Ұлттық баяндама
жүктеу/скачать 7,71 Mb. Pdf көрінісі
|
Жоғары оқу орындары ұйымдары желілерін қысқарту жоғары сапалы білім беру, зияткерлік ресурстарды шоғырландыру , материалдық – техникалық базаларды күшейту және жетілдіру сияқты сұрақтардың шешілуіне мүмкіндік береді . 2012 жылы ЖОО саны 7 бірлікке азайды (2011 жыл – 146; 2012 жыл - 139 бірлік ). Республикада жоғары және ЖОО - нан кейінгі оқу үрдісін 139 ЖОО, оның 88 - университеттер, 27 - академиялар, 24 - институттар мен соған сәйкес мекемелер жүргізеді (2.1.11 сурет) 2.1.11 сурет. Жоғары білім беру ұйымдарының желілері, бірлік Дереккөз : ҚРСА мәліметтері Университеттердің көп шоғырланған аймағы Алматы қаласы (28 бірлік ), Астанада (11) және Оңтүстік Қазақстанда (9), Шығыс Қазақстанда (8), Қарағанды (7) облыстарында болып табылады . Алматы қаласында академиялар көп тіркелген (13 бірлік ). Ол ғалымдар мен зерттеуші қауымының оңтүстік астанада тұруымен байланыстырылады ( 2.1.5 кесте ). 149 146 139 2010 2011 2012 ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА 49 2.1.5 кесте. Жоғары және ЖОО кейінгі білім беру ұйымдарының желісі, бірлік Өңір Барлық ЖОО Олардың ішінде университеттер академиялар институтттар Ақмола облысы 6 2 3 1 Ақтөбе облысы 7 4 0 3 Алматы облысы 3 2 1 0 Атырау облысы 3 1 0 2 Шығыс Қазақстан облысы 10 8 1 1 Жамбыл облысы 5 3 0 2 Батыс Қазақстан облысы 4 3 1 0 Қарағанды облысы 10 7 3 0 Қостанай облысы 7 3 1 3 Қызылорда облысы 4 2 1 1 Маңғыстау облысы 3 2 0 1 Павлодар облысы 4 2 0 2 Солтүстік Қазақстан облысы 2 1 0 1 Оңтүстік Қазақстан облысы 12 9 1 2 Алматы қаласы 14 11 2 1 Астана қаласы 45 28 13 4 ҚР 139 88 27 24 Дереккөз : ҚРСА мәліметтері 2012 жылы мемлекеттік емес ЖОО - ры сақталған (61,9%) , мемлекеттік ұйымдар көрсеткіші (38,1%) құрайды. Алматы, Қызылорда, Маңғыстау өңірлеріндегі білім беру жүйесін мемлекеттік емес ұйымдар көптеп жүргізеді. Жеке жоғары мектеп саласы Алматы қаласында (35 құраса ) , Астанада (11 бірлік ) тіркелген ( 2.2.12 сурет ). 2.2.15 сурет. Жоғары білім беру ұйымдарының желісі, бірліктер, 2012 жыл Дереккөз: ҚР БҒМ мәліметтері 3 5 1 2 5 2 2 5 5 1 1 2 2 4 10 3 3 2 2 1 5 3 2 5 2 3 2 2 0 8 35 11 мемлекеттік ЖОО мемлекеттік емес ЖОО ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА 50 Осылайша, республиканың жоғары мектеп жүйесінде тек сапалы жоғары оқумен қамтамасыз ету жұмыстары жүргізіліп жатыр. Университеттер жүйесі өңірлік мамандықтарды ескере отырып жаңаланады және еңбек нарығының бағытына сәйкес жүйеленеді. Әлемдік білім беру жүйесі бүгінгі күні ортақ білім жүйесін қалыптастыруды қажет етеді. Заманауи білім жаһанданған, жалпы әлемдік қасиеттері басым болып келеді. Осыған байланысты Қазақстан ЖОО - ның қорларын біріктіру интеграциялық үдерістердің дамуына жол береді, бәсекеге қабілетті мамандарды дайындауға және білім сапасын арттыруға мүмкіндік береді 2.2. Оқушылар контингенті Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту 2012 жылы мектепке дейінгі тәрбиелеу мен оқыту ұйымдарында балалар саны 631 489 құрады . 