Ұлттық баяндама

ҰЛТТЫҚ  БАЯНДАМА
 
 
158 
Сонымен  қатар  жоғары  мектеп  оқу  жоспарына  жаңа  пәндер  –
 
«Қазіргі  әлемдегі 
Қазақстан», «Экономика», «Жаһандық болашақ және зерттеу» енгізілді. 
 
НЗМ
-
де  тілдерді  оқытудың  басты  ерекшелігінің  бірі  «Шетел  тілдерін 
меңгерудің  Жалпыеуропалық  құзіреттілігі:  Зерделеу,  оқыту,  бағалау»  Еуропа 
Кеңесінің  ("Common  European  Framework  o
f  Reference:  Learning,  Teaching, 
Assessment")  құжатына  сәйкес  деңгейлеп  тілдерді  оқыту
 
болып  табылады.
 
Бұл 
деңгейлеп  оқыту  тілдерді  оқытуды  сапалық  тұрғыдан  көтеруге    және  сырттай 
бағалау арқылы белгілі деңгейлерге жетуді дәлелдеуімен оқушылардағы прогресті 
көруге мүмкіндік
 
береді. 
 
Қазақ,  орыс  және  шетел  тілдерін  оқыту  түбегейлі  қайта  қарастырылған. 
Тілдерді оқытудың интеграцияланған білім беру бағдарламасы бойынша –
 
сөйлеу, 
тыңдау,  оқу  және  жазу  сияқты    сөйлеу  қызметтерінің  төрт  түрін  дамытуға 
бағытталған
 
және  коммуникативтік  тәсілде  құрастырылған.  Сондай
-
ақ,  тілдерді 
оқытудағы ерекшеліктердің бірі ретінде тілдік және тілдік емес пәндерді пәнаралық 
интеграцияландыру  болды.  Осылайша,  мысалы,  «Салауатты  өмір  салты» 
тақырыбы  үш  тілде  оқытылып,  бірақ,  әртүрлі  тұрғыдан  қарастырылады.  Қазақ 
тілінде  «Олимпиада  жұлдыздары»  тақырыпшасы,  орыс  тілінде 
- 
«Фитнес/диета», 
ал 
ағылшын 
тілінде 
–
 
«Healthy 
habits/ 
Extreme 
Sports 
(Здоровые 
привычки/Экстремальные  виды  спорта)».  Бұл  тұрғыдан  оқыту  сын  тұрғысынан 
ойлау  мен  осы  тақырыпты  бүтіндей  игеруге  мүмкіндік  береді.      Сонымен  бірге, 
биология  және  химия  сабақтарында  бұл  тақырып  ғылыми  көзқарас  тұрғысынан 
жан
-
жақты  ашылып  беріледі.  Алған  білімдерін  оқушылар  эссе  жазуда  және                   
үш тілдік жобалық жұмыстарда пайдалана алады. 
 
Жоғары  сапалы  мектептік  білім  беру 
лицейлер  мен  гимназияларда
 
толық 
көлемде  іске  асырылып  отырған  типтік  оқу  жоспарлары  негізінде  де  жекелеген 
пәндерді  кеңінен  және  тереңдетіп  оқытуға  мүмкіндік  береді.  Гимназия  және 
лицейлердегі оқу
-
тәрбие қызметі оқушылардың таңдауы бойынша факультативтер 
мен қосымша курстар ұйымдастыру арқылы  да жүргізіледі.
 
Сонымен бірге жалпы 
білім  беретін  мектептердің  апталық  жүктемесі  аясындағы  вариативтік  компонент 
есебінен  тереңдетіліп  оқытылатын  пәндер  жүргізіледі.  Пәндерді  тереңдетіп 
оқытуға  қолданылатын  аз  ғана  сағат  саны  күтілетін  білім  нәтижелерінне  қол 
жеткізуге  мүмкіндік  бермейді.  Бейіндік  бағыттары  бойынша  оқитын  гимназиялар 
мен  лицейлер  үшін  базистік  және  типтік  оқу  жоспарларын  әзірлеу  қажеттілігі 
туындайды. Мектеп пен ЖОО
 
арасындағы сабақтастықты құру үшін кредиттік жүйе 

ҰЛТТЫҚ  БАЯНДАМА
 
 
 
159 
«Барлық  балалар  өздерінің  шығу  тегі,  
нәсілдік 
және 
ұлттық 
ерекшелігі, 
әлеуметтік 
және 
мүліктік 
жағдайы, 
жынысы,  тілі,  білімі,  дінге  қатынасы, 
тұрғылықты мекені, денсаулық жағдайына 
және  басқа  да  жағдайларға  қарамастан 
теңдей құқықтарға ие.  
 
