Лабораториялық сабақтар жоспары
Әдістің теориясы мен қондырғының сипаттамасы
жүктеу/скачать 1,45 Mb.
|
| Әдістің теориясы мен қондырғының сипаттамасы.
Жердің магнит өрісінің горизонталь құраушысын тангенс-гальванометр деп аталатын прибордың көмегімен анықтауға болады. Тангенс-гальванометр (ТГ) шкаласы бар таянышқа бекітілген және вертикаль орналасқан радиусы - R, орамдар саны – N катушкадан тұрады. Таяныш өз өсінен айналып тұрады. Катушканың центріндегі горизонталь жазықтықта градустарға бөлінген шкаласы бар компас орналасқан. Шкала компас өсінің маңында еркін айналып тұрады. Сондықтан оның магнит тілін нөлдік бөлікке сәйкестендіріп қоюға болады. Магнит тілі мен шкала үстіңгі жағынан дөңгелек мөлдір қақпақпен жабылған. Катушка 45-суретте кескінделген схема бойынша тұрақты ток көзіне жалғанады. 45-сурет
Катушкадан өтетін ток реостатпен реттеліп, миллиамперметрмен (мА) өлшенеді. К ауыстырып-қосқышпен катушкадағы токтың бағытын өзгертуге болады. Тангенс-гальванометрдің үш қысқышы бар. 1 және 2-қысқыштар N1 орамнан тұратын катушканың ұштарына, ал 1 және 3-қысқыштар N2 орамнан тұратын катушканың ұштарына жалғанған. Катушкада ток болмаса, компастың тілі Жердің магниттік меридианының бағыты бойынша орналасады. Катушканы вертикаль өстің маңайында айналдырып, катушка жазықтығын жердің магниттік меридиан жазықтығымен (46-сурет) беттестіруге болады.
46-сурет
47-сурет
Тіл тұрған жерде дөңгелек орамдарының магнит өрісінің кернеулігі тұрақты және орам центріндегі кернеулікке тең деп аларлықтай, тіл өте қысқа тілдің ұзындығы ток орамдарының диаметрімен салыстырғанда әлдеқайда қысқа. Осылайша, біртекті магнит өрісінде магнит тіліне қос күш әсер етеді. Катушкамен ток жібергенде компас тілі () және () векторларының қорытқы векторы () кернеулігінің бойымен орналасады. 4-суреттен мынаны табамыз: (1) Тангенс-гальванометр катушкасының центріндегі магнит өрісінің кернеулігі мынаған тең: (2) (2) формуланы (1) теңдікке қойып (3) өрнегін аламыз. Бұл формуланың көмегімен Жердің магнит өрісінің горизонталь құраушысы анықталады. Мұндағы - белгілі шамалар. жүктеу/скачать 1,45 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|