1 жастан 6 жасқа дейінгі балаларды мекетпке дейінгі білім берумен қамту республика бойынша 47,2 % құрады . Осы жас аралығындағы балалар санының басым бөлігі Қостанай обысында (91,7 %). Сонымен қатар қала тұрғындарының саны 89,7%, ал ауыл тұрғындарының көрсеткіштері - 93,9%. Мектепке дейінгі тәрбие мен білім алушылардың көрсеткіштері жоғары өңірлерге Қарағанды - 86,6% (қала - 85,7%, ауыл – 89,4%), Шығыс Қазақстан - 72,3 % (қала – 70,7 %, ауыл – 74,2 %) облыстарында көрсетті . Ең аз көрсеткіштер Алматы қаласында байқалады. Осылайша , қамту коэффициенті і 35,1% құрады . Қаладағы коэффициенттің төмен көрсеткішті көрсетуі көші - қон үдерісінің тұрақты қарқынды жүруі және демографияның табиғи өсіміне байланысты ( 2.2.1 сурет ). 2.2.1 сурет. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытумен қамтамасыз ету , 1- 6 жас Дереккөз: ҚР БҒМ мәліметтері 48,2 61,1 29,5 52,5 67,5 41,2 60 85,7 96,6 39,5 36,3 69,8 54,2 19,4 38,3 54,3 52,2 63,5 33,2 53,9 72,3 42,3 59,7 86,6 91,7 37,9 37,7 67,1 61 32,3 35,1 49,5 2011 2012 ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА 51 Тұрақты және маусымдық түрде қызмет ететін балабақшалар контингенті 450 766 балалар санын көрсетсе, оның ішінде 313 834 балалар қалада, ал 136 932 – ауылдық жерде тәрбиеленеді . Жеке балабақшаға баратын балалар саны 67 199 баланы құраса , оның 41 994 – қалада, 25 205 – ауылдық жерде орналасқан . Статистикалық талдау мектеп жасына дейінгі балалар 100 орынға 115 бала, ал мемлекеттік емес балабақшаларда 103 баладан келетіндігін көрсетті . 2012 жылы балабақшаға кезекке тұрғандар саны 406 608 адамды құраса , оның ішінде 352 792 – қала тұрғындары , 53 886 – ауыл тұрғындары болып табылады. Бұл дегеніміз халық арасында әлі де мектепке дейінгі оқыту мекемелеріне деген сұраныстың жоғары екендігін көрсетеді. Көшіп - қонушылар санының артуы, халықтың деморграфиялық өсуі, қаланың астана мәртебесі үшін бе, Астана қаласында балабақшаға кезекке тұрғандар саны өсуде. Осылайша, қалада мектепке дейінгі мекемелерде кезекке тұру 65 400 құрады. Сондай - ақ, Алматы мен Оңтүстік Қазақстан облыстарында мектепке дейінгі ұйымдарда кезекке тұрғандар саны байқалады, 48 083 мен 53 502 адам сәйкесінше ( 2.2.1 кесте ). 2.2.1 кесте. Мектепке дейінгі мекемелерге қойылған кезек туралы мәлімет, адам Өңір 2011 2012 Ақмола облысы 15 104 12 890 Ақтөбе облысы 27 138 22 653 Алматы облысы 23 453 25 427 Атырау облысы 11 391 15 771 Шығыс Қазақстан облысы 14 962 17 691 Жамбыл облысы 25 630 29 672 Батыс Қазақстан облысы 14 495 14 989 Қарағанды облысы 10 037 11 136 Қостанай облысы 9 592 23 065 Қызылорда облысы 17 169 13 413 Маңғыстау облысы 20 562 24 227 Павлодар облысы 18 084 18 952 Солтүстік Қазақстан облысы 9 615 9 807 Оңтүстік Қазақстан облысы 55 383 53 502 Алматы қаласы 41 064 48 083 Астана қаласы 49 000 65 400 ҚР 362 679 406 678 Дереккөз: ҚР БҒМ мәліметтері Қазақстан Республикасы білім беруді дамытудың 2020 жылдарға арналған бағдарламасында, 3 жастан 6 жасқа дейінгі балаларды мектепке дейінгі тәрбие мен оқытумен 100 % қамтамасыз ету қарастырылған. 2012 жылы 3 - 6 жас ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА 52 аралығындағы балалардың мектепке дейінгі балалар саны 71,5% құрайды. Осы жас аралығындағы балалар санының көп болуы Қостанай (99,8%), Қарағанды (97,8%), Павлодар (95,6%), Батыс Қазақстан (95,3%), Шығыс Қазақстан (94,8%) облыстарында байқалады (2.2.2 кесте ). 