Лекция тақырыбы: Тәрбие үдерісі- тұтас педагогикалық үдерістің құрамды бөлігі
жүктеу/скачать 37,83 Kb.
|
| Тәрбие процесінің жобасын құру және жүзеге асыру. Бұл өзінің мазмұны жағынан педагогикалық іс-әрекетті пайдалы бөліктерге және ықпалдарға бөлудің, оқушылардың іс-әрекетіне педагогикалық басшылық етудің, оқушылар ұжымдары мен шағын топтардың, жеке оқушымен дұрыс қарым-қатынастарды бекітудің, оқушылар тәртібінің әлеуметтік- психологиялық шарттары мен себептерін аңғара білудің, оқушыларға жеке тұрғыда қатынас жасау бірлігінің болуын талап етеді.
Қорытынды есепке алу және бақылау. Мұның мазмұны әдепті берілгендермен салыстырып; қол жеткен нәтижені талдау, қолданылған тәрбие әдістерінің тиімділік шеңберін анықтау, балалардың дамуындағы және тәртібіндегі ойластырылмаған, қажетсіз құбылыстардың туу себептерін белгілеу, орынды қүралдарды, әдістерді, тәсілдерді жинақтау, өз тәжірибесіне енгізу мақсатында басқа, мұғалімдердің іс-әрекетін зерттеу, педагогикалық теория мен тәжірибені сәйкестендіре білу деген сөз. Тәрбие - бұл педагогикалық құбылыс. Олай болса педагогикалық қүбылыстар мен процестер арасындағы байланыс мәселелерін қарайық. Бұл жерде кейбір заңдылықтарды атауға болады. Тәрбие қоғамдық құбылыс. Өйткені, қоғамның материалдық жағдайының өсуі, идеалогиясының өзгеруімен байланысты тәрбиенің мақсат міндеттері, мазмұны мен оны ұйымдастыру тәсілдері толығып, жаңа жағдайға сәйкес жақсарып отырады. Тәрбие мақсатты процесс. Тәрбие мақсаты айқын әрі нақты өмір жағдайына сай белгіленсе ғана өз нәтижесін дұрыс береді.Тәрбие мақсаты қоғамның, мемлекеттің әл-ауқаты және оның саясатымен әрқашанда тығыз байланысты болады. Тәрбие – біртұтас процесс, себебі адам жеке тұлға ретінде тәрбиеленеді. Өйткені тұлғаның қалыптасып, дамуы тұтас процесс. Тәрбие ұзақ әрі күрделі процесс. Адам баласы туғаннан бастап, есейіп ержеткеге дейін тәрбиенің ықпалында болса, кейінгі уақытта ол өзін-өзі тәрбиелеу процесімен жалғасып отырады. Тәрбие – көпжақты процесс. Жасөспірімдері азамат етіп тәрбиелеу, қоғамдық пайдалы еңбекке әзірлеу процесі қоғамның барлық азаматтарының міндеті, жанұя, мектеп пен жұртшылықпен бірлесіп атқаратын ортақ мақсаты. Тәрбие процесін табысты, нәтижелі ұйымдастыру тәрбиешілерге, алдымен тәрбие заңдылықтарын жете түсінуді қажет етеді. Тәрбиенің бағыты - тұлға қалыптастыруды дүрыс бағдарлау, ал мүның өзі тәрбиеленушілердің қозғаушы күштерін, мотивтерін, қажеттіліктерін, өмірлік жоспарларын терең білу негізінде ғана жүзеге асырылады. Сыртқы қарама-карсылық та тәрбие процесінің бағыттылығы мен нәтижесіңде байқалады. Мысалы, кейбір жағдайда мектеп пен жанұя арасындағы қарама-қарсылықтар, педагогтардың кейбір талаптарына ата- ананың қарсы әрекеті жайсыз әсер қалдырады. Сөз бен іс арасындағы қарама-қайшылықтар да тәрбиедегі көптеген қиыншылықтар мен кемшіліктерге себепші болады. Педагогтар әсіресе, тәрбиеленушілердің ішкі талпыныстары, мен сыртқы әсер арасындағы қарама-қарсылығына көп мән берулері керек. Л. С. Рубинштейн баланың ішкі әрекет мазмұнына қырағылық танытылмаса, педагогтың іс-әрекеті үмітсіз формализмге үшырайтынын баса айтқан. Соңғы кездерде тәрбиешілер жүмыстарында тәрбиеленуші дайындығына педагогикалық талаптардың сай болмауы көп қиыншылықтар туғызып жүр. Егер тәрбиеленушінің дайындық деңгейі қойылған талаптардан көп төмен болса онда талаптар қойылмайды, өзгеріске келтіріледі. Қазіргі мектеп жағдайында тәрбие процесінің бағыттары мынадай: - үйлесімді, жан-жақты дамыту мақсатын есепке ала отырып, тұлғаны біртұтас қалыптастыру; - азаматтық құндылықтар, әлеуметтік-бағдарлы мотивация, ақыл-ой, эмоционалдық және еріктік үйлесім ауқымы негізінде тұлғаның адамгершілік сапаларын қалыптастыру; - оқушыларды ғылыми, мәдени және өнер, т.б. қоғамдық құндылықка қатыстыру; - қоғамның демократиялық өңделуіне, тұлғаның құқықтары мен міндеттеріне сәйкес өмірлік позицияға тәрбиелеу; - тұлғаның мүмкіндіктері мен тілектерін, сонымен бірге әлеуметтік талаптарын ескере отырып, оның икемділігін, ептілігін және қызығушылығын дамыту; - оқушылардың даралық және қоғамдық түсінімдерін дамытатын танымдық іс-әрекет ұйымдастыру; тұлғаны сапалы тәрбиелеу мақсатында әлеуметтік құнды, әрі жан-жақты іс-әрекет ұйымдастыру; - тұлғаның аса маңызды әлеуметтік функциясын, яғни, өзгермелі еңбектік іс-әрекет жағдайындағы қатынастарын дамыту, әлеуметтік қуаттылықты көтеру. Келесі құрылым ТҮ -нің негізгі сатыларын белгілеуге негізделеді. Бұл сатылар - қойылған міндеттердің сапалы шешілуіне бағытталған бірізді кезеңдердің міндетті түрде өтетін процесі. Құрылым ТП бірізділігінің және бірлігінің терең заңдылығын түсінуде өте маңызды: - қойылатын талаптар мен ережелерді тәрбиеленушілердің түсінуі; - білімнің сенімділігі; ТҮ қалыптастыру; - әрекетке араласу және іс-әрекет арқылы тәрбиелеу.Келесі құрылым да бірізді процесс кезеңдерін қарауға негізделеді, бірақ ол енді басқа талаптарға, яғни процестің жүруінің пәрменділігін қамтамасыз ететін тіктер арасындағы байланыстар мен тәуелділіктерге негізделеді: а) тәрбиенің негізгі міндеттері мен мақсаттарын қамтитын процесті жоспарлау; б) материалды (еңбек, табиғатты қорғау); қоғамдық (ұжымдық, ұйымдастырушылық, коммуникативтік); рухани (эмоционалды, танымдық, құндылық-бағдарлаушылық) іс-әрекеттерді ұйымдастыру; в) тәрбиеленушілердің негізгі әрекеттерінде тұлғааралық қарым-қатынасын және оның дамуын реттеу; г) жоспарланған және ережелердің айырмашылығын бақылау және қорытындылар шығару, жіберілген қателіктер мен қол ізетін жетістіктерге талдау жасау. ТҮ кезендерінің өлшем шектері ретінде педагогика-әрекетінің бірізділігін пайдалануға болады. Бұл жағдайда ғылымда мынадай бірліктер пайда болады: жалпы нормалар жөне талаптармен танысу; қарым-қатынас қалыптастыру; көзқарастар мен тұжырымдар қалыптастыру; тұлғаның жалпы бағытын қалыптастыру. Бұл әрексттердің барлығының нәтиесі — нормалық топтағы тұрақты мінез-құлыққа әдеттенуі біртіндеп мінез бітістеріне, қасиеттерге ауысады. жүктеу/скачать 37,83 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|