28
1.9.-сурет. Төрт полюсті тұрақты ток машинасының сұлбасы
ораманың параллель тармақтарының санын машинаның негізгі по- люстер санын көбейту арқылы көбейтілуі мүмкін, себебі тармақтар саны негізгі полюстер санына тең: 2а = 2p.
Көп полярлы машина. 1.9 – суретте төрт полярлы машинаның сызбасы көрсетілген. Оның полюстер жүйесін екі полюсті машина- ның бір зәкірдің қасындағы екі жүйесі ретінде ұсыну мүмкін. Со- нымен бірге, әр жұптың солтүстік және оңтүстік арасындағы орта- лық бұрыш 180° емес, 90° болады. Екі полюсті машинада зәкірдің бір айналым арасында пайда болған үдерістер, төрт полюстағы ма- шинада жарты айналымда орын алады. Егер екі полярлы генератор- дың әрбір бөлігінде ЭҚК өзгеру кезеңі зәкірдің бір айналу кезеңінде орын алса, онда төрт полюсті бөлігінде жарты айналу кезеңінде бо- лады.
Полюстер санына пропорционалды орнатылған щеткалар саны көбейеді, төрт полюсті машинада екі емес, төрт щетка (немесе төрт щеткалар қатары) бар. Әрбір щетка, тұйықтайтын бөлікте геометри- ялық бейтараптама аймағында тұйықталған кезде, қозғалатындай етіп орнатылады. Бір белгісі бар щеткалар бір-біріне электрлік түрде жалғанады және машинаның сәйкес қысқышына қосылады.
Айтылғанды 2р полюстердің туынды санына дейін тарату мүмкін. Зәкірдің күрделі ілмекті орамасы. Полюстер санын көбейтпе- стен тармақтардың көп санына жету үшін, күрделі ілмекті орамасы (параллель) жасалады. Бұл қарапайым ілмектер орамаларының бір- неше (m = 2, 3, 4, ...) жиынтығын ұсынады. Осындай машиналардағы щеткалардың ені m коллекторлық бөліктерден кем болмауы керек, осылайша m қарапайым орамалар щеткалар арқылы параллель қо-
29
сылады. Демек, күрделі ілмекті ораманың параллель буындарының саны 2а = 2рm болып табылады. Осы түрдегі орамалар зәкірдің үл- кен тогы бар төменгі кернеу машиналарында қолданылады, мысалы, электролиз үшін генераторларда.
Достарыңызбен бөлісу: |