Лекция Молекулалық биология пәні Молекулалық биологияның даму тарихы Молекулалық биологияның зерттеу әдістері мен болашағы. Нуклеин қышқылдарының толық сипаттамасы
жүктеу/скачать 0,73 Mb. Pdf көрінісі
|
1-лекция
- Бұл бет үшін навигация:
- Субъединицалар
- Бочковтан, 2006)
|
№ Лекция 10 Геномдық гендік деңгей Ақуыздар және РНҚ молекулаларының құрылысы туралы ақпарат ДНҚ молекуласында гендер және цистрондар деп аталатын учаскелерде жазылған. Ген дегеніміз – бір ақуыз молекуласы туралы ақпаратты кодтайтын ДНҚ учаскесі. Цистрон дегеніміз – бір полипептид тізбегін кодтайтын ДНҚ учаскесі. Егер ақуыз молекуласы бірнеше полипептид тізбегінен құралған болса, онда оның гені бірнеше цистрондардан тұрады (бактерияларда), ал егер ақуыз молекуласы бір-ақ полипептидтізбегінен құрылған болса, онда ген ұғымы цистрон ұғымына сәйкес болады, яғни генде бір ғана цистрон болады (эукариоттар) Гендердің экспрессиялануы нәтижесінде ақуыздар (ферменттер) синтезделінеді, ал олар өзара және орта факторларымен әрекеттесіп, нақтылы белгінің дамуын қадағалайды. 1945 жылы Д.Бидл және Э.Татум «бір ген –бір ақуыз (фермент)» деген гипотезаны қалыптастырды. Бұл гипотезаға сәйкес жасушада белгілі – бір алмасу өнімінің түзілуіне алып келетін метаболизм үдерісінің әрбір сатысы ақуыз – ферменттер арқылы катализденеді, ал соңғылары (ақуыз – ферменттер) гендер арқылы анықталады. ГЕН Кейінірек « бір ген – бір ақуыз» гипотезасы ДНҚ Цистерон ᾳ Цистерон β «бір ген – бір полипептид» деген ұғымға айналды, себебі көптеген ақуыз молекулалары а РНҚ бірнеше полипептидтерден тұратындығы белгілі болды, мыс. гемоглобин Ақуыз ᾳ Ḇ молекуласы 4 полипептид тізбегінен Субъединицалар құралған 2- ᾳ және 2β Гендер мен Цистондар . арақатынасы (Мушкамбаров, Кузнецовтан,2003) 47-сурет. Митохондрия геномы ( Бочковтан, 2006) ADPD- Альцегеймер ауруы/ Паркинсон ауруы; DEAF- естудің нейросенсорлық кемістігі; LHON- Лебердің нейроофтальмопатиясы; LDYT-LHON, MELAS- митохондриялық миопатия, энцефалопатия; NARP- нейропатия, атакция, пигменттік ретинит; REM- энцефаломиопатия. ᾳ β Прокариоттар гендері тек мағыналы (кодтаушы) нуклеотидтер бірізділігінен (кодондардан), ал эукариоттар гендері – мағыналы (экзондар) және мағынасыз (интрондар) учаскелерден тұрады. Гендердегі интрондар саны 2-ден 40-50-ге дейін жетеді, кейбір гендерде интрондар үлесіне геннің 90% көлемі тиесілі болады . 1954 жылға дейін ген – тұқым қуалаушылықтың ең ұсақ, әрі қарай бөлінбейтін құрылымдық, қызметтік бірлігі деп келінген. Бірақ, кейінгі кездегі зерттеулер, ген қызметтік тұрғыдан алғанда күрделі құрылым екендігін көрсетті: ол цистрон деп аталатын геннің негізгі, кодтаушы бөлімінен, мутациялануға қабілетті – мутон, рекомбинациялауға қабілетті – рекон деп аталатын учаскелерден тұратыны белгілі болды. жүктеу/скачать 0,73 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|