Лекция сабақтарының толық мәтіні 1 Модуль. Әлеуметтік жұмыстың тарихы
тақырып. Әлеуметтік қызметкердің рухани-адамгершілік сапасы
жүктеу/скачать 136,58 Kb.
|
дәріс мәтіні
- Бұл бет үшін навигация:
- Негізгі ұғымдар
- Дәрістің қысқаша мазмұны
| тақырып. Әлеуметтік қызметкердің рухани-адамгершілік сапасы
Лекцияның мақсаты:Әлеуметтік қызметкердің рухани-адамгершілік сапасын білу Негізгі ұғымдар: Әлеуметтік қызметкер, мамандандыру, кәсіби шеберлік Дәріс жоспары: Әлеуметтік жұмыс мамандық ретінде. Мамандындықтың психологиялық сипаты. Әлеуметтік қызметкердің адамгершілік сипаты. Дәрістің қысқаша мазмұны: Адамдарға сүйіспеншілік – бұлсыз әлеуметтік қызметкер клиент үшін дос, жетекші бола алмайды. Бірақта, мақал-мәтелдердің айтуынша, «өз көршінді жақсы көргенше, адамдардың барлығын жақсы көрген оңай», әлеуметтік қызметкерлер өзінің профессионалды қызметінде көптеген жағдайлармен кездеседі, яғни барлық клиенттер өзіне деген сүйіспеншілікті объективті емес. Сонымен қоса әлеуметтік қызметкер адамдардың жағымды сапаларын көре білуі керек – дәл айтқанда осы оған деген сүйіспеншілік маңызы болады. Клиентпен жұмыс істегенде осы жағымды дақтары және сапасы өзі туралы клиенттің ойын өзгертуге және тұлғаның жағымды трансформациясын бұлдіруге әлеуметтік қызметкер ұмтылуы керек, яғни ол өмірлікжағдайдың позитивті өзгеруіне әкеледі. Адамға деген немқұрайлылық көңіл аудармаушылық, оның ішкі әлеміне түсінбеушілікке әкеледі, соған сәйкес лезде әсер ету эфектісі төмендейді. Өзін-өзі сынау - әлеуметтік қызметкердің ажыратылмайтын сапасы. Өзінің қызметін анализдей білу, өзінің қателерін көру және қызметіне дәйім баға беру, өзін қорғамау және өзін ақтамауға ұмтылмау, — бұл сапаның бірі. Яғни әлеуметтік қызметкердің міндетін адал орындауға ғана мүмкіндік бермейді, сонымен бірге өзінің профессионалдық қызметінде толық жетілдіреді. Өзінің кемшіліктеріне қарамастан өзін сынай отырып, өзінің абыройын дамытуға болады. Сонымен қатар әлеуметтік қызметкердің өзін өзі сынау «самоедтерге» ауыспауы керек – бұл сапа барлық абсолютті ұмтылысымен ескеріледі және өзінің, және басқалардың күнәсін өзіне алу ешқандай пайда келтірмейді, ал керсінше, түзелмейтін жағдайда, пессимизім, оны өзінің күшіне және өзіне күмән келтіреді, ол әлеуметтік қызметкерді жүктейді. Адекватты өзін өзі бағалау — әлеуметтік қызметкерге оның күнделікті практикалық қызметіне қажет. Әлеуметтік қорғау саласында тұрғындармен жұмыс істейтін маман барлық қоғамдық функция үшін өте маңызды. Бірақта ол сезімін және өзінің қажеттіліктерін және мүмкіндіктерін қайта бағалауын жоғалтпау керек — өзін өзі бағалау бұл өз-өзіне сенімділік және меншіктілікке әкеледі. Өз-өзіне сенімділік өз кезегінде эффективті қызметіне негативті және өзінен кейін қателіктерге еліктейді. Төзімділік — әлеуметтік қызметкердің күнделікті қызметіне қажет, солай болғандықтан ол әртүрлі клиенттермен жұмыс істейді, олардың көбісімен қарым-қатынасқа түсу өте қиын. Осындай қиындықтар жас ерекшеліктер ретінде (мысалы, есте сақтауы нашар болуы) сонымен қоса клиенттің эмоционалдылықпен (мысалы, ашулаңшақтық) сипатталады. Әлеуметтік