Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия
жүктеу/скачать 4,34 Mb. Pdf көрінісі
|
umkd (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- компоненттерді және
| «Жҥйелік талдау» термині алғаш рет RAND Corporation (1948) зерттеулерінде әскери
басқару есептерімен байланыстыпайда болды, ал отандық әдебиетте 1969 жылы С. Опткердің «Іскерлік және ӛнеркәсіптік проблемаларды шешу үшін жүйелік талдау» кітабы шыққаннан кейін кең таралды. Бастапқы кезде жүйелік талдаубойынша жұмыстар басым кӛпшілік жағдайларда операцияларды оңтайландыру мен зерттеутеорияларының идеяларына негізделді. Бұл ретте қандай дабір формаларда, мақсатты жұмыс істеу немесетиімділік кӛрсеткіштері ӛлшеміне ұқсас құралдармен байланыстыратын, яғни объектіні жақсы ұйымдасқан жүйелер түрінде бейнелейтін ӛрнектер алуға ұмтылуға ерекше назар аударылды. Мысалы, ертеректегі автоматтандырылған басқару жүйесін (АБЖ) әзірлеу жӛніндегі басшылыққа алған материалдарда мақсаттарды есептер жиыны ретінде кӛзге елестету және есептерді оған жету әдістерімен және құралдарымен байланыстыратын материалдар құру ұсынылған болатын. Шынында да, осы тәсілдемені тәжірибеде қолдану кезінде онын жеткіліксіздігі тез арада анықталды және зерттеушілер ең алдымен, олардың арасындағы мақсаттарды, компоненттерді және байланыстарды ғана емес, акпараттар жинақтауға, жаңа компоненттер енгізуге, жаңа байланыстардыанықтауға, яғни объектіні (оны қалайжасау керектігін әрқашан ұсынбастан) дамушы жүйелер түрінде белгілеуге мүмкіндік беретін модельдер кұру кажеттілігіне назар аудара бастады. Кейінірек жүйелік талдау«зерделенетін үдерісті ішкі үдерістерге тізбектік бӛліктеу үдерісі» (С. Янч) ретінде анықтай бастайды және зерттеу мен орындаушылар әдістерін іріктеу ол үшін мүмкінге айналатын ішкі проблемаларға жэне кезеңдерге бӛліктеу жолымен күрделі проблемалардышешуге мүмкіндік беретін тәсілдерді іздеуге басты назар аударады. Жұмыстардың кӛпшілігінде кӛпсатылы бӛлшектеуді «ағаш» типіндегі сатыластық құрылымдар түрінде кӛзге елестетуге ұмтылады, бірақ бірқатар жағдайларда функциялардың уакыттық тізбектіліктерімен анықталатын құрылымдар нұсқаларын алу әдістемелері әзірленді. Қазіргі уақытта жүйелік талдау жоспарлау мен басқару проблемаларына қолданылатындай ыңғайда дамуда және жоспарлаудағы бағдарламалық-мақсатты қағидаттарға назар аударудың күшеюімен байланыстыбұл термин іс жүзінде «мақсат құру» және «бағдарламалық-мақсатты жоспарлау мен басқару» терминдерінен бӛлінбейтін тұтастыққа айналды. Осы кезеңдегі жұмыстарда жүйелер тұтас ретінде талданады, тұтасты дамытудағы мақсат құру үдерістерінің рӛлі, адамның рӛлі қарастырылады. Бұл ретте, жүйелік талдауда құралдар жетпейтін болып шықты: негізінен бӛліктерге бӛлшектеу құралдары дамығанымен, бӛлшектеу кезінде тұтасты қалай жоғалтпау керектігі туралы ұсыныстар болмады. Сондықтан жүйелік талдаужүргізу кезінде нысандандырылмаған әдістердің рӛліне назар аударудың күшейгені байқалады. Жүйелік талдаужүргізу кезіндегі формалды және формалды емес әдістердің ұштасуы мен ӛзара әрекет ету мәселелері шешілмеген. Бірақ осы ғылыми бағытты дамыту оларды шешу жолымен келеді деп айтуға болады. ҮЖ теориясы проблемалардыжүйелік талдаукӛзқарасы тұрғысынан мынадай үш негізгі ғылыми бағытты енгізеді: 1.басқарумен байланысты жүйелердегі акпараттық үдерістерді талдау кіретін, басқару туралы ғылым ретінде - кибернетика; 2.жүйелердің мақсатты тағайындалуына баскарудың сәйкестікдәрежесінің сандық негіздемесінберетін ғылым ретінде операцияларды зерттеу; 3. Жүйелердің негізгі құралдарының атқарымдық үдерісін талдау мүмкіндігін беретін экономикалық (техникалык-экономикалық, әскери-экономикалық зерттеу) зерттеу. |