ҚҰлажанов қ. С., Таусарова б. Р

_{K } C
C Aa
c Dd
Bb

(3.1)

Cc ,Dd ,Aa ,Bb
концентрациялары.
– реакция қатысушылардың тепе-теңдік

K_C – химиялық тепе-теңдік константасы.
Жалпы қысым арқылы бейнеленген химиялық тепе-теңдік константасын келесі тәуелділік бейнелейді:
Р  c Р  d

_{К } С
D ; (3.2)

B

А
Р Р a P b

С

D
Р c , Р
d , P
a , P
^b реакцияға қатысушылардың парциалды

A

B
қысымдары.
Тепе-теңдік константасы әрекетесін заттардың табиғатына, температураға тәуелді, концентрацияға, белсенділікке, қысымға тәуелді.

^{КС ,} К_Р
– газ тәрізді заттарда моль сандары өзгеріссіз өтетін реакциялар үшін

өлшемсіз.
Қалған жағыдайларда:
К_Р ^{– қысым өлшемі, К}_С ^{–  дәрежедегі концентрацияның өлшемі.}

С

A
  _( өнім) - _ (баст.з.) =^   ^  ^   ^
D B
(3.3)

 –стехиометриялық коэффициенттердің алгебралық қосындысы
^{КС және} К_Р ^{константаларыкелесі қатынаста байланысады:}

C

P
K  K RT 
(3.4)

§ 3.2 Химиялық реакциялардың изотерма теңдеулері

Химиялық тепе-теңдіктің константасы стандартты жағыдайда химиялық реакциялардың  G и F қатынастарымен байланысты:

^{G  RT ln Kp}; (3.5)
^{F  RT ln Kc} . (3.6)
Әр химиялық реакцияға ΔF° және ΔG° термодинамикалық потенциал- дардың стандартты өзгерісі қатаң анықталған шама болып табылатындықтан, дәрежеленген, химиялық реакция теңдеуіндегі берілген заттың стехиомет- риялық коэффициеттеріне тең (стехиометриялық коэффициенттерді бастапқы заттар кезінде теріс деп санау керек) тепе-теңдік парциалды қысымдардың

G  G^O  RT^ ln
С D _
P a _P b
; (3.7)

 A B 
 _P^с _P ^d 

G  RT^ ln ^{С D }  ln K
_P a _P b P
; (3.8)

 A B 
 _P^с_P ^d 

F  RT^ ln ^{С D }  ln K
_P a _P и C
(3.9)

 A B 

Олар G
жәнеF
термодинамикалық потенциалдар өзгерісі мен

химиялық реакциялардың константасы К_р және К_с арасындағы тәуелділікті _{көрсетеді} Химиялық реакцияның изотерма теңдеуі бойынша Гиббс және Гельмгольц энергия өзгерістерін сәйкес жағыдайларда есептеуге болады, өздігінен өтетін процесстің жүру бағытының мүмкіндігін анықтауға болады:



P P
с d
_{Пр } С D
_Pa _Pb
A B

Химиялық реакцияның изотерма теңдеуінен Гиббс энергия шамасы ( P

= const, T = const ) мен белгісі П_р және _Кр салыстырмалы өлшемдеріне тәуелді екенін көруге болады.

Пр  Кр ^,
G  0
кезінде, реакция тепе-теңдік күйге жетеді.

§ 3.3 Изобара және изохора теңдеулері
Температураны жоғарылату тепе-теңдікті эндотермиялық реакция (жылу сіңіру) өту бағытына қарай ығыстырады.
Температураны төмендету тепе-теңдікті экзотермиялық реакция (жылу шығару) өту бағытына қарай ығыстырады. Мысалы аммиактың синтезделу реакциясы үшін:
N₂ + 3H₂ = 2NH₃
Егер Н 0 температураны жоғарылату тепе-теңдікті – оңға, Н 0 температураны жоғарылату тепе-теңдікті – солға ығыстырады.
Химиялық тепе-теңдік константасының температура өзгерісінен сандық тәуелділігіизобара және изохора теңдеулерімен бейнеленеді.
Химиялық реакцияның изобара теңдеуі р = соnst.

d ln K_P
dT
_ H RT ²
; (3.10)

Химиялық реакцияның изохора теңдеуі V =const.

d ln K_c
dT
_ U RT ²
; (3.11)

Изобара және изохора теңдеулерін реакция бағытын сандық және сапалық жағынан анықтауды болжауға мүмкіндік береді, тепе-теңдік константасының температураға тәуелділгін бағалайды.


^{d ln K P} және ^{d ln K P} өлшемдерін химиялық тепе-теңдік
dT dT
константасының логарифмінің температуралық коэффициенттері деп атайды. Тепе-теңдік константасының температурадан тәуелділігі реакцияның жылу эффектісінің белгісі және өлшемімен анықталады.
Вант-Гоффтың изобара және изохорасын химиялық тепе-теңдік константасының өзгерісі мен реакцияның сәйкес изобаралық және изохоралық жағыдайдағы жылу эффектісімен байланыстырады. Абсолюттік шамасына байланысты химиялық реакцияның жылу эффектісі үлкен болған сайын,