қызметкер әрбіреумен шыдамды болуы керек, мағынасы жоқ әңгімені тыңдауға дайын болуы қажет, эмоционалды клиентті тыңдауға төзімді болуы, тіпті егер осы эмоциялар әлеуметтік қызметкерге себепсі бағытталса да төзімділік таныту керек. Ол үшін бастысы - мәселесі бойынша клиентке ойын айтуға мүмкіндік беру, жағымсыз эмоциясын алу және әңгімені конструктивті арнаға бағыттау, яғни ақпаратты толық көңілге алу және жіберу, ортақ қызметтерге мотивацияны шақыру және түсіндірушілікке жету үшін бағытталады. Мотивациялық функция – бұл әлеуметтік және кәсіби мотивтерінің әлеуметтік жұмыс барысында қалыптасып, нәтижелі түрленуінде қызмет етеді. Жақсылық тілеу — әлеуметтік қызметкердің адамгершілік мәдениетінің негізі болып табылады. Әлеуметтік жұмыстың мазмұнының өзі, кәсіби қызмет кәсіби қызмет ретінде адамға жақсылық тілеу мен жақсылық жасауға негізделген. Жақсылық тілеу маман мен клиент арасындағы қарым – қатынастың барлық этаптарында кездесуі керек. Клиентке жақсылық тілей отырып, әлеуметтік қызметкер оның әрекеттеріне басшылық жасайды, оның қателіктерін көрсетіп, қиын мәселелерін шешуге көмектеседі.Әлеуметтік қызметкердің жақсылық тілеуі, оның адамдарға деген сүйіспеншілігінің көрінісі болып табылады. Ақниеттілік — әлеуметтік жұмысқа ең қажетті принциптердің бірі. Бұл принцип әлеуметтік қызметкер мен клиентке бағытталады. Себебі әлеуметтік қызметкер өз ісі үшін ақыны клиенттен емес, арнайы әлеуметтік ұйымнан алады және де керісінше. Яғни, егер де клиентке ақылы қызмет көрсетілсе де осы жағдай қайталанады. Әлеуметтік қызметкердің бұл принципі, маманның клиентке деген қосымша көмегімен, оған деген қосымша құн сұрамауымен де бағаланады. Коммуникабелділік — әлеуметтік қызметкердің маңызды сапасы. Клиентпен танысуда қарым-қатынастан басталады, жұмыспен қарым-қатынаста онымен бітеді. Әлеуметтік қызметкердің коммуникативті қажеттіліктерінен көбінесе оның қызметінің сәттілігне тәуелді, өйткені оның клиенттің үміті және күтуі, мәселесі туралы қарым-қатынасы арқылы біледі. Қарым-қатынасқа түскенде клиенттің өзгерілген жағдайлары ашылуы мүмкін, бұл жұмысқа коррективаны еңгізуге рұқсат етеді, оны одан әрі тиімді етеді. Әлеуметтік қызметкердің әріптестермен қарым-қатынасқа түскенде жұмыс тәжірибені таратады және іліктейді және де оған қатысты толғандыратын сұрақтарды шешеді және жалпы проблемаларды талқылайды. Басқа да мемлекеттік және мемлекеттік емес мекеме және ұйыммен қарам-қатынасқа түскенде әлеуметтік қызметтің дамуы және қалыпты функциялауға қажетті сұрақтарды шешеді. Оптимизм – бұл әлеуметтік жұмыстағы өте қиын мамандықтың бірі, солай болғандықтан әлеуметтік қызметкер қандай қызметте істесе де көптеген қиын мәселелері бар, бақытсыздыққа ұшыраған адамдар түрінде керінеді, ол бүкіл проблемаларды обьективті және субьективті себептерге байланысты шеше алмайтындығын біледі. Сонымен қоса әлеуметтік қызметкер адамдарға көмек көрсетеді, яғни кішкене болса да оларды қайғыдан жеңілдетеді, демек жақсылық та – жағдай оның оптимизмнің қайнар көзіне қызмет етеді. Өзінің айналасындағы адамның қайғысын бақылайтын маманға