Лекция 1 Тақырыбы: Басқару психологиясы туралы түсінік. Сабақ жоспары: Басқару туралы білімнің тарихи деректері
Психологиялық менеджмент ұғымын классикалық психоанлиз тұрғысыан түсіндіру
жүктеу/скачать 173,67 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Басқарудың неокалссикалық мектебі.
| Психологиялық менеджмент ұғымын классикалық психоанлиз тұрғысыан түсіндіру. Ғылым басқарудың пайда болуын әдетте Ф.Тейлордың (1856-1915) жұмысына байланыстырылады, әсіресе оның 1911 жылы жарық көрген «ғылыми басқарудың қағидалары» атты кітабына байланысты болады.
Ф.Тейлор білімі бойынша инженер ғылыми басқарудың бірінші жүйесін құрды. Тейлор жүйесінің мақсаты - бұл жұмысшыға шектеулі күш жігері мен еңбек еткізіп кәсіпорын ісіне ең жоғары пайдасын қамтамасыз ету. А.Файольдің менеджмент теориясына басты үлгісі өзара байланысты функциялары жоспарлаудан, ұйымдастырудан және т.б. тұрған әмбебап үрдісі ретінде басқаруды қарастырудан тұрады. «Жалпы өнеркәсіпті басқару» атты жұмысында сондай-ақ басқарудың қағидалары мен элементтері анықталады. А.Файоль бойынша басқарудың маңызды қағидаларына мыналарды жатқызады: еңбек бөліністі, билікті, тәртіпті, әкімшіліктің біртұтастығын, басшылардың біртұтастығын, жеке мүдделердің жалпы мүдделерге бағынуды сиақыны, әділдікті, қызметтердің тұрақты құрамды , бастаманы, қызметкерлердің біріктіруді. Басқарудың классикалық мектебінің сипаттамасын қорыта келгенде, ол басқарудағы еңбектің ғылыми ұйымдастыру үшін көп нәрсе жасағанын атап өткен жөн. Осы кезде негізгі төрт бастапқы элементтердің зерттеуіне бағытталды. Еңбек бөлініске басқарудың сатылық пен көп буындылығын өзгертсе; ұйым құрамының жетілдіруіне және басқарудың мүшесін боатын шектеулерді анықтауға. Басқарудың неокалссикалық мектебі. Неокалассикалық мектептің негізін салушылары Элтон Мейо мен Мери Паркер Фоелетті есептеген дұрыс. Ол «басқа тұлғалары көмейімен жұмысты орындалуын қамтамасыз ету» ретінде тұңғыш рет менеджментті анықтайды. Гарбардтық университеттің профессоры Э.Мейо басқаруында «Адам қатынастардың» теориясын шығарды. Мейо идеяның мәні жұмысының өзі өндіріс үрдісіндегі жұмысының әлеуметтік қарағанда аз мағынадан тұрады. Сондықтан өндірісті басқарудың барлық проблемалары әлеуметтік- психологиялық факторларды «адам қатынастардың» призмасы арқылы қарастыру тиіс. «Адам қатынастардың» доктринасы Тейлор мен өте аз есепке алынған факторларға оның мінез құлығына, көңіліне және т.с.с бұл доктринасы, егер адамның анықталған әлеуметтік және психологиялық қажеттіліктерін қанағаттандырса оны анағұрлым өндіргішті жұмысты істеткізе алатын еді. «Адам қатынастарының» маңызды жүйесінің элементтері болып, өзара байланыспен ақпараттардың жүйесі, жұмысшылармен сұхбат-тәубелердің жүйесі, шешім қабылдауда қатысу, бейресми топтарды ұйымдастырумен оларды басқару табылады. 1927-1932ж аралығында «Уестери электрик компании» маңдағы Шикаюда хотористік эксперименттерде қатыса отырып, Э. Мейо өндірім нормасы жұмысының физикалық қабілеттерінен емес, еңбек ететін құрамындағы топтың қысым көрсетуімен анықтайтынын өз гипотезасын мақұлдады. Мейо жеке тұлға бойынша жинақталған үлкен топ жұмысшылардың шағын топраға іс жүзінде бөлінудің артықшылықтарын дәлелдеді. Осы ғана сырты факторлардың көмегіне жүгінбей өндірім норманы басым көбейтуге жағдай жасады. Э.Мейо келесі бір ғылыми басқарудың қағидаларын тұжырымдады. Адам қызметі топтық нормалармен қалыптасқан артықшылықтан уәжделенеді. Тейлордың басқарудың ғылыми қағидаларына сәйкес жүзеге асатын ұйымның қатаң лирархиясы адам табиғаты мен оның еркіндігіне сыйымсыз келеді. «Адам қатынастары» теориясына өзіндік жалтарумен жапониядағы мен саналы басқаруда жұмысшылардың жалпы қатысуы болды. Сапа үйірмелерде жұмыстан тыс уақытта жұмысы болып, қазіргі кезде ірі жапон фирмалардың жұмысшылары мен қызметкерлері үшін кәдімгі құбылыс табылады. Бір жағынан бұл, жапондық менеджерлердің жапондардың қауым психологиясын ғылыми-техникалық революциямен бірлестіре алуының арқасында мүмкін болды. Көп жағдайда, сапалы басқару бойынша сапалы жұмысшылардың жаппай қатысуы жұмысшылардың қажеттіліктері туралы фирма әкімшіліктерінің қамқорлығы арасында қамтамасыз етіледі, сонымен қатар басқаруындағы синто мен буддизм діндерінің негізгі идеяларын дұрыс пайдаланудың арқасында. Сөйтір, Сито жедик шамасы фирмадан жапондық қызметкерлерінің еңбек қызметі уждемесінің негізін салғандардың бірі болды, ал Коген қағидасын буддизмдағы әсемділік шамасы ретінде жұмыста шыдамдылығын қиуласында, оған деген әдістемелерінің сондай дәлдігі мен әсемділігі және практика жағынан барлық бөлшектерін мұқияттылықпен қарау, нәтижесінде сапа параметрі сияқты, эстетикалық параметр бойынша да жапон өнімнің үстемдігін қамтамасыз етті. Психология мен социология сияқты осындай ғылымдардың екінші дүниежүзілік соғыста кейін мінез-құлық мектептердің қалыптасуына болысты. жүктеу/скачать 173,67 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|