«Қазақстан Республикасы «Балалар 
құқықтары туралы» Заңы»
 
енгізу  қажеттілігі  туындайды,  ол  бейіндік,  арнайы  пәндерді  және  қолданбалы 
курстарды таңдауға мүмкіндік береді. 
 
Дарынды 
балалар 
үшін 
мектептердің 
оқу
-
тәрбиелік 
қызметі 
Мамандандырылған  білім  беру
 
ұйымдарына
 
арналған  типтік  оқу  жоспарлары 
негізінде  жүзеге  асырылады.  Мамандандырылған  оқу  жоспарының  артықшылығы 
білім  беру  процесін  ұйымдастырудың  жаңа  түрлерін  іске  асыруды  қамтамасыз 
ететін, тұлғалық бағдарды  қамтамасыз ететін,
 
оқушылардың жеке немесе
 
іздену
-
зерттеушілік  қызметін  ұйымдастыруды  қоса  алғандағы    оқу  бағыттарының 
әртүрлілігімен,  вариативтік  компонентпен  айқындалады.    Бұдан  басқа,  оқу 
жүктемесі  рұқсат  ететін  шектегі  мектеп  ұсынған  оқу  (бейіндік,  арнайы)  пәндерінің 
ішінен  оқушы  өз  еркімен  өзін  қызықтыратын  оқу  пәндері  жиынтығын  көрсете 
алады.
 
Шағын  жинақты  мектептердің
 
толыққанды  қызмет  атқаруларын  республика 
бойынша    59  ресурстық  орталықтары  қамтамасыз  етеді.  Олар  жеке  алғандағы 
кейбір ауылдық мектептердегі жетіспейтін білім беру ресурстарын толықтырады. 
 
 
Мүгедек  балаларды  оқыту  –
 
білім  беру  жүйесіндегі  өзекті  мәселе.
 
Әсіресе 
жалпы  білім  беретін  мектептер  үшін  мүгедек  балалар  үшін  білім  беру  ортасын 
ұйымдастыру өткір мәселе болып отыр. 
 
2020  жылдарға  дейінгі  білім  беруді  дамытудың  мемлекеттік  бағдарлама
-
сында  алғаш рет даму мүмкіндігі шектеулі 
балаларды  білім  беру  процесіне  енгізу 
және  олар  үшін  қолжетімді  ортаны 
қамтамасыз ету механизмі айқындалды. 
 
Инклюзивті 
білім 
беру
 
бағдарламасын  жүзеге  асыру  үшін 
жалпы  білім  беретін  және  арнайы  білім 
беру  ұйымдарының  Типтік  қызмет  көрсету  ережесі,  оларды  психологиялық
-
педагогикалық  сүйемелдеу  және  жалпы  білім  беретін  ұйымдарда  даму  мүмкіндігі 
шектеулі балаларды вариативтік үлгідегі инклюзивті білім беру ұйымдары туралы 
ереже жобасы әзірленген. 
 
2012  жылы  Қазақстан  Республикасы  Білім  және  ғылым  министрлігімен                 
127  арнайы  оқу  бағдарламалары    бекітілген,  оның  ішінде  116
-
ы  мектептер  үшін 
және  11
-
і  балабақшалар  үшін.  Арнайы  мектепке  дейінгі  және  түзету  білім  беру 
ұйымдары  үшін  30  оқулық  пен  оқу
-
әдістемелік  кешен,  21  әдістемелік  нұсқаулар 

