IS қисығының функциясын ашу

Егер тұтыну функциясы мен инвестиция функцияларының сызықтық болатын жағдайларын қарастырсақ, онда біз IS қисығы туралы көбірек біле аламыз. Табыс көрсеткіштерінен бастайық:

мұндағы, а және b – оң параметрлер. b параметрі – тұтынуға шекті бейімділік болып табылады, яғни b нөл мен бір арасындағы мәнге ие болатынын күтеміз

Ал инвестициялық функция:
I=c-dr

мұндағы, с және d – оң параметрлер. d параметрі – пайыз мөлшерлемесіне инвестициялардың сезімталдығын анықтайды; өйткені пайыз мөлшерлемесі төмен­деген кезде инвестициялар өседі және d параметрінің алдында азайту таңбасы тұрады.

Осы 3 теңдіктен IS қисығы үшін алгебралық теңдікті шығара аламыз және IS қисығының көлбеуі мен оның орналасуын қандай жағдай анықтайтынын көре аламыз. Егер біз табыстар теңдігіне инвестиция мен тұтыну функцияларын қоссақ, онда келесідей формуланы аламыз:
Y=[a+b(Y-T)]+(c-dr)+G
Y теңдіктің екі бөлігінде де кездесетінін ескерген жөн. Бұл теңдікті Y-гі бар барлық мүшелерін сол жаққа, қалған мүшелерін оң жаққа шығару арқылы жеңілдете аламыз:

Y-bY=(a+c)+(G-bT)-dr
Y бойынша есептей отырып, келесі формуланы аламыз:
а+с 1 -b -d

Y = —— + —— G + —— T + —— r

1-b 1-b 1-b 1-b
Бұл теңдік IS қисығының алгебралық сипатталуы болып табылады. Ол G және T бюджет-салық саясатының айнымалылары мен r пайыздың кез келген мөлшерлемесінда Y табыс деңгейінің параметрлерін береді. Өзгеріссіз болатын бюджет-салық саясаты жағдайында бұл теңдік бізге табыс деңгейі мен пайыз қойылымы арасындағы байланысты көрсете алады: пайыз қойылымы неғұр­лым жоғары болса, соғұрлым табыс деңейі төмен болады. G және Т фиксацияланған мәндері жағдайында r және Y әртүрлі мәндері үшін IS қисығы бұл теңдікті графикалық түрде көрсетеді.

Соңғы теңдікті қолдана отырып, біз IS қисығына қатысты қорытындыларды тексере аламыз. Біріншіден, коэффициент пайыз мөлшерлемесі шартында теріс болғандықтан, IS қисығы теріс көлбеуге ие, өйткені неғұрлым пайыз мөлшерлемесі жоғары болса, соғұрлым табыстың деңгейі төмен болады. Екіншіден, мемлекеттік шығындар коэффициенті оң болғандықтан, мемлекеттік шығындар­дың өсімі IS қисығын оңға жылжытады. Үшіншіден, салықтар шартында коэффициент теріс болғандықтан, салықтар өсімі IS қисығын солға жылжытады.

[-d/(1-b)] пайыз қойылымы шартындағы коэффициент IS қисығы тіктеу және жатықтау болу мүмкіндігін сипаттайды. Егер инвестициялар пайыз мөлшерлемесіне өте сезімтал болса, онда d өте үлкен болып табылады және табыс та пайыз мөлшерлемесінің өзгерісіне әкеледі: IS қисығы салыстырмалы түрде жатықтау болып келеді. Керісінше, егер инвестициялар пайыз мөлшерле­месіне онша сезімтал болмаса, онда d аз және табыс та пайыз мөлшерлемесінің өзгерісіне онша сезімтал болмайды. Осы жағдайда пайыз мөлшерлемесінің мәнді өзгерістері табыстың кішірек өзгерістеріне әкеледі: IS қисығы салыстырмалы түрде тіктеу болып келеді.

Дәл осылай IS қисығының көлбеуі b тұтынуға шекті бейімділікке тәуелді болып табылады: тұтынуға шекті бейімділік неғұрлым көп болса, пайыз мөлшерлемесі өзгерісінің нәтижесінен туындайтын табыстың өзгерісі соғұрлым көп болады. Себебі үлкен көлемді тұтынуға шекті бейімділік – мультипликатордың үлкен мәнін білдіреді. Неғұлым мультипликатордың мәні үлкен болса, соғұрлым табысқа инвестициялардағы өзгерістер үлкен әсер етеді.

Сондай-ақ, b тұтынуға шекті бейімділік бюджет саясатын­дағы өзгерістер қандай дәрежеде IS қисығын жылжытатынын анықтайды. G(1/(1b)) жағдайындағы коэффициент – кейнс кресіндегі мемлекеттік шығындардың мультипликаторы болып табылады. Дәл осылай T(-b⁄(1-b)) жағдайындағы коэффициент – «Кейнсиандық крест» моделінде салық мультипликаторы болып табылады. Неғұрлым тұтынуға шекті бейімділік үлкен болса, соғұрлым мультипликатордың көлемі үлкен болады, сәйкесінше бюджет салық саясатының өзгерістері нәтижесінде пайда болатын IS қисығының көбірек жылжуы орын алады.

IS қисығы Y табысты да, r пайыз қойылымын да анықтамайтынын еске түсіру қажет. IS қисығы тек қана тауар мен қызметтер нарығында пайда болатын Y пен r арасындағы мүмкін болатын үлестірімдерді сипаттайды.

1. 
   Игіліктер нарығы.
   
2. 
   Тауар нарығының тепе-теңдік жағдайы.
   
3. 
   Кейнстің теориясының элементтері.
   
4. 
   Жоспарланатын шығындар.
   
5. 
   Жоспарланбайтын шығындар.
   
6. 
   Нақты шығындар.
   
7. 
   Экономикадағы тепе-теңдік жағдай.
   
8. 
   IS қисығын шығару үшін қолданылатын графиктер (тәуелділіктер).
   
9. 
   «Кейнсиандық крест» моделінің.
   
10. 
    «Кейнсиандық крест» моделінде тепе-теңдік жағдайға жету жағдайы.
    
11. 
    Мемлекеттік шығындар мультипликаторының түсінігі.
    
12. 
    Салық мультипликаторы.
    
13. 
    IS қисығын құру жолы.
    
14. 
    IS моделінің шарттары.
    
15. 
    Бюджет-салық саясатының IS қисығына әсері.
    
16. 
    IS моделіне әсер етуші бағалы фактор.
    
17. 
    IS қисығының алгебрасы.
    
18. 
    IS қисығының элементтері.
    
19. 
    Инвестицияның икемділігі.
    
20. 
    Қаржы нарығы моделі арқылы IS қисығын шығару.