Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ҧлттық университеті Пәннің оқу-әдістемелік кешені Басылым: алтыншы ЕҰУ Ф 703-08-17 Пәннің оқу-әдістемелік кешені. Алтыншы басылым
деп санайтындай болу үшін, енді n орындарының саны аса үлкен деп ұйғарамыз, яғни кез
келген құрылған хабар р
1
n h
1
символдардан, р
2
n h
2
символдардан ..., р
m
n һ
m
символдардан
тұрады.
ДӘРІС №10 ФИЗИКАЛЫҚ ДЕҢГЕЙДЕГІ АҚПАРАТТЫҚ ҤДЕРІСТЕР Мақсаты: Физикалық деңгейдегі ақпараттық ҥдерістерді қарастыру Дәріс жоспары 1. Модуляция
және
демодуляция
рәсімдерінің
атқаратын
қызметі және мазмұны
2. Модуляцияның
әр түрлерінің кедергіге тӛзімділігі бойынша
салыстырмалы
сипаттамалары
3. Модуляцияның цифрлық әдістері
Негізгі тҥсініктер:модуляция, демодуляция, импульстік, дискреттік, цифрлық,
девиация, шектеуіш.
Тақырыптың мазмҧны: Хабар дабылдар кӛмегімен беріледі. Қарапайым
жағдайлардағы хабар қабылдаған дабыл болуы (болмауы) мүмкін. Бұл ретте дабылды
анықтау есебін шешу қажет. Кӛптеген жағдайларда берілетін дабылдардың түрі күні
бұрын белгілі және хабарды қабылдау, мүмкін дабылдардың қайсысы берілгендігін
анықтау болып табылады. Сол уақыттағы есеп дабылдарды ажырата білуден тұрады.
Егер дабылдар кейбір интервал ішінде тұрақты болып саналатын олардың
параметрлерінің мәндерімен ӛзгешеленсе, онда дабыл параметрлерінің бағасын алу
қажет. Хабар параметрлердің ӛзгерулерінен, яғни олардың лездік (жергілікті)
мәндерінен тұруы мүмкін. Сол уақытта хабар алу үшін дабыл параметрлерін сүзгіден
ӛткізуді орындау қажет болады. Сүзгіден ӛткізу міндеті, негізінен, параметрлерді
бағалауға қарағанда, неғұрлым күрделі болып саналады.
Берілетін хабарларға сәйкес дабылдың ақпараттық параметрлерін басқару модуляциясы деп аталады.
Ақпараттық дабылды (хабарды) θ(х)-мен белгілейміз, параметрі хабарға сәйкес
ӛзгеретін дабыл-тасымалдағышты s(x)-мен белгілейміз. Модуляция кезінде осы екі
дабылды теңдеуге сәйкес бір модульденген ξ(х) дабылға түрлендіру орындалады.
ξ(х)=М{s(x),θ(х)},
(10.1)
мұндағы, М { . } - модуляция түрімен анықталатын оператор θ(х) хабардың бӛлінуі
үшін қабылдайтын жақта кері түрлендіруді (демодельдеуші) орындау қажет, яғни
θ(х)=М
1
{ξ(х)}
(10.2)
s(x) дабыл-тасымалдағыштардың параметрлер санына, түрі мен атқарымдық
формаларына қатысты, модуляцияның әртүрлі әдістерінің қасиеттері, атап айтқанда,
ξ(х) дабылдың түрі мен ені, кедергі әсеріне тӛзімділігі ӛзгереді.
Егер дабыл-тасымалдағыштың ақпараттық параметрі үзіліссіз ӛзгерсе, онда
модуляция
әдістері
ҥзіліссіз болады
(мысалы,
гармоникалық
дабыл-
тасымалдағыштың амплитудалық, фазалық және жиіліктік үзіліссіз модуляция әдістері
таралған).
Дабыл-тасымалдағыш ретінде, кӛбінесе импульстердің периодтық тізбектілігі
пайдаланылады және сол уақытта модуляцияны импулъстік деп атайды (мысалы, θ(х)