ҰЛТТЫҚ  БАЯНДАМА
 
 
160 
Кәсіби  стандарт  –
 
ұлттық  және  салалық 
біліктілік  шеңберіндегі  бекітілген  біліктілік 
деңгейлерінің 
негізіндегі 
қызметкерлер 
құзіреттілігі  мен  еңбек  жағдайы,  сапасы, 
мазмұнын  талап  ететін  бір  немесе  басқа  да 
кәсіби 
қызметі 
салаларындағы 
көпфункционалды нормативтік құжат 
 
мен  дидактикалық  материалдар  әзірленген.  Ақыл
-
ойында  бұзылуы  жоқ  балалар 
үшін үйде оқытудың бір  формасы ретінде
 
қашықтықтан оқытуды қолдану мүгедек 
балаларды оқыту технологиясы белсенді енгізілуде.  
 
Техникалық  және  кәсіби  білім  беру
 
жүйесін  түбегейлі  жаңғырту 
экономиканың  индустриалды
-
инновациялық  дамуы  және  қоғам  сұраныстарына 
сәйкес  жүзеге  асырылуда.    2012  жылы  біліктілік  аясындағы  13  салалық  жоба, 
Үдемелі  индустриалды
-
инновациялық  даму  мемлекеттік  бағдарламасының                  
     
81  мамандықтары  бойынша  кәсіби  стандарттар  әзірленген.    Жұмыс  берушілер, 
оқу
-
әдістемелік  бірлестіктер,  ТжКБ  оқу  мекемелерінің  өкілдерінің  қатысуымен                 
6 мамандық және 19 санат бойынша тестік тапсырмалар әзірленген. 
 
Ұлттық  біліктілік  жүйесінің  (ҰБЖ)  құрылуы  білім  беру  және  кәсіби  қызмет 
жүйесіне  сұраныс  және  ұсыныс  тепе
-
теңдігін    ғана  емес,  сонымен  қатар  әлемдік 
нарықтағы  ұлттық  экономиканың  бәсекеге  қабілеттілігін,  қазақстандықтардың 
тұлғалық және кәсіби қызметін ашуға және жүзеге асыруына кепілдік береді. ҰБЖ 
ұлттық  біліктілік  шеңберіне  (ҰБШ),  салалық  біліктілік  шеңберін  (СБШ),  кәсіби 
стандарттарды  (КС),  маманның  біліктілігі  мен  дайындығына  сәйкес  бекітілу 
рәсімдерін енгізеді.  
 
«ТжКБ  жүйесін  жаңғырту»  жобасының  аясында  Дүниежүзілік  банкі  қарызы 
есебінен ҚР БҒМ жаңа кәсіби стандарттар әзірлеу жұмысы басталды. Ол салалық 
мемлекеттік  органдармен  (туризм,  мұнайгаз,  ауылшаруашылық  және  машина 
жасау  салалары)  өзара  әрекеттесе  отырып  жүзеге  асырылады.  Сонымен  қатар 
кәсіби  стандарт  макетінің  жобасы  да  әзірленді.  Онда  кадрларды  даярлаудың 
тұжырымдамалық  бағыттары,  оның  ішінде  кәсіп  алуға  талап    етілетін  болашақ 
трендтер  мен  оның  келешегі  мен 
кәсіби 
қызмет 
салаларындағы 
инновациялық
-
технологиялық, 
экологиялық 
және 
әлеуметтік 
факторлары  өңірлер,  елдер  мен 
халықаралық 
қауымдастық 
деңгейінде  есепке  ала  отырып    әзірленген.  «Кәсіптер  карточкасына»  мүмкін 
болатын  лауазымдар,  біліктілік  деңгейлері  «Біліктіліктің  салалық  шеңберіне»  сай 
нұсқасын енгізеді   
(4.1.2 
сурет
). 
 
 

ҰЛТТЫҚ  БАЯНДАМА
 
 
 
161 
4.1.2 
сурет
. 
Еңбек қаражаты мен құралдары, қызметтерінің сипаттамасының деңгейлері
 
 
 
 
                                                          
Қаражаттар
 
  
        
Қорытынды                                                                                                                    
         
Даярлық       
 
қызметтер                                                                                                  
                              
қызметтері  
 
 
  
 
 
 
                                                             
Атауын енгізіңіз
 
                                                              
Негізгі қызметі     
 
 
Бастапқы материал                                                                                                            
  
Соңғы өнім 
 
 
 
 
Сертификаттар 
кәсіптердің 
біліктілік 
деңгейін 
анықтайды. 
Кәсіби 
стандарттарды  әзірлеушілер  туралы  мәліметтер,  Кәсіби  стандарттар  реестрінде 
келісім жасасу, сараптама және тіркеу рәсімінен өту міндетті болып табылады. 
 
