылы сыйақыға қол жеткізу әрекеті. Осылайша, бұл тәсілдің жақтаушылары қақтығысты жағымсыз құбылыс ретінде сипаттайды. Осы тәсіл шеңберінде жанжалдағы жұмыс технологиясы бойынша жұмыстардың көпшілігі "жанжалды басқару", "жанжалды жағдайды басқару"деп аталатын айла-шарғы жасау бойынша ұсыныстар береді. Мұндай басқарудың негізгі мақсаты-жанжалды өзіңіз үшін максималды пайдамен жою. 2. Жанжал-бұл оған қатысатын субъектілердің айырмашылықтарымен (мүдделері, құндылықтары, қызметі бойынша) берілген қатынастар жүйесі, даму процесі және өзара әрекеттесу. Бұл тәсілдің жақтаушылары қақтығысты өзара әрекеттесетін адамдардың өмір сүруінің табиғи шарты, ұйымның, кез-келген қоғамдастықтың даму құралы деп санайды, дегенмен деструктивті салдары бар, бірақ тұтастай алғанда және ұзақ уақыт бойы қақтығыстарды жоюдың, олардың ақпараттық және әлеуметтік блокадасының салдары сияқты жойқын емес. Екінші тәсіл қақтығысты басқарудың мүмкін предполагаетстігін және өзара әрекеттесуді оңтайландыруды, жанжалдың дамуын теориялық тұрғыдан өзін-өзі реттейтін механизм ретінде негіздеуді қамтиды. "Шешімнің", "шешімнің" және басқа да осыған ұқсас терминдердің орнына "жеңу" термині қолданылады, бұл қақтығыс жойылмайды, бірақ дамуды қамтамасыз етеді, ұйымда дифференциацияны, ең алдымен кәсіби, ал қоғамда әлеуметтік және ұйымдастырушылық тұрақтылықтың негізінде жатқан әлеуметтік стратификацияны күшейтеді. Ол басқа салаларда, басқа әлеуметтік өлшемдерде аз деструктивті басқа қақтығыстарға айналады. Бұл тәсіл қақтығыстың бастапқы кезеңдеріндегі саяси және әкімшілік айла-шарғы жасау мүмкіндігін, тіпті конструктивтілігін жоққа шығармайды, бірақ, ең алдымен, субъектілердің өзара әрекеттесуінің ақпараттық толықтығын және қажетті тәуекелді қамтамасыз етуге негізделген. Конфликтология қақтығыстарды сипаттаудың екі моделін жасады: процессуалдық және құрылымдық. Процессуалдық модельде жанжалдың динамикасына, жанжал жағдайының пайда болуына, жанжалдың бір кезеңнен екінші кезеңге өтуіне, жанжалды мінез-құлық формаларына, жанжалдың өзара әрекеттесуінің нәтижесіне баса назар аударылады. Құрылымдық модель қақтығыстың артындағы жағдайларды сипаттайды, оның параметрлері мен негізгі белгілерін анықтайды. Әлеуметтанушылардың көпшілігі қақтығыс екі немесе одан да көп тараптар арасындағы келісімнің болмауы деп келіседі. Ұйымдағы жанжалды өзара әрекеттесудің субъектілері жеке адамдар да, әлеуметтік топтар да. Олар әдетте "қарсыластар"ретінде белгіленеді. Бұл ретте Тараптардың әрқайсысы оның көзқарасын немесе мақсатын қабылдауға ұмтылады, бұл екінші Тараптың да солай істеуіне жол бермейді. Жанжал-бұл ұйым субъектілерінің (қарсыластарының) өзара әрекеттесуінің ерекше түрі, қарама-қарсы позициялардың, пікірлердің, бағалаулар мен идеялардың қақтығысы, адамдар эмоциялардың көрінісі аясында сендіру немесе әрекет ету арқылы шешуге тырысады. Кез-келген қақтығыстың негізі-жинақталған қарама-қайшылықтар, объективті және субъективті, нақты және айқын.Елеулі себептердің болуы қақтығыс болады дегенді білдірмейді. Егер Тараптар қақтығыстың пайдасы мүмкін шығындар мен күйзелістерден аз деп санаса, бұл әдетте болмайды. Бірақ қақтығыс болған кезде оны шешу үшін әртүрлі әдістерді қолдану керек, бұл әдетте жанжалдың пайда болу себебіне байланысты. Әлеуметтік өзара әрекеттесудегі ең қайшылықты-басқару және басқару қатынастары. Әлеуметтік шындықтың әртүрлі салаларында басқару функцияларын жүзеге асыру барысында жанжал объективті және субъективті түрде қалыптасатын жағдайлар пайда болады. Басқару әлеуметтік қатынастардың ең күрделі түрлерінің бірі ретінде осы саладағы жанжалдың алғышарттар жүйесін құратын көптеген проблемалар мен қайшылықтармен байланысты. Басқару саласындағы қақтығыстардың пайда болуының объективті алғышарттары адамдардың әлеуметтік нормаларды қабылдауындағы субъективті айырмашылықтарға, олардың мақсатты, үйлестірілген жұмыс пен бірлескен еңбек процестеріне деген жеке бірегейлігіне негізделген. Мұндай қарым-қатынас процесінде басқару субъектілерінің мотивациясы мен мүдделері әрдайым сәйкес келе бермейді, көбінесе қарама-қарсы және әртүрлі тәсілдермен жүзеге асырылады. Бұл қақтығыстың қалыптасуына әкеледі. Сонымен, қақтығыстар деп субъектілер мен басқару объектілерінің әлеуметтік өзара әрекеттесу жүйелерінде туындайтын қақтығыстарды түсіну қажет. Басқару саласындағы кез-келген қақтығыстардың қайнар көзі қақтығысқа айналатын қайшылықтар болып табылады, ол үшін белгілі бір жағдайлар мен мүмкіндіктер пайда болғаннан кейін оқиға пайда болады. Қақтығыстардың әр түрі мен түрі өзіндік, нақты қайшылықтарға сәйкес келеді. Бұл қайшылықтар, сайып келгенде, әлеуметтік өзара әрекеттесудің құрылымы мен мазмұнына – басқарудың ерекшелігіне байланысты. жүктеу/скачать 273,75 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|