Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия
ұлттық университеті
Пәннің оқу-әдістемелік кешені
Басылым:
Бесінші
ЕҰУ Ф 703-08-15 Пәннің оқу-әдістемелік кешен. Бесінші басылым
35
Дәріс бойынша әдістемелік нұсқау
Дәрісте қарастырылған мәселелерді толық меңгеру үшін дәріс мазмұнындағы
негізгі
ұғымдарға, олардың беретін мағынасына,
қызметіне, қолданысына
ерекше назар аударып, негізгі мәселеге байланысты ғылыми тұжырымдарды
салыстырып, саралау қажет.
Пайдаланылған әдебиет:
1. Аханов К. Грамматика теориясының негіздері. – Алматы: Санат, 1996.
2. Хасенов Ә. Тіл білімі. – Алматы: Санат, 1996.
3. Қазақ грамматикасы. – Астана: 2002.
4. Исаев С. Қазақ тілі жайында ойлар. – Алматы, 1997.
5. Оралбай Н. Қазіргі қазақ тілінің морфологиясы. – Алматы, 2007.
6. Омарова А. Қазақ тіліндегі нөлдік морфеманың
функционалдық және
семантикалық аспектісі//ДДА. – Алматы, 2006.
№7 - дәріс
Тақырыбы:
Зат есім, лексика - грамматикалық сипаты.
Мақсаты:
Зат есімнің негізгі сөз таптарына жататыны,
сөз табы ретіндегі
лексика-семантикалық, грамматикалық белгілері, зат есімнің грамматикалық
категориялары және түрлену жүйесі туралы түсінік беру.
Дәріс жоспары:
1.Зат есімнің лексика-семантикалық және грамматикалық құрылымы, сипаты
2.Зат есімнің грамматикалық категориялары және парадигмасы
3.Көмекші есімдер
Негізгі ұғымдар:
абстракция, парадигма, жекелік, көптік, тәуелдік, септік
категориялары, жай септеу, тәуелді септеу, ортақ және оңаша тәуелдену.
Дәріс мәтіні
Сөз таптарының ішінде грамматикалық құрылысы,
синтаксистік қызметі
жағынан ерекшеленетін негізгі сөз таптарының бірі – зат есім.
Зат есім – заттың атын, жанды-жансыз ұғымдардың атауын білдіріп, сөйлемде
негізінен бастауыш пен толықтауыш болатын толық мағыналы сөздер табы [1,
95].
Зат есімдердің жеке сөз табы ретіндегі лексика-грамматикалық ерекшеліктері
оның мағыналық және құрылымдық топтарын анықтауға мүмкіндік береді.
Зат есімдер мағыналық сипатына қарай бірнеше топқа бөлінеді.
