Зәкір айналған кезде белсенді өткізгіштің желілік жылдамдығы («айналмалы» жылдамдық) v = Lокр/Твр, мұндағы Lокр- зәкір шең- берінің ұзындығы; Твр - айналу кезеңі. Зәкірдің үстінде 2p полюстер бар, онда зәкір шеңберінің ұзындығын τполюсті бөлу арқылы осын- дай жолмен көрсетуге болады: Lокр= 2рτ. Сызықтық жылдамдық үшін болады: v = 2рτ/Твр.
Секундпен өлшенетін Тврайналу кезеңі, секундына айналыммен
өлшенген айналу жиілігіне кері f/вр шама болып табылады: Твр = 1/ fвр(екі полюсті машинада fврайналу жиілігі ЭҚК индукциялайтын fжиілігімен сәйкес келеді; 2рполюсі бар машинада, f=pfвр).
Зәкірдің айналу жиілігін, 1.1-бөлімде көрсетілгендей минутына
айналуымен өлшенеді және n болып белгіленеді. Әрине, fвр= n/60 және Tвp = 60/n болады. Сонда жылдамдықтың өрнегі келесідей жа- зылуы мүмкін:
v2pn. 60
Машинаның ЭҚК теңдеуінде жылдамдықтың алынған мәнін қоя-
мыз және келесіні аламыз
EBl2pnN. cp 60 2a 1τ полюстік бөлу аймағын көрсететінің айта кетейік, онда ВсрІτ көбейтіндісі Ф бір полюстің магнитті ағынын ұсынады (егер, маг- нитті индукция сызықтары осы аймаққа тік бұрышпен енетін болса, Sауданмен аймақ арқылы магнитті ағын, ауданға аймақтың шегінде В магнитті индукцияның бөліндісіне тең болатының ескертейік: Ф
= BS).
Жоғарыда көрсетілгендерді ескере отырып, ЭҚК өрнегін жеңіл- детейік:
р, N, а шамалары машина конструкциясына байланысты болады. Осы шамаларды, секонструктивті тұра шаманы енгізе отырып санды коэффициентімен біріктірейік:
ce pN. 60a (2.6)
Тұрақты ток машинасының электр қозғалтқыш күшінің соңғы шамасын аламыз