1 Тыныс алу жүйесі, оның маңызы 2 Өкпенің тіршілік сиымдылығы
Тыныстың минуттық көлемі
Өкпе мен тканьдегі газ алмасу 5 Тыныс алудың реттелуі
1 Тыныс алу жүйесі, оның маңызы
Тыныс алу деп ауадан оттегін сіңіріп, көмір қышқыл газын шығаруын қамтамасыз ететін езара байланысты көптеген процео терді айтады. Оттегінің қатысуымен организмде тотығу процесі өтеді. Құрамындағы органикалық заттардың тотығуы нəтижесін-де клеткалар мен тканьдерде тіршілікке қажет энергия пайда болады
Тыныс алу негізінен бес кезеңнен (этаптан) тұрады:
сыртқы тыныс алу — ауадағы таздарды (атмосферадан) екпеге əкеліп, өкпеден (тотыққан) қайтадан атмосфераға шыға-рып Тұру;
өкпе көпіршіктеріндегі (альвеолалардағы) газдар мен қаи құрамындағы газдардың алмасуы;
газдардың өкпеден тканьге, тканьнен екпеге қан ағынымен тасымалдануы;
ткань мен қан арасында газ алмасуы;
ішкі тыныс алу — клетка құрамындағы органикалық зат-тардың тотығуы. Бүл — биохимиялық процесс. Тыныс алудың ал-ғашқы 4 кезеңін физиология, соңғысын биохимия зерттейді.
Сыртқы тыныс
Дем алу жəне дем шығару механизмі. Сыртқы тыныс алу, яғни газдардың ауадан өкпеге өтуі, өкпеден қайта атмосфераға шыға-рылуы екі кезеңнен: дем алу (инспирация) жəне дем шығарудан. (экспирация) тұрады. Инспирация мен экспирация тірі организм-де өзара жымдасып үйлесім тапқан, емірі бойы бірінен соң бірі кезекпен келіп алмасып отырады. Ауаны өкпеге тартып алып, ондағы газ алмасуына қатысқан ауаны тысқа шығару үшін өкпе біресе ұлғайып (кеңейіп), біресе тарылып тұруға тиіс. Бірақ альвеола қабырғасында ет талшықтары болмағандықтан өкпе кеңейіп не тарылып көлемін өзі өзгерте алмайды, бұл процесс көкірек қуысының ұлғайып-тарылуына байланысты. Өкпе сыртындағы ауамен қатыспайтын көкірек қуысында орналасқан. Сырт жағынан өкпе висцеральдық(ішкі)жəне париетальдыщ (сыртқы)плевралык, екі кабықпен қоршалған.
