Лекция сабақтарының толық мәтіні Мәдениет теориясының жалпы мәселелері. 1 тақырып. Мәдениет-күрделі қоғамдық құбылыс

Мәдениеттанулық көзқарас ұғымы.

Мәдениеттанулық білімдер жүйесі, олардың құндылығы.

Мәдениеттің түрлері. Мәдениет субъектісі.

Адам- мәдениеттанудың негізгі зертеу объектісі. Мәдени антропология.

Мәдениеттің жалпы адамзаттық өркениетті қалыптастырудағы қызметі.

Мәдениеттің мұрагерлік, адамды қалыптастыру қызметі мен коммуникативті, қарым-қатынастық қызметі.

Мәдениет әлеміндегі адам, технократиялық мәдениеттің шектері.

Негізгі ұғымдар:

Объект, өркениет, мұрагерлік, технократия, гуманизм, тоталитарлық жүйе, антропология

Адам – мәдениеттанудың негізгі зерттеу объектісі. Мәдени антропология. Мәдениеттің биологиялық алғышарттары. Мәдениеттің жалпы адамзаттық өркениетті қалыптастырудағы қызметі. Адам өзін қоршаған ортада кеңістікте адамзаттың ақыл ойынан тәуелсіз заңдылықтарын, ережелері бар екенін біліп ақыл-ойы жоғары әділеттілікке әрекет ететіндігін сезіне білу.

Адам өзінің әлсіздігін де сезіне бастады, бірақ ол өзінің дәрменсіздігіне қарамастан алып күш иесі бола отырып, адам баласы құдайды тану арқылы рухани бірлікті мойындауға ұсынды.

Жаңа заманда (17-19 ғас) мәдениеттің көпеген теориялары өмірге келді, яғни шындық тұрғысынан қарағанда озық идеялар, яғни Ағартушылық дәуірі келді.

Мысалы: Англияда- Толанд.

Францияда- Вольтер мен Монтескье.

Германияда- Лессинг, Гете

адамзат жөніндегі ақиқатты діннен тартып алып, адамзат ақыл-ойының Тәуелсіздігін батыл қорғағандар еді.

Ағартушылар дәуірінің философиясы мәдениет туралы ілімді дамытуға мүмкіндік беретін категорияға сүйенді.

Мәдениеттің мәні – мағынасы табиғаттағы дүниежүзілік күштердің батыл іс-әрекетінің нәтижесімен байланыстырып, мәдениет адамзат баласының қызметінің желісі деп есептеді.

Адамзатты қоғамдық-тарихи тұрғыдан қарастырғандардың бірі Джанбаттиста Вико. Ол адамзат тарихының үйлесімділік мәселелеріне, оның заңдары мен ережелеріне баса назар аударып адамзат баласының үздіксіз даму идеясын алғаш рет ұсынған , бұл идеяда барлық ұлттар өз дамуында үш дәуірді басынан кешірді:

а) құдайлар ғасыры

б) батырлар ғасыры

в) адамдар ғасыры

Рухани мәдениет құндылықтары, адамның қасиеттерінің этикасы.

Адамның жеке мәдениеті. Мәдениет және адамгершілік.

Тіл мәдениеті. Мәдените және білім.

Мәдениеттің тарихи қалыптасуы.

Мәдениеттің типологиясы.

Мәдениеттану ілімі жайлы Шпенглер, Ясперс, Тойнбидің көзқарастары.

Семиотика, трансляция, генезис, ренессанс, танымдық, типология, белдеулік уақыт, архаикалық, этнография, лингвистика.