1
. Бул —
эдебиет сабагына ти1мд1. Ж ас мурал
1
мдерге улп керсету,
оларды жаппай озаттар дэрежесше жетшзу тэж1рибес1-
нен туган. Муны К,азакстан мектептер
1
де колдана
бастады.
Грамматика сабактарында сезтаптары ©Т1лгенде', эуе-
Л1 сез таптарыныныц басты белг1лер1 айтылады, одан соц
соныц б!р категориясы, магынасы, курылысы (жалгау-
лары), кызмет! (сейлем мушес1) жагынан сатыланып,
б
1
рак байланысты бер1лед1.
Осы жуйе — эдебиет сабактарына да тэн. Кдр^спе лек
ция, багдарлаушы эцг
1
ме — бутшдш, алгашкы жинактау,
талдау — белшек, корыту — ец соцгы жинактау. Эдебиет-
т1ц ерекшел
1
г
1
мен санасканда, белшект1ц (талдаудыц)
мэн1 ете-мете зор. Ол окушыныц жан дуниесше бэршен
бурын эсер етед1. Онда образдык ой бар. Сол ерекшел1кт1
танытпаган жерде, оныц куаты кемид1, мугал1м ылги гана
эдебиетт1ц сырткы зацдарымен (оныц когамдык кызмет!,
стиль-эд
1
стер тартысы, багыттар, эр турЛ
1
когамга тэн
мазмун т. б.) жумыс 1степ, керкем шыгарманыц ез
1
не тэн
1ШК1 зацдары (образдары, композициясы, суреттеу курал-
дары, Т1Л1, шыгарма такырыбы, идеясы т. б.) кага бересте
18
калады. Бул — эдебиеттщ эмоциялык, бш м дж , тэрбиелш
мэнш уст)рт тануга экеледь V — V II кластарда мазмун-
дык оку, талдап оку, жинактай оку бар десек, онда тал
дау мен мэнерлеп оку басым орын алады. Жорары клас
тарда да талдау, мэнерлеп оку, окушылардыц текст ус-
тш деп ез1нд1к, актив жумыстарыныц у л е а артады. Тал
дау, 613 ушш, аса мацызды. Сараттьщ к еп ш ш п соран ке-
тед1.
Кейб1р мурал1мдер Липецк, Луганск озаттарыныц тэ-
ж!рибес1н сабактыц мазмунынан емес, формасынан 1здеп
жургендей. (К,ай жерде сурау, сурамау, сабак элементте-
рш кол дану кажет пе, жок па деген сиякты.) Шынында,
Липецк озаттарыныц артыкшылыгы олардыц сабактык
жумыска жаксы мазмун берушде. Ол б1зде жанрра ущ-
лу, оку, талдау, керкем эсер алу сиякты кептеген дагды-
мен байланысты. Липецк тэж^рибес! совет мектебшде
ер1с алран эд1стерд1 жокка шырармайды, соган жацальщ
енг1зед1. С абак курылысы мен формасы сакталады. Ли
пецк, Луганск мурал
1
мдершщ тэж^рибеа — ец алдымен
жанр табигаты, текспен класта алуан турл» жумыс )стеу-
ге, окушыларды суракка ж ауап берупй рана емес, езшше
текспен жумыс 1степ, актив роль аткарура бастайтын
тэж1рибе.
Липецк, Луганск озаттарыныц тэж1рибес1 окушы ини-
циативасын кушейтумен б1рге муралшшц рылми-мето-
дологиялык, эар есе методикалык, шеберлшнщ аса бшк
болуын тшейдк Оныц ураны — сабакты мазмунды жэне
аналитикалык жолмен етюзу. Окушыныц аналитикалык
кабшетш тудыру — басты принцип. Сондыктан олардыц
тэж1рибедеп жацалырын сабактыц сырткы курылысынан
рана 1здеу — сыцар жактьщ, 1стщ терещне батпагалдык.
Липецк озаттары эцпме эд кш е улкен орын бередГ
Бул окушыларды сурак бойынша уйде жумыс ктетш , со-
ны класта б
1
рлесш талдаура жол ашады, Окушы белпл1
б!р сурактар жуйесгмен текст1 окып, согац материал, мы-
сал таба алмаса, сол материалдарды жоспарлап, класте
ры талдаура максатты турде катыса алмайтын болса,
олар сабакка да саналы, белсендг турде катыса алмайды.
Мшездеуге, пейзажга, композицияра, шырарманыц т ш н
талдаура тэн материалдарды белек Т1зщ алып, дэптерге
тус1рулер1 кажет. Сонда окушы тусшш, такырыпка ти
1
еп
мэселе жайында сейлейдк Эцпм е эдкГ бойынша уйге бе-
ршетш тапсырма сурактар мен класта талдау ушш
2
*
19
(уйретуин) бершетш сурактардыц рол1 ерекше артады.
С урак уйге бершген объект бойынша букш класка бер
Достарыңызбен бөлісу: |