15
дамдықты хабарлайды. Егер дененің жылдамдығы нөлге тең болса (яғни, дененің жылдамдығы тұрақты болса), онда тең әсерлі күш нөлге тең болады. Қарастырылып отырған жағдайда, егер өткіз- гіштің v жылдамдығы тұрақты болса, сыртқы және электрмагниттік күштің тең әсерлі күші нөлге тең болады. Себебі, F және Fэм күштері
қарама-қарсы бағытталған, сондықтан көрсетілген шарт осы мо-
дульдер тең болған кезде орындалады:
F = Fэм.
(1.3)
Сонымен, қарастырылып жатқан үлгіде (1.1-суретті қараңыз) екі үдеріс өте маңызды болады:
магнит өрісінің индукция сызықтарын кесіп өтетін, өт- кізгіште бағытталған индукцияның ЭҚК әсерінен токтың пайда болуы;
ток пайда болған өткізгіште әрекет ететін электрмагнит- тік күштің пайда болуы; осы күштің бағыты, өткізгішті жылжытатын сыртқы күшке қарама-қарсы болады.
Индукциялық токпен бірге жүретін, тежеуші электрмагниттік күшінің пайда болуы, электр энергиясын өндіру үшін, электрмаг- ниттік күшті жеңетін сыртқы күш қолдану қажет екенін дәлел- дейді. Бұл энергияны сақтау заңына сәйкес келеді. Жоғарыда сипат- талған құбылыстар, механикалық энергияның электр энергиясына айналдыру үдерісін бейнелейді.
Күш модульдерінің теңдігін (1.3) өрнекті (1.2) есепке алумен көшіріп жазайық:
F = BIІ.
(1.4)
Дененің қозғалыс бағыты бойынша, әсер ететін күштің механика- лық қуаты, осы күштің қозғалу жылдамдығына әсер етуші күш ретін- де көрсетілу мүмкіндігі физика курсынан белгілі: Рмех = Fv. (уақыт
бірлігіне күшпен өндірілген қуат, жұмысты білдіретінің еске сала ке-
тейік). Сонда өрнектің екі бөлігін жылдамдыққа (1.4) көбейтіп
Рмех = BIІv
алуға болады.
Өйткені, формула бойынша (1.1), E = Blv, болады
Рмех = ЕI = Pэм
(1.5)
Мұндағы Рэм - электрмагниттік қуат. (Электр қуат көзінің қуаты осылайша Pи = EІ болып көрсетілгенін электротехника курсынан есімізге түсірейік.)
Өрнек (1.5), магнит өрісінде өткізгіш қозғалысының механикалық
Достарыңызбен бөлісу: |