Лекция. Саясаттану ғылым және оқу пәні ретінде Саясаттанудың объектісі. Саясаттанудың танымдык пәні. Жеке пән ретіндегі саясаттанудың жанжақтылығы


Саяси режимнің түрлері. Авторитаризм: түрлерінің жіктелуі



бет46/96
Дата15.03.2023
өлшемі0,87 Mb.
#74454
түріЛекция
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   96
Байланысты:
Лекция. Саясаттану ылым ж не о у п ні ретінде Саясаттануды объ

Саяси режимнің түрлері. Авторитаризм: түрлерінің жіктелуі. Авторитаризм – (латынның «auctoritas» – билік деген сөзінен шыққан), демократиялық емес саяси режімнің бірі. Күшті жеке билікпен (диктатурамен) сипатталынады, яғни биліктің азғана адамдар тобының қолына жиналуы, (Современная энциклопедия).
Авторитаризм – саяси тәртіп, бұнда бір түрдің немесе топтың өз басшысымен билікке ұмтылысы.
Авторитаризм қоғамдық құрылысы ауысып жатқан елдерде, тағы да ұзақ дағдарыста болып жатқан қоғамда пайда болады. Берілген шарттар, авторитарлық саяси режімнің орнату факторы болады.
Өз сипаттаумен ол тоталитаризммен демократияның арасында орнала-сады. Тоталитаризммен оның автократиялық заң мен шектелмейтін билік сипаттамасы демократиямен – автономия бар болуы, мемлекет пен басқарылмайтын қоғам салаларымен ұқсайды.
Мысалға XX ғасырда көп авторитарлық мемлекеттерде легитимация мақсатымен ұлттық идеология және формальды билік бақылайтын сайлау көп қолданған. Көптеген Азиядағы, Африкадағы және Латын Америкасындағы авторитарлық режімдер өздерінің өмір сүруін ұлттық бостандықпен және азаттықпен ақтайды.
Авторитаризмге тән сипаттар:
 билiктiң бір саяси көсем немесе белгiлi бiр топ қолына шоғырлануы;
 бiртұтас идеологияның мiндеттi болмауы;
 саяси билiктiң негiзгi аргументi күштеу емес, бедел болып табылады;
 демократияның кейбiр элементтерiнiң (сайлау, парламенттiк күрес) болуы;
 мемлекет тиым салмаған нәрсенiң бәрi азаматтар үшiн рұқсат;
 репрессиялық аппараттың болмауы;
 мемлекеттiң қоғам өмiрiнiң барлық саласын бақылаудан бас тартуы;
 көппартиялықтың сақталуы;
 билiк құрылымдары сайлау нәтижесi бойынша құрылады, бiрақ әдiлетсiз сайлау;
 БАҚ-ның әр түрлiлiгiнің сақталуы;
 Идеологияның әр түрлiлiгi формалды болса да сақталған.
Авторитарлы режімнің ерекшеліктері:

  • авторитарлы режімде билiктi алып жүрушi бiр адам немесе адамдар топтары болып табылады;

  • авторитаризмге шексiз билiк тән, ол азаматтардың бақылауынан босатылады;

  • авторитарлы режім күшке арқа сүйейдi;

  • авторитаризм билiк пен саясатты монополиялайды және саяси оппозицияға жол бермейдi;

  • авторитаризм қоғамды тұтас бақылаудан белгiлi бiр деңгейде бас тартады. Саяси емес салаға, ең алдымен экономикаға араласуды шектейдi;

  • элитаны билiкке әкелу жоғарыдан шешiледi, саяси электоралды бәсекеге жол жоқ.

Қазіргі әлемде авторитаризмнің сақталып қалуына көп жағдайлар себеп болып келеді, олар:

  • азаматтық қоғамның дамымағандығы;

  • экономиканың артта қалуы;

  • дамушы қоғамдардағы биліктің шиеленістік тәсілі.



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   96




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет