Қосылатын генераторы жетек қозғалтқыштың айналу кезеңін күй- ге келтіруде жиілік теңдігінің жуықтылығына қол жеткізеді (ү ш і н - ші шар т ). Бірақ, екінші шар ттың орындалуына қол жеткізу үшін, желі кернеуінің фазасына қатысты (ЭҚК) қосылатын генератор- дың кернеу фазасы баяулап өзгеру үшін жиіліктер біршама өзгеру қажет. Е к і н ш і ш а р т т ы ң орындалуына электромеханикалық неме-
се PSэлектронды синхроноскоп қолданылады және қайталама ретінде
HL1,HL2,HL3лампаларынан құралатын лампалы синхроноскоп.
Бағытт ам а лы э лек т ро ме х аник а лық синхроно - с к о п т а айнымалы магниттік өрісті қалыптастыратын үш фазалы ток жүйесі қолданылады. Синхроноскоптың бағыттамасы желі және қосы- латын генераторы жиілік кернеуінің айырымына үйлесімді жылдам- дығымен айналады. Егерде қосылатын генератордың желі кернеуінің жиілігі желі кернеуінің жиілігінен жоғары болған жағдайда көрсеткіш
«жылдам» бағытында, ал кері жағдайда – «баяу» бағытында айналады. Бастапқы қозғатқыштың айналдыру жиілігін реттеуде синхроноскоп бағыттауышының өте баяу айналуына қолжеткізеді. Синхроноскоп көрсеткіші тік қалпын қабылдау кезінде, генератор желіге Q ажы- ратқышымен қосылуы ықтимал. Осы сәтте ү ш і н ш і ш а р т ы орын- далады: генератордың А,Вжәне Спотенциалдарының шықпасы желі шинасының А,Вжәне Спотенциалына сәйкесінше тең болады.
Сонымен қатар, синхроноскоп генератордың параллель жұмысына қосылуға т ө р т і н ш і ш а р т т ы тексеру мүмкіндігіне жағдай жасай- ды: егерде генератордың кернеу жиілігі желінің кернеу жиілігінен айқын төмен болса, ал синхроноскоп көрсеткіші «жылдам» бағытына қарай ай-
297
налса (немесе керісінше, генератордың кернеу жиілігі желі кернеуінен жоғару болып, көрсеткіш «баяу» айналса), онда генератор фазасының реттілігі желі фазасына сәйкес келмейді.
- суретте көрсетілген л а м п а л ы с и н х р о н о с к о п , «сөн- дірілу» сұлбасы бойынша қосылған: HL1лампасы Агенераторының шықпасымен және А желісі арасында қосылған: HL2 лампасы — Вгенераторының шықпасымен және желінің В шинасы арасында қо- сылған; HL3 лампасы — С шықпасы және С шықпасы аралығында. Генератор кернеуінің жиілігі және желінің біртекті емес жағдайында синхроноскоптың әр лампасында айнымалы периодты кернеу бола-
ды Δи лездік мәні нөлден желінің 2Uст екі есе амплитуда кернеуіне дейін өзгереді және лампалар бірмезетте жылтылдайды. Δи нөлге тең болып және лампалар сөнген жағдайда, генераторды желіге Q ажыратқышымен қосу үшін «синхрондау кезі» қолайлы сәті болып табылады.
«Жарықтың айнала қозғалуындағы» сұлбасында HL1лампасы
«сөндірілуге» сұлбасындағыдай А генераторының шықпасы және Ажелісінің шинасы арасында қосылады; енді HL2 лампасы В генера- торының шықпасы және Ажелісінің шинасы арасында, ал HL3-лам- пасы Сшықпасы және Вшинасы арасында қосылады. Осы жағдайда Q ажыратқышын қосқанға дейін лампалар кезектесіп жанып және өшіп жарық айналымы әсерін құрады. HL1 лампасы генератор және желінің аттас шықпасы арасында қосылған синхрондау сәті туын- дайды, сөнеді, ал басқа екі лампа бірдей қызумен жанып тұрады.
Қызу шамы кесімді 25% төмен кернеу барысында көрінетін жа- рық әсері болмайды, сол себепті лампалы синхроноскоп жәрдемімен синхрондау сәті 15...25 электрлі градусқа қате орындалуы мүмкін. Айрымдардың жоғалу сәтін дәлірек белгілеуде лампаға параллельді бір аттас шықпаларға қосылған вольтметрді қолданады.
Егерде лампалық синхроноскоп «сөндірілуге» сұлбасы бойынша жасалып «жарықтың айналуы» болған жағдайда желі фазасының өтуі генератор фазасының өту тәртібімен сәйкес келмейді. Фаза- лардың өту тәртібінің сәйкессіздігі лампалы синхроноскоптың «жа- рықтың айналуы» сұлбасы бойынша жасалғаны және лампалардың бір уақытта жанып-сөнуі байқалады.Осындай жағдайда генераторды желіге қосуға болмайды. Желі және генератор фазалары бірізділігін бір келкі етіп жасауда генератордан Q ажыратқышына баратын екі сымның орнын ауыстыру қажет.
Сонымен қатар, фазалардың бірізділігін анықтауда ф а з а к ө р -