Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия
жүктеу/скачать 4,34 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- «жҥйе» термині
- Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ҧлттық университеті Пәннің оқу-әдістемелік кешені Басылым: алтыншы
- Математикада жҥйе термині
| «Жҥйе» ұғымын пайдалануға деген қажеттілік ӛте ертедегі уақыттан әртүрлі
физикалық табиғат объектілері үшін пайда болды: сол кездің ӛзінде-ақ Аристотель, тҧтастық (яғни, жүйе - авт.) - оны құраушы бӛліктердің қосындысы ғана еместігіне назар аударды. Нақтылай айтқанда, «жҥйе» термині және онымен байланысты кешенді, жүйелік кӛзқарасты философтар, биологтар, психологтар, кибернетиктер, физиктер, математиктер, экономистер әртүрлі мамандықтардағы инженерлер зерттейді және солар ой елегінен ӛткізеді. Осы терминді пайдалануға деген қажеттілік математикалық ӛрнекпен әлденені кӛрсету, бейнелеу, кӛзге елестету мүмкін болмаған жағдайларда туындайды және бұл үлкен, күрделі, бірден толық түсінікті (анық емес) емес және тұтас, бірыңғай болады. Мысалы - «күн жүйесі», Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ҧлттық университеті Пәннің оқу-әдістемелік кешені Басылым: алтыншы ЕҰУ Ф 703-08-17 Пәннің оқу-әдістемелік кешені. Алтыншы басылым «станокты басқару жүйесі», кәсіпорынды (қаланы, ӛңірді және т.б.) ұйымдық басқару жүйесі, «экономикалық жүйе», «қан айналымы жүйесі» және т.б. Математикада жҥйе термині математикалық ӛрнектер немесе ережелер жиынтығы - «теңдеулер жүйесін», «санау жүйесін», «ӛлшемдер жүйесін» және т.б. бейнелеу үшін пайдаланылады. Осы жағдайларда «жиын» немесе «жиынтық» терминдерін пайдалануға болатын сияқты болып кӛрінеді. Бірақ жүйелер ұғымы реттілік, тұтастық, белгілі бір заңдылықтардың болуын атап кӛрсетеді. Жүйелік түсініктерге деген қызығушылық, ыңғайлы жинақтаушы ұғым ғана емес, сонымен бірге үлкен анықталмағандық пен есептердің қойылым құралы ретінде де кӛрінеді. Ӛндірістік үдерістердің күрделіленуі мен ғылымның дамуына қарай, дәстүрлі математикалық әдістердің кӛмегімен шешілмеген және есептердің қойылым үдерісінің ӛзі барған сайын кӛбірек орын ала бастаған есептер пайда болды, эвристикалық әдістердің рӛлі ӛсті, формальды математикалық модельдердің бара-барлығын дәлелдейтін эксперимент күрделенді. Осындай есептерді шешу үшін математиканың жаңа бӛлімдері әзірлене бастады; практикалық ееептерге жуықтатылған математикалық әдістер дербес қолданбалы математика ретінде қалыптасты; есептердің қойылымын осы шешу кезеңіне тең деп танитын шешімдер қабылдау ұғымы содан кейін оның бағыты пайда болды. Бірақ есептерді қою құралдары жаңа бағытты қамтымады, ӛйткені дамудың кӛп ғасырлық тарихы С. Лемнің бейнелеп айтуы бойынша «математиктер, мәнді қолдануды ӛз ойларының қарастыру шегінен шығарып тастады», яғни есептердің қойылу құралдарын әзірлеуді математиканың функциялары емес деп санады. Есептердің қойылу үдерістерін, күрделі жобаларды әзірлеу үдерісін зерттеу адамның негізгі рӛліне назар аударуға мүмкіндік берді: адам тұтасты қабылдаушы, проблемаларды бӛліктеу, жұмыстарды бӛлу кезінде тұтастықты сақтаушы, шешімдер қабылдау ӛлшемдері, құндылықтары жүйесінің иесі болып саналады. Жобалау үдерісін ұйымдастыру үшін жобалауды ұйымдастыру жүйелері, әзірлемелерді басқару жүйелері және т.б. құрыла бастады. жүктеу/скачать 4,34 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|