М. Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан
жүктеу/скачать 0,67 Mb.
|
Адам және жануарлар физиологиясы УМКД
ХрономедицинаОрганизмнің физиологиялық жүйелерінің ырғақты ұйықдас-'тырылуы олардың əрекеттерінің нəтижесімен тікелей байланыоты.. Сондықтан бүл денсаулықты, жүмысқа қабілеттілікті жəне сырт-кы ортаның колайсыз əсерлеріне төзімділікті анықтайды. Мұны ғылымның хрономедицина саласы зерттейді. Ол жұмыскер ыр-" ғақтармен (ЭКГ, тыныс, ЭЭГ) қатар, іс жүзінде организмніқ барлық əрекетін қамтитын жəне геофизикалық оралымдарға сəй-кес келетін биологиялық немесе бейімдейтін ырғақтарды да тек-середі. Көптеген клиникалык зерттеулер ауру пайда болғанда ең əуелі тербелісті əсерленістің бұзылатынын керсетеді. Əсіресе, жүрек-тамыр ауруларында тəуліктік ырғақтар' жиі бұзылады. Олардың, ауытқу дəрежесі аурудын. ауыртпалығына сəйкес келеді. Сонымен қатар биоырғақтардың фазалық құрылымы бұзыл-ғанда немесе шайқалымы өзгергенде ауру жиі • асқынады жəне оның барысының мерзімі үзарады. Сол сиякты тəуліктік ырғақ-тың бұзылуы ас қорыту жүйесінің, бауыр, бүйрек ауруларында жиі кездеседі. Физиологиялық əрекеттердін тəуліктік ырғағыньщ ауытқулары эндокриндік жəне психоневрологиялық ауруларда да байқалады. Дені сау адамның жəне науқастың биоырғақтарын талдау ар-қылы ішкі жəне сыртқы патогендік (дерттену) түрткілеріне ор-ганизмнің жоғары немесе темен төзімділігін анықтауға болады. Соңғы жылдары жүргізілген зерттеулер бойынша, организмнің əртүрлі сыртқы, онын, ішінде фармакологиялық əсерлерге сезім-талдығы тəуліктің уақыттық жəне жылдың маусымдық мерзіміне сəйкес елеулі өзгеріп отыратындығы дəлелденді. Сондықтан хронофармакология дəрі-дəрмектердің уақытқа байланысты организмге əсерін, емгерлік нəтижесін, кинетикасын, нысана-арзаның сезімталдырын жəне дəрілердің биоырғақта-ры ықпалын тексереді. Одан кейін хронотерапия мерзімді процес-терді ескере отырьш емдеу шараларын қолданады. Ертедегі ғұламалардың көрсетуі бойынша, жалпы денедегі əрбір авзаньщ іс-əрекетінде шиеленісетін белгілі бір сəттері бай-калады. Басқаша айтқанда, кез келген ағзаның «емдеу уақыты» болатындығы дəрігерлерге ерте заманнан белгілі. Мəселен, бауыр-дың аумалы сағаттары 1 мен 3; өкпе—3 пен 5; тоқ ішек—5 пен 7; асқазан—7 мен 9; көкбауыр—9 бен 11; жүрек—11 мен 13; аш ішек—13 пен .15; куык—1.5 пен 17; бүйрек— 17 мен 19 аралығын-да байқалады. детте, адамньщ негізгі ағзаларының əрекеттік белсенділігінің аумалы жағдайларын жасқа жəне жынысқа байланысты болж-ауға болады. Еркектерде бауыр, көкбауыр жəне асказанның қызметі үш рет — 5—6, 10 жəне 18 жаста, ал əйелдерде тек — 7—8 жаста əлсірейді. Жүректің аумалы жері ұлдардың 10 жасында, ал қыз-дардын, 7 жасында байқалады. жүктеу/скачать 0,67 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|