Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті Пәннің оқу – әдістемелік кешені Басылым: бесінші ЕҰУ Ф 703-08-15. ПОӘК. Бесінші басылым
Егер бірінші ретті үш параллель реакция болса:
B
A C
D
онда кинетикалық теңдеу мына түрде жазылады:
(10)
Жылдамдық константасының әрқайсысын жеке-жеке анықтау үшін төмендегі
теңдеулер жүйесін шешу қажет:
(11)
Параллель бағыттарының реттіліктері бірдей болатын параллель реакция
үшін өнімдердің шығымдылығы олардың жылдамдық константаларының
қатынасымен анықталады. Параллель бағыттарының реттіліктері әр түрлі болатын
параллель реакцияларды қарастыру күрделірек. Мысалы, реттіліктері 1-ге және 2-
ге тең екі параллель бағытпен жүретін параллель реакцияны жалпы түрде жазсақ:
а)
б)
Бұл реакциялар үшін жылдамдықтың жалпы теңдеуі:
(12)
Теңдеу интегралдағаннан кейін мына түрге келеді:
(13)
Жоғарыдағы а) және б) параллель реакцияларында
пен бір-
бірімен байланысты, сондықтан бұл концентрациялардың қатынасын
мен
қатынасының функциясы ретінде қарастыруға болмайды (демек, (7) – қатынас
орындалмайды). Шекті жағдайларда (21) – теңдеу
болса, екінші ретті
реакцияның, ал
болса бірінші ретті реакцияның теңдеуіне айналады.
Бақылау сұрақтар:
1.
Күрделі химиялық реакциялар деп қандай реакцияларды айтады?
2.
Қайтымды реакция дегеніміз не?
3.
Бірінші ретті қайтымды реакция.
4.
Қайтымды реакциялардың кинетикасын зерттеу
Лекция 7 Тақырыбы: Күрделі химиялық реакциялардың кинетикасы. Тізбектелген
реакция. Боденштейннің стационарлық концентрация әдісі.
Тізбектелген реакция
