4.ҚР мемлекеттік шекарасын делимитация және демаркациялау нәтижелері. және Ұлттық қауіпсіздікті нығайту. Шекараны делимитациялау процесі аяқталғанға дейін де Қазақстан мемлекеттік шекараны халықаралық-құқықтық рәсімдеудің соңғы кезеңі – демаркациялау, яғни жер бетінде арнайы шекара белгілерімен айқындауды тезірек бастауға талаптанды. 2003 жылғы 16 қазанда Үкімет қаулысымен шектес елдермен мемлекеттік шекараны демаркациялау жөніндегі үкіметтік делегация құрылды. Үкімет шешімімен шекара белгілерінің үлгілері бекітілді. Бұдан бөлек, «Қазгеокарт» мемлекеттік қазынашылық кәсіпорны демаркациялық жұмыстардың орындаушысы болып тағайындалды. Әрбір шектес мемлекетпен демаркациялық жұмыстардың бүкіл процесін реттейтін құқықтық құжаттар әзірленді.
Көпшілік демаркацияны таза техникалық сипаттағы іс деп түсінеді. Шындығында олай емес. Демаркация кезінде алуан түрлі сұрақтар туындайды. Шекара маңындағы халықтың шаруашылық мүдделерін ескеру қажеттілігі үнемі жұмыс тобының алдынан шығып отырды. Тараптардың шекара қызметтерінің жұмысына қолайлы жағдай жасау қажеттілігі де назарға алынды. Сондай-ақ шекара сызығын нақты және анық белгілеу үшін жергілікті жер бедерінің ерекшеліктерін ескеру қажет болды.
Қазақстан-Қытай шекарасындағы демаркациялық жұмыстар басқа шектес елдермен шекараны делимитациялаумен қатар жүргізілді және 2002 жылғы 10 мамырда оны демаркациялау туралы хаттамаға қол қоюмен аяқталды.
Өзбекстан Республикасымен мемлекеттік шекараны демаркациялау бойынша дала жұмыстары 2004 жылы басталды. Қазір бұл шаруа іс жүзінде аяқталды, қорытынды құжаттарды қол қоюға дайындау жүріп жатыр.
Түркіменстанмен және Қырғыз Республикасымен мемлекеттік шекара толығымен шегенделген. Демаркациялау туралы шарттарға тиісінше 2017 жылғы 18 сәуірде және 2017 жылғы 25 желтоқсанда қол қойылды, құжаттар ратификацияланған және күшіне енді.
Қазақстан-Ресей шекарасына келетін болсақ, бедердің бірегей ұзындығы мен күрделілігіне байланысты оның демаркациясы көп еңбекті қажет етеді. Қазір 6 700 шақырымнан астам, яғни шекараның жалпы ұзындығының 90 пайызы демаркацияланған. Шекараның қалған бөлігі табиғи-географиялық жағдайлары бойынша күрделі учаскелер, онда орман басқан таулы аймақ басым. Осыны ескере отырып, демаркацияның толық аяқталуы біраз уақытты алатынын болжауға болады.
Қазақстан бүгінде посткеңестік кеңістіктегі өзінің мемлекеттік шекарасын бүкіл периметрі бойынша заңды ресімдеуді толық аяқтаған алғашқы және әзірге жалғыз мемлекет екенін атап өткен жөн. Халқымыз өзінің сан ғасырлық тарихында тұңғыш рет барлық халықаралық қоғамдастық мойындаған, тиісті түрде анықталған, сипатталған және қазіргі заманғы құқықтық стандарттар бойынша бекітілген мемлекеттік шекараларға қол жеткізіп отыр. БҰҰ-да тіркелгеннен кейін Қазақстанның шектес мемлекеттермен шекара туралы шарттары осы ұйымның беделімен нығайтылған легитимділік пен мызғымастықтың қосымша кепілдігіне ие болады. Шекара туралы шарттар мәңгілік, қайтымсыз сипатқа ие және біржақты тәртіпте өзгертілмейді немесе күшін жоймайды