Лекция №1 Тақырыбы: Кіріспе. (1 сағат) Жоспары
жүктеу/скачать 389,03 Kb.
|
саясаттану лекциялар
| ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҰЙЫМДАР -мемлекеттердің немесе олардың қүры-лымдарының, сондай-ақ қоғамдық үйымдардың, үлттық қоғамдардың, үкіметтік емес сипаттағы кауымдас-тықтардың, әртүрлі мемлекеттердің атьшан жүретін жеке мүшелердін бірле-суі; қоғамдық өмірдің әртүрлі (саяси, экономикалық, әлеуметтік, мәдени, ғылыми-техникалық және т.б.) салала-рында ортақ мақсаттарға жету үшін қүрылады және халықаралык әріптес-тіктің аса маңызды түрі больгп табыла-ды.
Халықаралық үйымдар XIX ғ. екінші жартысында пайда болды, ол үлттық мемлекет шеңберінен шыққан дамыған экономикалық және әлеуметтік-саяси қатынастардың түбегейлі жаңа мәселе-лердің, трансүлттық міндеттердің шешімін табуда бірлесудің, халықара-лық күшті жүмылдырудың объективті қажеттілігінен туды. Алғашқы бү-қаралық халықаралық үйымдар - 1863 ж. швейцарлық Анри Дюнан негізін қалаған Қызыл Крест және Бірінші интернационал - 1864 ж. Лондонда К. Маркс пен Ф. Энгельс негізін қалаған Халықаралық жүмысшылар жолдас-тығы. Алғашқы Халықаралық үкіметара-лық үйым -1874 ж. құрылған Жалпы пош-талық одақ. Халықаралық үйымдардың қүрылуына түрткі болған I және II дү-ниежүзілік соғыстар. Олар аяқталғаннан кейін әлем оның зардабын талқылап, енді болдырмау үшін тиімді, оңтайлы халықаралық қауіпсіздік жүйесін қүруға талпыныс жасады. Осылайша, 1919 ж. ¥лттар Литасы қүрылды. 1945 ж. Сан-Францискода Біріккен ¥лттар ¥йымы-ның Жарғысы қабылданды. XX ғасыр-дың екінші жартысында күрт күшейген жаһандану процестері, оған сәйкес әртүрлі елдер мен халықтардың өзара қарым-катынасының дамуы жаңа халы-қаралық ұйымдардың қүрылуына сеп-тігін титізді. XXI ғ. басыңда әлемде қызметі, мақ-сат-міндеттері, бірлесу түрі, каты-сушылар саны, өкілеттігі алуан түрлі ондаған мың халықаралық үйым бар. Бірлесу түріне байланысты халықара дық ұиымдар укіметаралық және үкі-меттік емес болып бөлінеді. Үкіметара-дық халықаралық ұйымдар мемлекет-тер арасындағы келісімдер мен шарт-тардың негізінде құрылып, қызмет етедіг Олар: Біріккен ¥лттар Үйымы (1945), Халықаралық валюта қоры (1945), Бүкіләлемдік сауда ұйымы (1995), Солтүстік-атлантикалық келісім ұйымы (НАТО, 1949), Мұнай экспорт-таушы-елдер ұйымы (ОПЕК, 1960) және т.б. Үкіметтік емес халықаралық ұйым-дар қоғамдық құрылымдар мен ғылы-ми қауымдастықтарды, жеке компания-ларды, мекемелерді, мемлекеттің аты-нан кіретін жеке тұлғаларды біріктіреді, үкіметаралық ұйымдарға қарағанда, ха-лықаралық құқық субъектісі болып та-нылмайды. Олардың ішіндегі ықпал-дылары: Парламентаралық одақ (1889), Халықаралық Олимпиадалық комитет (1894), Рим клубы (1968), Гринпис (1971) және т.б. жүктеу/скачать 389,03 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|