ТжКБ 
мазмұнын 
жаңарту 
болашақта 
16 
мамандық 
бойынша 
интеграцияланған  білім  беру  бағдарламаларын,  ТжКБ  65  мамандығы  бойынша 
білім  беру  бағдарламаларын,  650  арнайы  пәндер  бойынша  типтік  оқу 
бағдарламаларын әзірлеуге бағытталған.  
 
2020 жылдарға дейінгі білім беруді дамытудың мемлекеттік бағдарламасын 
жоспарлау  аясында  Болон  үдерісінің  негізгі  өлшемдеріне  сәйкес 
Қазақстанның 
жоғары 
мектебінің 
білім 
беру 
мазмұнының 
жаңғыртылу 
іс
-
шарасы 
жалғастырылуда.
 
Республика  ЖОО
-
ның  оқытудың  кредиттік  жүйесіне  көшуіне 
байланысты оқу бағдарламалары мазмұндарын айқындауда академиялық еркіндік 
кеңейтілді.    Осылайша,  таңдау  бойынша  компонент  бакалавриатта 
-  40%-
дан 
                 
50 %-
ға дейін, магистратурада 
 
–
  
50 % дан 60 %
-
ға дейін, докторантурада
 
–
 70 % 
дан 80%
-
ға дейін арттырылған  (4.1.3
 
сурет
). 
 
 
 
 
            
Атауын енгізіңіз
 
 
 
Атауын енгізіңіз
 
                 
 
            
Атауын енгізіңіз
 
           
 
 
Атауын енгізіңіз
 
 
            
Атауын енгізіңіз
 
 
Атауын енгізіңіз
 
 
            
Атауын енгізіңіз
 
 
Атауын енгізіңіз
 
 
            
Атауын енгізіңіз
  
 
 
Атауын енгізіңіз
 

ҰЛТТЫҚ  БАЯНДАМА
 
 
162 
4.1.3 
сурет  Таңдау бойынша компоненттің үлесі, %
 
 
Дереккөз: ҚР БҒМ мәліметтері
 
 
 
 
 
Жоғары білім берудің кәсіптік оқу бағдарламаларының мазмұны жалпы білім 
беретін,  базалық,  бейіндік  пәндер  циклын  оқытуды,  сонымен  қатар, 
мамандықтарына сәйкес кәсіби тәжірибелерден өтулерін де көзделген.  
 
Көптілді 
мектептерді 
педагогикалық 
кадрлармен 
қамтамасыз 
ету 
мақсатында  оқу  жылының  басынан  республиканың  32  ЖОО
-
да  педагогикалық, 
инженерлік
-
технологиялық  және  жаратылыстану  бағыттарына  басым  көңіл 
бөлінген  арнайы  бөлімдер  ашылды.    Сонымен  бірге  бакалавриаттың                               
65  мамандығы  бойынша,  магистратураның  –
 
32,  докторантураның 
-
8  мамандығы 
бойынша көптілді кадрларды даярлау басталды. Республиканың 7 педагогикалық 
ЖОО
-
да  көптілді  білім  беру  бағдарламасы  шеңберінің  аясында  арнайы  бөлімдер 
қызмет  атқаруда,  оларда  ағылшын  тілінде  жаратылыстану
-
математикалық 
бағытындағы пәндер бойынша 226 студент білім алуда. 
 
