М. Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан
Астың қарыннан он екі елі ішекке өтуі
жүктеу/скачать 0,67 Mb.
|
Адам және жануарлар физиологиясы УМКД
1 Астың қарыннан он екі елі ішекке өтуіАстың адам қарнында қорытылу мерзімі (6—8 сағат) оның құрамына байланысты. Қарында əсіресе майы, белогі көп тағам-дар ұзақ жатып қалады, бірақ көмірсулы тағамдар тезірек жыл-жып, он екі елі ішекке бұрынырақ ауысады. Сұйық тағам қарын-да тоқтамастан тез ішекке өтеді, ал жасанды қорек қ- арында 'жылжымай жатып қалады. Пилорустың ашылып жабылуына қа-рай ас қарыннан-он екі елі ішекке бөлек-бөлек сығымдалып өте-, ді. Пилорус сфинктері жиырылып жабылса ас қарында тоқтап қалады, тек сфинктер босаған сəтте ғана он екі елі ішекке өтіп кетеді. Ал сфинктер рефлекстік жолмен жиырылып жазылады, яғни пилорустың ашылып жабылуы рефлекс арқылы іске асады. Қарын тарапынан келген рефлекс сфинктерді босатады, ал он екі елі ішектен келген рефлекс, керісінше, сфинктерді жиырады. Пилорустың ашылып жабылуына қарындағы жəне он екі елі ішектегі гидростатикалы қысым, химустық қышқылдың дəрежесі əсер етеді. Мұнымен қатар қарындағы астың осмостық қысымы жоғары болса, пилорус сфинктері көпке дейін (химус изотоника-льг болғанша) босамайды. Астың карыннан он екі елі ішекке өтуін ішек гормондары да реттейді. Он екі елі ішекке химус қыш-қыл күйінде өтсе, кеп мелшерде секретин мен панкреозимин белі- неді. Бұл гормондар қарын қимылын тежейді, бірақ ұйқы безінің сөл шығару қабілетін күшейтеді, осыған орай ішекте рН жоға-рылап, дилорустың ашылуын тездетеді. і ҚұсуҚ ү с у — а ш і ш е к т і ң р е ф л е к с а р қ ы л ы к е р і ж и ы р ы л у ы н а н б о л а - т ы н қ и м ы л . І ш е к т е г і қ о р ы т ы л ғ а н а с к е р і қ а й т ы п қ а р ы н р а т ү с е д і . 10—20 секунд ішінде қа рын ет тері қатт ы ж иыр ылад ы да кардио е ф и н к т е р і б о с а ң с и д ы . М ұ н ы м е н қ а т а р қ ұ р с а қ е т т е р і м е н б і р г е Д и а ф р а г м а ж и ы р ы л ы п а с т ы ( х и м у с т ы ) қ а р ы н н а н ө ң е ш к е , ө ң е ш - те н а у ызға и те ре ді. Қ ұ с у р е ф л е к с і т і л т ү б і р і м е н ж ұ т і қ ы н ш а қ т а ғ ы , қ а р ы н м е н і ш е к т е г і ; ш а ж ы рқ ай д а ғ ы р е ц е п т о р л ар д ы ң ж ə н е в е с т и б у л яр л ы қ (те пе - те ң дік ) а пп ара т р ец еп то рла ры н ың ті тір ке нуі не н па й да бо -л а д ы . Қ е й д е и і с ж ə н е д ə м р е ц е п т о р л а р ы т і т і р к е н с е д е а д а м қ ұ - с а д ы . Р е ц е п т о р л а р д а н ш ы қ қ а н с е р п і н і с т е р с о п а қ ш а м и д а ғ ы к ұ с у орталығын қоздырады. Бұл орталық ми сыңары, қыртысы қозғаң кезде де, сондай-ақ гуморальдық заттар (апоморфин, алкадоид-тар) əсерінеі-г де қозады. Миға серпіністер кезекен, тіл- жұтқын-шақ жəне басқа да жүйкелердің афференттік талшықтары ар-қылы жетеді, ал мидан эфференттік əсерлер кезеген, симпатика-лық жүйкелер арқылы өңешке ішек-қарынға оралады. Құрсақ еттері мен диафрагмаға рецепторлар қозғалғыш жүйкелер арқы-лы келеді. жүктеу/скачать 0,67 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|