М. Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан
жүктеу/скачать 0,67 Mb.
|
Адам және жануарлар физиологиясы УМКД
Қалқансерік бездерҚалқансерік бездер аса улкен емес ителиалды қ^рылым, саны 2—6, салмағьг 20—50 мг. Əдетте, олар қалқанша безінің артқы жағында, жоғарғы жəне төменгі уштарын-да жуптап орналасқан. Бездер өте жақсы тамырланған. Қан мен лимфа тамырларының бойымен оларға симпатикалық жəне пара-симпатикалық жуйке талшықтары енеді. Қалқансерік безінің гор-моны — паратгормон деп аталады. Паратиреоидзктомия қалқан-серік бездерін альш тастаудың салдарынан пайда болған өзгерісті иттерден айқын көруге болады. Бездерді алып тастағаннан кейін, алғашқы кундері тəбеті төмендеп, қатты шөлдеу сезімі пайда бол-ғанын байқауға болады. Операциядан кейін 1—3 кун өткен соң, əуелі кейбір жеке булшықеттер тартылып, одан соң жалпы дене-нің барлық булшықеттерішң узақ уақыт тартылуьшың дайындығы басталады. Оны паратиреопривты тетания деп атайды. Арка мен мойын еттері дененің алдыңғы жағындағы бұлшық-еттерге карағанда күштірек болғандықтан, жануарлар басын арт-ка қарай тартады (опистотонус). Кейбір бірыңғай салалы жəне көлденең жолақты еттердің кер-неуі жоғарылап жиырылуы, тыныс алу бұлшықеттері, қарынның төменгі жағындағы 12 елі ішекпен жалғасқан бөліміндегі еттері (пилоростазм), жұтқыншақ (фарингостазм) жəне басқа да бұл-шықеттердің узақ уақыт күшті тартылуы пайда болады. Еттердін, осындай үзақ уақыт тартылып жиырылуы организмді өлімге əкелуі мүмкін. Қалкансерік бездерін алып тастағанда кальцийдің қанда-ғы деңгейі төмендеуі еттердің ұзақ уакыт қатты тартылуының (су-дорога) тууына себеп болады. Кальцийдің деңгейі 9—12 мг%-тен (2,25—2,80 ммоль/л), 4—7 мг%-ке (1,25—1,35 ммоль/л) темендей-ді. Егерде тартылу басталған кезінде жануарлардың қанына хлор-лы кальций ерітіндісін енгізсе, сіреспе өте тез тоқтайды Қалқансерік бездерін алып тастағаннан кейін пайда болатын сіреспе қозғалыс орталықтарының — орта, сопақша ми жəне жү-лынның қозуымен байланысты болады, бұл жағдай орталық жүйке жүйесін əртүрлі деңгейде кесу əдісімен дəлелденген. Бұл адам-дарда да кездеседі, əдетте қалқансерік бездерінің ішкі сөлініс қызметінің тапшылығы кезінде пайда болады (гипопарати-реоз). Осы кезде адамның бет жəне қол бұлшықеттерінің жиырьі-луы байқалады. Қол «акушер қолы» қалпына келеді (шынтақ жəне білезік, басбармақ, сұқсаусақ жəне шынашақ буынынан бүгілген). Бет жүйкесін сəл басса, сол аймақтың бұлшықеттері тартыла бас-тайды. Бұл медицинада руссо симптомы деп аталады. Туа пайда болған қалқансерік бездері тапшылығынан балаларда қандағы кальцийдің деңгейі төмендеп сүйек, тіс өсуі баяулайды, тырнақта-ры мен шаштары морт сынғыш болады. Гиперпаратиреоз — қал-кансерік бездері қызметінің шамадан көп болуы сирек кездеседі. Бұл жагдайда кандағы кальцийдің мөлшері кебейіп, бейорганика-лық фосфат мөлшері азаяды. Остеопороз (сүйек ұлпасының бұзы-луы) дамиды, соның салдарынан организмде бұілшьгқеттер əлсіздігі, қол-аяқта ауыру сезімі пайда болады. Азот алмасуы өзгеріп, бауыр-Дың мочевина жасау қызметі баяулап арганизмнің ездігінен улануы басталады. Бұл тұңғыш рет И. П. Павлов лабораториясында анық-талған. Жануарды органикалық азот қосындылары көп ет тағам-дарымен тамақтандырғанда олардың қалыпты жағдайының тəмен-дейтінін түсіндірді. Қалқансерік бездерін алып тастау ми қырты-сының негізгі динамикалық процестері қозу мен тежелу сияқты шартты рефлекстік қызметінің бұзылуына əкелетіні анықталған. Атап айтқанда, жас адамдар, екіқабат жəне емізулі балалы əйел-Дер организмінің кальций жəне фосфорды қажетсінуі жоғарылай-ДьІ. Кальций өте қажетті, өйткені ол кез келген тірі құрылымның Күрамына кіретін негізгі қосылыс. Қальций қатыспайтын организм-НІҢ бірде- бір қызметі жоқ деуге болады. жүктеу/скачать 0,67 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|