жақсылықты және әділеттілікке сүйену, оптимизімді сақтау қиын, бірақ матрериялдық, тұрмыстық және әртүрлі басқа көмекті қажет етеді, әлеуметтік қызметкер адамдарға қуаныш, үміт және сенімді болу керек, егер сенім де, үміт те болмаса, іске асыру мүмкін емес. Әлеуметтік қызметкердің әлеуметтік оптимизімі үнемі өзін-өзі дамыту және өзін-өзі жетілдіруде адамның мүмкіндіктері, әлеуметтік әділеттікті іске асырудағы мүмкіндігінде сенімі болады. Әлеуметтік қызметкерде әлеуметтік оптимизмнің болмауы тек қана клиентті «жұқтырмайды»,сонымен қатар жағдайды жақсартуға әртүрлі амал-тәсілдер жасайды. Сонымен қоса жағдай әлеуметтік қызметкердің күйінен клиенттің белсенділігіне байланысты, оптимизм әлеуметтік қызметкердің тұлғасының басты бөлігі болып есеттеледі. Өзін-өзі билеушілік — бұл әлеуметтік қызметкердің практикилық қызметінде әрқашанда қажет. Обьективті қажеттіәрекетті орындауда саналы билеушілікті көздеу, қызметтік процесте пайда болған кедергіні жоюға қабілеттілігі, және бастаған істі аяғына дейін жеткізу – бұл жұмыс тәжірибиесін жинау нәтижесін дамыту және өзінің әлсіздігін жеңудегі сапасы болып табылады. Өзін-өзі билеушілін әлеуметтік қызметкерге өзін жеңуге ғана емес, сонымен қатарклиенттің пассивтілігін жеңуге арналған, яғни бұл оның өзіне деген сезімсіздік, өзінің күшіне және мүмкіндіктеріне сенімсіздік бақытсыз адам ретінде ойда қалыптасуы, социумда уақыттында функциялана алмауын ескереді, әлеуметтік қызметкердің өзін-өзі билеушілігі клиентті қайта тексеруге мәжбүр етеді, өзінің күйіндегі әлсіздікті жеңу қызметті белсеңді қосу және сонымен бірге әлеуметтік белсенділікті және өзінің жеке потенциалын жоғарлатады. Эмпатия – бұл эмоционалдық жағдайды түсіну, еніп кету – басқа адамның қайғысын сезіну әлеуметтік қызметкердің қажетті тұлға бөлігіндегі эмпатияға деген қабілеттілік, көбінесе өзін клиенттің орнына қоя білуге анықталады. Бұл сапа маманның өмірлік және профессионалдық тәжірибиесінің жинақтау мөлшерінде дамиды. Әлеуметтік қызметтің клиенті – бұл өмірлік қиын жағдайға тап болған адам немесе топтық тұлға. Бірақ шеңберден тыс. Клиенттің негативті эмоционалдық күйі жағдайға қысым көрсету, жұбатуға түсінушілікке қажеттілікке деген сипаттама пайда болды. Практиканың көрсетуінше әлеуметтік қызмет ету мекемесіне көмек сұрап келген клиент бірінші кезекте қайғысына ортақтасу, көңіл білдіру, қайғысына ортақ болуды үміттенеді. Әлеуметтік қызметкерлер өзінің клиентімен ең бірінші рет кездескенде басқа біреудің қайғысына ортақтасуға өзінің қабілеттілігін ерікті және еріксіз демонстрация жасайды. Ешқандай сапасы көңіл бөлу клиентті алдай алмайды – ол немқұрайлалақты және екі жүзділікті интуитивті сезінеді. Көңіл білдіру және қайғы әрқашан клиентпен бағаланады. Көптеген зерттеу нәтижелерінің айтуынша өзінің профессионалды міндетін пайдаланатын әлеуметтік қызметкерлер емес, бірақ ол клиентке немқұрайлы болады, ал керісінше ол клиентті тыңдай алады және сезінеді, тіпті егер ол өзнің міндетін профессионалды түрде орындамайтын басқа қызметкер. жүктеу/скачать 136,58 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|