2.2.2 кесте. Мектепке дейінгі тәрбие мен білім берумен 3- 6 жастағы балаларды қамту Дереккөз: ҚР БҒМ мәліметтері Статистикалық деректерге сүйенсек, 5- 6 жас аралығындағы балалардың республикалық коэффициенті 94% құрады . Бұл 1 - 6 жастағы балаларды балабақшалар мен шағын орталықтармен балалар қамту көрсеткішінің салыстырмалы түрде жоғары екендігін (47,2%) көрсетті . Ондағы мектепке дейінгі дайындық кезеңінде жүргендердің контингенті, 67 820 тіркеліпті , олардың ішінде 129 750 балабақшаның мектепке дайындық тобында білім алады, 38 326 – шағын орталықтарда, 199 744 – жалпы орта мектеп білім алушылары . Мектепке дайындықпен 100 % қамтамасыз етілген облыстарға : Ақмола, Атырау, Шығыс Қазақстан , Батыс Қазақстан , Қарағанды, Қостанай, Қызылорда облыстарында белгіленді. Ең төменгі көрсеткіштер Алматы қаласы мен Маңғыстау облыстарында , ол сәйкесінше 75 % және 76 % коэффициентіне сәйкес келеді . Осылайша, мектепке дейінгі тәрбие мен оқытумен 5- 6 жастағылар көбірек (94%), ал азы 1- 6 жасты қамтиды (47,2 %). Өңір Қамту коэффициенті Ақмола облысы 81,9 Ақтөбе облысы 84,1 Алматы облысы 55,9 Атырау облысы 77,1 Шығыс Қазақстан облысы 94,8 Жамбыл облысы 65,1 Батыс Қазақстан облысы 95,3 Қарағанды облысы 97,8 Қостанай облысы 99,8 Қызылорда облысы 75,2 Маңғыстау облысы 63,9 Павлодар облысы 95,6 Солтүстік Қазақстан облысы 86,5 Оңтүстік Қазақстан облысы 58,0 Алматы қаласы 53,1 Астана қаласы 62,4 ҚР 71,5 ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА 53 Жалпы орта білім беру 2012 жылы күндізгі жалпы орта мектепте оқитындар саны 2 536 680 болды. Оның ішінде ҚР БҒМ ведомстволық бағыныстағы мектептерде оқитындар 2 528 260 болса, сонымен қатар 2 493 479 – жалпы білім беретін , 15 261 – арнайы, 225 – девианттық мінез - құлықты балаларға арналған мектепте, 19 295 - мемлекеттік емес мектептерде оқиды . Жалпы білім беретін мектептер контингентінің негізгі бөлігін - Оңтүстік Қазақстан облысы – 534 195 адам . Сонымен қатар Алматы (298 355 адам ) мен Жамбыл (182 324 адам) облыстарында . Назарбаев Зияткерлік мектебінің оқушылары арасындағы контингент өсе бастады. 2012 жылы Назарбаев мектебініің оқушыларынының саны 4 669 адам болса, оның ішінде 2 662 адам қазақ тілінде , 2 007 – орыс тілінде дәріс алады (2011 жыл - 4 018 адам) ( 2.2.3 кесте ). 2.2.3 кесте. НЗМ контингенті, адам Зияткерлік мектеп атауы Барлығы Қазақ тілінде оқиттындар Орыс тілінде оқитындар Назарбаев Зияткерлік мектебі ФМҒ Семей қаласы 753 434 319 Назарбаев Зияткерлік мектебі ФМҒ Көкшетау қаласы 750 443 307 Назарбаев Зияткерлік мектебі ФМҒ Астана қаласы 882 457 425 Назарбаев Зияткерлік мектебі ФМҒ Талдықорған қаласы 805 389 416 Назарбаев Зияткерлік мектебі ФМҒ Өскемен қаласы 705 477 228 Назарбаев Зияткерлік мектебі Астана қаласы 289 167 122 Назарбаев Зияткерлік мектебі ФМҒ Орал қаласы 485 295 190 ҚР 4669 2662 2007 Дереккөз: «Назарбаев Зияткерлік Мектептері» ДБҰ мәліметтері 2012 жылы НЗМ оқушылар саны 382 адам болған, оның 2 03 оқушы - түлектері қазақ тілінде , 179 – орыс тілінде бітірді. 2012 жылғы мәлімет бойынша НЗМ түлектері білімдерін ЖОО - да жалғастыруда. Назарбаев Университетінің 75 түлектерінің 24 - Ұлыбритания, АҚШ, Франция, Қытай, Оңтүстік Корея ЖОО - на түссе, 14 Ресей ЖОО - на (Мәскеу, Новосібір, Томск, Омбы қалалары), 269 – қазақстандық ЖОО - на тапсырды. ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА 54 Мемлекеттік емес мектептердегі оқушылар саны 1 691 адамға ұлғайды және жалпы саны 19 295 оқушы болды, оның 18 559 қалада білім алатындар болса, 736 – ауылдық мектептерде оқитындар. Астана мен Алматы қаласында мемлекеттік емес мекемелердегі оқушылар саны өсті, 628 және 418 адамдар арақатынасында ( 2.2.4 кесте ). 