 
Сапаны  қамтамасыз  ету  үдерісінің  негізгі  элементі  Біліктілік  шеңберін  (ҰБШ) 
әзірлеу  болып  табылады.  Бұл  барлық  Болон  процесі  қатысушыларына  міндетті.  
Осылайша,  жоғары  білім  беру  ұйымдары  біліктілік  шеңберінің  ұлттық  және 
еуропалық стандарттарының талаптарына жауап беретін оқу бағдарламаларымен 
қамтамасыз  етулері  қажет.  Осылай,  Қазақстан  Ұлттық  біліктілік  шеңберіне 
қабылданған  елдердің  қатарына  қосылды.  Қабылданған  біліктілік  шеңбері 
Еуропалық  біліктілік  шеңберімен  сәйкес  және  әзірленіп  жатқан  Ұлттық  біліктілік 
жүйесінің негізі болып табылады. 
 
 
 
 
40% 
50% 
70% 
50% 
60% 
80% 
Бакалавриат 
Магистратура 
Докторантура 
Оқытудың дәстүрлі технологиясы  
Кредиттік оқыту технологиясы  

ҰЛТТЫҚ  БАЯНДАМА
 
 
 
163 
4.2. Білім беру үдерісін ұйымдастыру 
 
 
Балалардың 
мектепке  дейінгі  тәрбиесі  мен  оқытуы
 
мектепке  дейінгі 
ұйымдар, балалар үйіндегі мектепке дейінгі сыныптар мен жетім балалар мен ата
-
анасының  қамқорлығынсыз  қалған  балаларға  арналған  мектеп
-
интернаттарының, 
мектепке  дейінгі  сыныптар,  мектептен  тыс  ұйымдардың  топтары  арқылы 
қамтамасыз етіледі. 
 
Мектепке  дейінгі  тәрбие  мен  оқыту  ұйымдарының  кең  желісінің  білім  беру 
қызметтері  баланың  үйлесімді  тұлғалық  дамуына,  оны  жалпы  адамзаттық  және 
ұлттық  құндылықтарға  бейімдеу  негізінде  баланың  қызығушылығы  мен  дамуын 
қанағаттандыруға  бағытталған.  Осы  берілген  білім  беру  деңгейі  коммуникативтік, 
танымдық,  ойын  және  т.б.  белсенділіктерін  ынталандыруды,  білім  алудағы 
сұраныстарын  қалыптастыруды  көздейді.  Бұндай  жұмыс  түрін  ұйымдастыру                    
ең  алдымен,  бастамашылдық,  қызығуышылық  таныту,  еркіндік,  өзіндік 
шығармашылық  мүмкіндіктерін  дамытуға  бағытталған.  Сонымен  қатар  білім  беру 
процесі  әр  баланың  эмоционалдық  саулығын  қамтамасыз  етеді.  Сонымен  бірге, 
қоғамдық  тәрбие  мен  отбасылық  құндылықтар  сабақтасытығын  қамтамасыз  ету 
мақсатында  республикада  балалары  балабақшаға  бармайтын  ата
-
аналарға 
арналған 1
 
106 консультациялық пункттер жұмыс істейді. 
 
Мектепке  дейінгі  білім  беру  ұйымдарын  ынталандыру  мақсатында 
көшбасшылар мен жаңашылдарды табу, озық тәжірибені көрсету үшін 2012 жылы 
«Ең  үздік  мектепке  дейінгі  ұйым»  республикалық  конкурсы  ұйымдастырылды.                 
Ең  үздік  болып  Астана  қаласының  №32  «Балдаурен»  балабақшасы,  Қостанай 
облысы  Рудный  қаласындағы  №5  №  32  «Балбұлақ»  балабақшасы  және  Оңтүстік 
Қазақстан облысы Шымкент қаласындағы №65 балабақша аталған.               
 
Республиканың  мектепке  дейінгі  білім  беру  ұйымдарының  оқу
-
әдістемелік 
үдерісін      жаңғырту  мектепке  дейінгі  және  бастауыш  білім  беру  сабақтастығын, 
алдыңғы  қатарлы  апробациядан  өткізілген  рухани
-
адамгершілік,  ұлттық  салт
-
дәстүр  және  қазақ  халқының  мәдениетіне  негізделген  әдістерді  енгізуге 
бағытталған.  Сонымен  қатар  инновациялық  технологияларды  енгізу  бойынша 
эксперименталдық  алаңдарды  дамыту,  мектепке  дейінгі  білім  берудің  озық 
әдістерінің базасын құру басты мәселе болып табылады.  
 
