өттіңмайғаəсері жүмыстыңмақсаты: өттің майға есерін білу.
жүмыскақажеттіқүрал-жабдықтар: лупа, өйнек кесіндісі, штатив, пробирка, воронка, пипетка, ет, есімдік майы, қағаз фильтрі, су.
жүмыстың барысы: төжірибе мынадай екі тəсілмен жүреді: 1) екі шыны кесіндіні алып, біреуіне су тамызып, екіншісіне өт тамызады. олардың үстіне бір-бір тамшы май тамызады да араластырады. екеуін үлкейткіш лупамен қарап, қалай езгергенін дөптерге жазу. 2) екі воронка алып бірін етпен, екіншісін сумен ылғалдайды. штативке екі пробирканы орналастырып, воронкаларды пробиркаларға кигізеді. əрбір воронкаға 10 мл өсімдік майын қүяды. 45 минут еткеннен соң фильтрден еткен майдың мөлшерін дəптерге жазып алады.
жүмысты қорытындьыау: 1. бірінші төжірибедегі нөтижені, өтпен судағы май тамшысы қалай езгергенін суретке салу. 2. екінші төжірибедегі пробиркалардың қайсысында май көп өтгі, оның себебін түсіндіру.
жүмыс
қарынсөлінщсүтбелогшеəсері қарын селінің қүрамында сүт белогін ірітетін химозин белогі бар. химозин сүт белогіне қышқыл жөне нейтральды ортада өсер етеді.
сабактың мақсаты: қарын сөлінің сүтті үйытуға өсерін бақылау.
жүмыскақажеттікүрал-жабдықтар: штатив, пробиркалар, спирт шамы, су моншасы, термометр, қарын селі, кальций карбонаты, 0,5% бикарбонат натрий ерітіндісі, сүт, қызыл лакмус қағазы, стеклограф.
жүмыстынбарысы: қарын селінің бір бөлігіне (4-5 мл) кальций карбонатын немесе натрий бикарбонатын қоса отырып, сілтілік реакцияға жеткізу. алынған ерітіндіні сүзгіден еткізеді.
немірленген үш пробирка дайындау. №1 пробиркаға 0,5 мл. қарын сөлін, №2 жөне №3 пробиркаларға кальций карбонатымен өнделген (нейтральданған) қарын сөлін құяды. №3 прбирканы су моншасында қайнатады. барлық пробиркаларға 5-6 мл. сүт қосады да 38-40°с температурада су моншасына орналастырады.
төжірибенің барысын бақылау. №1 пробиркадағы сүт тез іриді, ейткені химозин ферменті қышқыл ортада күшті есер етеді. ал, №2 пробиркадағы сүтте іріген, бірақ химозин ферменті нейтральды ортада өлсіздеу өсер керсетеді. №3 пробиркадағы сүт ірімеген, вйткені ондағы ферменттер қайнату барысында толықтай ыдырап кеткен. тəжірибенің нөтижелерін таблицаға түсіріп, қорытындылаңдар.