2.2.4 кесте. Мемлекеттік емес мектептерде оқитындар саны, адамдар Өңір 2011 2012 Жалпы Оның ішінде барлығы Оның ішінде қала ауыл қала ауыл Ақмола облысы 153 153 0 245 220 25 Ақтөбе облысы 429 429 0 528 528 0 Алматы облысы 1 026 535 491 1 143 555 588 Атырау облысы 230 230 0 179 179 0 Шығыс Қазақстан облысы 544 544 0 596 596 0 Жамбыл облысы 82 82 0 79 79 0 Батыс Қазақстан облысы 87 87 0 64 64 0 Қарағанды облысы 1 109 1 109 0 1 063 1063 0 Қостанай облысы 275 275 0 283 283 0 Қызылорда облысы 288 288 0 176 176 0 Маңғыстау облысы 80 80 0 428 428 0 Павлодар облысы 114 114 0 108 108 0 Солтүстік Қазақстан облысы 263 129 134 261 138 123 Оңтүстік Қазақстан облысы 1 657 1 657 0 1 829 1 829 0 Алматы қаласы 8 590 8 590 0 9 218 9 218 0 Астана қаласы 2 677 2 677 0 3 095 3 095 0 ҚР 17 604 16 979 625 19 295 18 559 736 Дереккөз: ҚР БҒМ мәліметтері Шағын жинақты мектептердегі оқушылардың контингентінің қысқару үрдісі сақталды. 2012 жылы ШЖМ оқутын орта білім алып жатқандар саны 86,6% құрап , оның 10,7 % - негізгі, 2,7 % - бастауыш білім алуда. (2.2.2 сурет ). 2.2.2 сурет . Шағын жинақты мектептердегі оқушылардың контингенті, адам Дереккөз: ҚР БҒМ мәліметтері 396840 10675 41861 344304 385342 10322 41151 333869 барлығы бастауыш мектепте негізгі мектепте орта мектепте 2011 2012 ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА 55 Заманауи білім берудің басымдылығы білім беру қызметінің жоғары деңгейде және қолжетімділігінде, даму мүмкіндіктері шектеулі және мүгедек балалар басқа балалармен қатар білім алу мүмкіндігі болып табылады . Білім беру жүйесінде білім алып жатқан мүгедек - балалар саны 20 918 адамды құрады (2011 жылы – 26 354 адам ) құрады . Оның ішінде 7 923 балалар үйде оқытылуда, 12 995 балалар – мектептер мен мектеп - интернаттарында оқиды . Жаппай жалпы білім беру ұйымдары жағдайындағы денсаулығы мен өмір сүру мүмкіндіктері шектеулі балаларды тәрбиелеу мен оқыту мәселесі табысты шешімін тапты. 2012 жылы кедергісіз қолжетімділік жағдайы жасалған мектептер саны 385 бірлікке көбейді (2011 жылы - 1317 мектеп немесе 17,6 %) (2.2.5 кесте ). 2.2.5 кесте. 2012 - 2013 жылы кедергісіз қолжетімділік жасаған мектептер саны Өңір Мектептер, барлығы Кедергісіз қолжетімділік жасаған білім беру ұйымдары Ұйымдар үлесі Ақмола 631 104 16,4 Ақтөбе 445 101 22,6 Атырау 198 44 22,2 Алматы 741 70 9,4 ШҚО 698 190 27,2 Жамбыл 456 210 46 БҚО 412 115 20,8 Қарағанды 556 86 15,4 Қызылорда 290 124 42,7 Қостанай 568 150 26,4 Маңғыстау 123 88 71,5 Павлодар 411 134 32,6 СҚО 585 49 8,3 ОҚО 1019 142 13,9 Астана 70 63 90 Алматы 181 12 6,6 ҚР 7384 1702 23% Дереккөз : Ұлттық ғылыми - тәжірибелік түзету педагогикасы орталығы Осы мектептердегі кедергісіз қолжетімділік жағдайын жасау өткел, пандустар, санитарлық бөлмелерде арнайы техникамен жабдықтар жасау сияқты жұмыстар жолымен жүзеге асырылуда . 2012 жылғы статистикалық мәліметтер бойынша қалалық жердегі жалпы білім беретін мектептердің оқушылар санының 0,2 оқушыға азайғандығы , ал ауылдық жерде керісінше 0,5 көбейгендігі байқалады . Қалалық жердегі сыныптардағы балалар саны көбеюде. 2012 жылы қала мен ауыл мектептеріндегі сыныптағы балалар санының тығыздығын салыстыру 8,4 оқушының айырмасын |