Оқу
-
әдістемелік  қамтамасыз  ету 
- 
білім  беру  үдерісін  жүзеге  асырудағы 
басты  шарт.  2012  жылы 
мектепке  дейінгі  білім  беру
 
мазмұнының  сапасын 

ҰЛТТЫҚ  БАЯНДАМА
 
 
164 
қамтамасыз ету бойынша мақсатты түрде жұмыс жүргізілуде. Осылайша, мектепке 
дейінгі оқыту бойынша 18 әдістемелік құралдар мен нұсқаулықтар әзірленген және 
жұмыс  істеу  үшін  ұсынылған,  оның  ішінде  «Модель  выпускника  дошкольной 
организации как основа формирования его ключевых компетентностей в условиях 
перехода  на  12
-
летнее  образование»,  «Современные  модели  и  формы  работы 
                
с  родителями  в  дошкольных  организациях»,  «Поликультурное  воспитание 
дошкольников  в  процессе  билингвального  образования»,  «Планирование 
                        
и руководство педагогическим процессом  в дошкольных организациях»
 
және тағы 
басқалары.  
 
Білім  беру  үдерісін  ұйымдастырудың  табыстылығы  мен  нәтижелілігінің 
басты факторы  
- 
мектепке дейінгі ұйымдардағы кадрлық әлеует болып табылады
. 
Педагогтың  құзіреттілік  жоғары  деңгейі  баланың  қоршаған  ортаға  бейімделуін, 
әлемді  тануы,  әлемдегі  қозғалыстары,  әлемге  деген  қатынасын  білдіруі  сияқты 
мәселелерде  көмек  көрсетуі
- 
оның  негізгі  қызметі  болып  табылады.  Осы 
деңгейдегі  білім  беру  ұйымдарына  кадрларды  даярлауды  жүзеге  асыратын 
жоғары  оқу  орындары  мен  колледждер
 
ең  үздік  халықаралық  тәжірибелерді
 
есепке ала отырып енгізу маңызды. 
 
Н.Ә.Назарбаев  өзінің  «Қазақстанның  әлеуметтік  жаңғыруы:  Жалпыға  ортақ 
Еңбек  Қоғамына  Жиырма  қадам»  мақаласында  мектептік  білім  берудегі  оқу 
- 
тәрбие  үдерісін  жаңғырту  міндетін  белгіледі.  Еліміздің  жас  ұрпағын  рухани 
-  
адамгершілік тәрбиелеу және олардың табысты әлеуметтенуі білім беру жүйесінің 
басты мәселесі болып қалады.
 
Тұлғаның  адамгершілік  және  рухани  өзіндік  жетілуіне  жағдай  жасау  үшін, 
тұлғалық  дамуының  кезеңдері  ретінде  өзін  –
 
өзі  анықтау,  өзін
-
өзі  таныту,  өзін 
жүзеге асыру үшін «Өзін –өзі тану» пәні енгізілді.
 
Осылайша, «Өзін
-
өзі тану» пәні 
ғылыми  педагогиканың  әдіснамалық  негізі  болып  табылады.    Қазіргі  күнде  «Өзін
-
өзі тану» пәні білім беру ұйымдарының барлық деңгейінде оқытылуда, оның ішінде 
педагогикалық кадрлар біліктілігін арттыру жүйесінде де. 
 
2012  жылы  оқытудың  акмеологиялық  компоненті  күшейтілді,  ол  адамның 
өзін
-
өзі  жетілдірілуі  мен  кәсіби  әлеуметтенуі,  шығармашылығы  мен  кәсіби 
дамуының  заңдылықтары  мен  технологиясы  зерделенеді.  Акмеологиялық 
технологиялардың  әдіснамалық  принциптері  мен  тұжырымдамалық  тәсілдерін 
әзірлеу  бойынша  жұмыстар,  әлеуметтік  тәжірибедегі  білімді  енгізуді  қамтамасыз 
ету және акмеологияны қазіргі ғылым жүйесіне енгізу де белсендірілді.  
 

ҰЛТТЫҚ  БАЯНДАМА
 

жүктеу/скачать 11,26 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: