§5. Толқын теңдеуі үшін Коши мен сипаттаушы есептердің шешімдерінің
интегралдық өрнегі
1. Толқың оператор үшін Остроградский формуласы.
Rn+1-кеңістікте шешімі класта жататын толқын теңдеуін қарастырайық:
U∆U-Utt= -F(x, t) (5.1)
- толқындық оператор деп аталады. Нүкте x=(x1,…,xn)Rn, уақыт t0 Rn+1 –кез-келген аймақ, оның шекарасы S-үзік жатық бет. Бет S координаталар осьтеріне параллель түзулермен ақырлы нүктелерде қиылысады немесе қиылысу нүктелері түзудің кесіндісі.
Егер де функциялар U(x,t), V(x,t) (), онда
VU-UV= (5.2)
тепе-теңдіктің орындалатынын тексеру қиын емес. Теңдікті (5.2) аймақ бойынша интегралдап, Остроградский формуласын пайдалансақ, онда
U-UV (5.3)
Мұндағы: N - бет, S - ішкі нормаль. Егер де нормаль N жазықтық t = 0 симметриялы бағыт -конормалін енгізсек, онда Сондықтан (5.3) теңдікті мына түрде жазсақ болады:
U-UV (5.4)
Теңдік (5.4) толқындық оператор үшін Остроградский формаласы деп аталады.
2. R2-өлшемді кеңістікте Остроградкий формуласын қолдану
Дербес жағдайларды қарастырайық:
а) Аймақ , P(x,t) нүктеден өтетін сипаттаушылар түзулермен және C-қисықпен қоршалсын.
Аймақ ∆P1PP2 – үшбұрыш, ал функция V(x,t)1 болсын, онда (5.4) формуладан
(5.5)
Сипаттаушылар P1P мен P2P - конормалдың бағыты түзулер P1P мен P2P бағыттас болғандықтан,
олай болса, (5.5) теңдікті түрлендіріп негізгі интегралдық формуланы аламыз:
U(P)= - dS+ ,t)dd. (5.6)
.
Егер де C осі x кесінді болса, яғни CP1P2, онда
,t) dd =,t-)d
Сондықтан (5.6) формуладан,
U(P)= + d+d (5.7)
Даламбер формуласын аламыз.
б) С қисығы А нүктеден өтетін екі сипаттаушы түзулердің кесінділерінен тұрады.
Интеграл,
болғандықтан (5.6) формуладан келесі формуланы аламыз:
U(P)=U(P1)+U(P2)-U(A)+ (5.8)
(5.8) - формуланы пайдаланып сипаттаушы есептің шешімін табуға болады. А нүктенің координаталары (x0, t0) болсын.
Гурса есебі. Біртекті емес толқын теңдеуінің
Utt=Uxx+F(x,t)
сипаттаушылары Г1: x-x0=t-t0 мен Г2: x-x0=-(t-t0) шектелген аймақта мына шарттарды
=(P1)
=(P2),
қанағаттандыратын шешімін табу керек.
(5.8)-формуланы ескеріп, Гурса есебінің шешімін
U(P)= (P1)+ (P2)- (A)+ (5.9)
теңдікпен анықталатынын көруге болады.
Достарыңызбен бөлісу: |