Материалдары



Pdf көрінісі
бет5/35
Дата03.03.2017
өлшемі3,37 Mb.
#6062
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   35

 
Библиографический список 
1.Хуторской А.В. Современная дидактика: Учебник для вузов.- СПб.: Питер, 2001.- 544 с.: ил. - 
(Серия «Учебник нового века»).  
2.Ибрагимов  И.  М.  Информационные  технологии  и  средства  дистанционного  обучения.  -  М.: 
Издательский центр «Академия», 2008.-336с.  
3.Пупцев  А.  Е.,  Солодовникова  М.  Л.  Пути  повышения  качества  разработки  дистанцион-ных 
курсов // Кіраванее у адукацыі. - 2010. -№ 12. - С.19–23 
4. Дистанционное образование - что это?// http://www.7ya.ru/article/Distancionnoe-obrazovanie-
chto-jeto/ 
 
СТУДЕНТТЕРДІҢ ҒЫЛЫМИ - ЗЕРТТЕУ МӘДЕНИЕТІНІҢ БАЗАЛЫҚ 
СИПАТТАМАЛАРЫ 
Жалмагамбетова К.К. 
А. Байтурсынов атындағы Қостанай мемлекеттік университеті 
Костанайский государственный университет имени А.Байтурсынова 
Kostanay State University named after A.Baitursynov 
 
 
 Қазіргі таңдағы педагогикалық қызметтің сипатына сай базалық сипаттамасы болуы шарт. 
Сондықтан педагогтың базалық  сипаттамасын айқындауды жӛн  санадық.  Базалық  сипаттаманы 
айқындауда    педагогтың  зерттеу  мәдениетінің    қалыптасуына  септігін  тигізетін  бүгінгі  күннің 
талабына сай продуктивті педагогикалық қызмет концепциясына негіздедік.  
 
Сонымен педагогтың продуктивті ғылыми− зерттеу қызметімен айналысу үшін біріншіден, 
кәсіби  құзыреттілігі,  яғни  берік  білімі,  білік,  дағдылары  қалыптасуы  тиіс.  Екіншіден, 
зерттеушілік қызметке оң ынтасы, яғни мотивациясы болуы шарт. Және тағы бір сипаттамасы – 
ғылыми  ойлау  стилі  тұлғаның  ӛз  бетімен  білім  алуы  мен  ӛзін  ӛзі  дамытуын  жүзеге  асыру 
қабілетінде  кӛрініс  табады.  Педагогтың  зерттеу  мәдениетін  қалыптастыруда  аталған 
сипаттамалар жиынтығы  қарастырылуы тиіс. 
 
Педагогтың  құзыреттілігіне  келесілерді  жатқызуға  болады:кәсіби  (мамандық  бойынша 
қажетті  және  жеткілікті  білім  қоры);ғылыми  (зерттеу  қызметі  мен  зерттеу  әдістері  туралы 
түсініктерінің  кеңдігі);әдістемелік  (зерттеу  қызметіне  дағдылануы,  әрекетті  зерттеу  қызметінің 
мәдени  нормалар  мен  үлгіге  сәйкес  құру);коммуникативті−  басқарушылық  (байланыстар 
орнату,  ӛз  қызметінің  жетістіктері  мен  кемшіліктерін  айқындай  алу  қабілеті,  ӛзін  ӛзі  дамыту 
және  ӛз  бетімен  білімін  жетілдіру  арқылы  зерттеу  қызметі  барысында  пайда  болған 
проблемаларды шешу)[1]; 
Мотивация  педагогтың  жеке  тұлғалық  сапасы  болып  табылады.  Ол  зерттеу  қызметіне 
қатынасының  қалыптасуын  кӛрсетеді.  Зерттеушінің  мотивациясы  білімге,  ғылымға, 
педагогикалық қызметке деген мәнді қатынасымен сипатталады.  
Мотивацияның пайда болуына  екі  түрлі  фактор әсер етеді: сыртқы –  кәсіби біліктілігін 
арттыруға,  үнемі  жаңа  ғылыми  білім  алуға,  танымдық  қызметпен  айналысуға  талпыну;  Ішкі  −  
зерттеу қызметіне деген қызығушылығы, нәтижеге жетуге, ӛз бетімен зерттеу жүргізуге, ӛзін ӛзі 
дамытуға деген ынтасы. 
Ғылыми  –зерттеу  мәдениеті  қалыптасқан  педагогтың  сыртқы  мотивациялық  фактор 
қажеттіліктерден  шығып,  мақсат,  қызығушылық,  талаптану  түріндегі  ішкі  мотивацияға  ӛтіп 
отырады. Жоғары дәрежедегі қажеттіліктерге шығармашылық қызметке, ӛзін ӛзі дамытуға деген 

 
27 
 
қажеттіліктер жатады. Қажеттіліктердің негізінде мақсат немесе белгілі бір нәрсеге құндылықты  
қатынас пайда болып, адамның кейінгі іс−әрекетінің негізін құрайды.       
Қажеттіліктердің негізінде мақсат немесе белгілі бір нәрсеге құндылықты  қатынас пайда болып, 
адамның кейінгі іс−әрекетінің негізін құрайды.       
Сондықтан қажеттілік пен қызығушылықтарды тұлғаның мақсаттарымен тығыз байланыста 
қарастыру қажет. Диспозициялардың (мақсат,қатынас) пайда болуын  В.Ф. Шепетко [2]мынадай 
формуламен  кӛрсеткен  Қ→  Д→Ж,  мұнда  Қ−  қажеттілік,  Д−  диспозиция,  Ж−қызмет  жағдайы. 
Алғашында ӛзекті  ситуациялық  қажеттілік туады, егер қажеттілік жүзеге асса, қызмет жағдайы 
қайталанса диспозиция пайда болады. Диспозициялық тұжырымдама бойынша тұлғаның зерттеу 
қызметі  келесі  тізбекте  беріледі:  Қызмет→  Диспозиция→  Қызмет  және    қажеттілік  іс−әрекет 
тізбегіне  енбейді,  ол  қалыптасқан  диспозициялар  арқылы  кӛрініс  табады.  Себебі  диспозиция 
белгілі бір қажеттіліктерді қолайлы жағдай туғанда жүзеге асыру болып саналады. Шепетконың 
пікірінше,  қажеттілікттерге  сай  диспозициялар  туғызу  арқылы  зерттеу  қызметін  басқарып 
отыруға болады. 
 
Педагогтың  ғылыми  зерттеу  жұмысын  қажетсінуі  кәсіби  дүниетанымының  қалыптасуына 
байланысты.  Яғни,  жаңашыл  педагогикалық  бағытта  жұмыс  істеуді,  кәсіби  қабілеттерін 
шыңдауды қажетсінуіне байланысты. Педагог үшін кәсіби маңызды сапалардың қатарына білік, 
дағды,  кәсіби  сенімі  мен  елестетулері,  іс−әрекет  нормалары  мен  әдістерін  жатқызуға  болады. 
Бұларды шартты түрде зерттеушілік деп алып, оның қалыптасуына негіз болатын жеке тұғалық 
сапаларға  арнайы  білімдері,  қызығушылығы,  дүниетанымы,  эрудициясы,  шығармашылығын 
жатқызуға  болады.  Сонымен  қатар  әлеуметтік  бағыт  пен  қажеттіліктер,  ӛзін  ӛзі  тәрбиелеу,  ӛз 
бетімен білім алу кәсіби маңызды сапалардың қалыптасуына негіз болады  және де кәсіби қызмет 
пен таным үрдісін басқаруға қажетті ӛзін ӛзі басқару қабілетінің маңызы зор. 
 
Педагогтың зерттеушілік қабілеттері оқу және ӛз бетімен білім алу үрдісінде қалыптасып, 
дамып  отырады.  Сонымен  бірге  зерттеушілік  қабілеттер  педагогикалық  практикада  кездесіп 
отыратын  әр  түрлі  кәсіби  мәселелер  мен  міндеттерді  шешу  үстінде  қалыптасады.  Педагогтың 
зерттеуге  деген  мотивациясы  зерттеу  қызметіне  қатынасымен  анықталады.  Ол  педагогикалық 
мәселелерді  ғылыми  таным  әдістермен  шешу,  жаңа  ғылыми  таным  әдістерін  қолдану,  жаңа 
кәсіби бағыттарды айқындау сияқты қатынастарда кӛрініс табады.  
 
Педагогтың  сана−  сезімінің  деңгейі  оның  мәдениеттілігінің  мәнін,  бағытын  айқындайды. 
Ғылыми –таным контекстіндегі құндылықтарға: 
-  біріншіден,  әлеуметтік  факторлардың  (адамгершілік,  философиялық,  эстетикалық  т.б.) 
әсерінен  қалыптасатын  белгілі  бір  объектілерге  деген  қызығушылық,  ерекше  қатынас,  кәсіби 
бағыт т.б.; 
  - екіншіден, ғылыми зерттеуді бағалау қасиеті, яғни логикалық−әдіснамалық параметрлер 
негізінде білім алу, дәлелдеу және баяндау формалары мен әдістерін бағалау қасиеті; 
-  үшіншіден,  объективті  (факт,  заңдылық,  гипотеза)  және  операционалды  (ғылыми 
бағыттар, әдістер) білім қоры. Олар ӛзінің объективтілігі мен ақиқаттығы негізінде құндылыққа 
айналады. 
Педагогтың  үшінші  базалық  сипаттамасына  ӛз  білімін  басқару  және  дамытумен 
байланысты  ғылыми    ойлау  стилі.  Ғылыми  ойлау  элементтеріне:  когнитивті  –  анализ,  синтез, 
абстракция, жалпылау, индукция, дедукция жасау дағдылары;рефлексия – перцептивті қабылдау 
негізінде  ӛзін  ӛзі  бағалау,  бақылау  дағдылары;болжаушылық  –  модельдеу,  гипотеза 
ұсыну;шығармашылық  –  педагогикалық  қызметке  қатынасы;инновациялық  –  педагогикалық 
жаңашылдықты тез қабылдауы, жаңа жағдайларға тез бейімделе алу қабілеті[3]. 
Педагогикалық  міндеттерді  тәжірибе  мен  шеберліктің  негізінде  қалыптасқан  кәсіби 
ұстаным, бағыт, принцип, әдістер негізінде шешіп отыруы ғылыми ойлау стиліне байланысты. 
Педагогтың  базалық  сипаттамалары  белгілі  алгоритм  немесе  уақыттық  кесте  бойынша 
қалыптасуы  мүмкін  емес.  Ол  аталған  кәсіби  сапалар  қалыптасқан  педагог−зерттеушіні 
тәрбиелеуді, соған сәйкес педагогикалық білім беру ортасын құруды қажет етеді. 
 
 

 
28 
 
Библиографический список 
1.
 
Клементьев Е.Д. Воспитание культуры и педагогический процесс в вузе.-М.: МИФИ,1985. 
2.
 
Шепетко В.Ф. Формирование творческой активности инженеров. Вильнюс: 1988. 
3.
 
Таубаева  Ш.Т.  Исследовательская  культура  учителя  методология  теория  и  практика 
формирования.Алматы 
 
ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ИННОВАЦИОННЫХ ПЕДАГОГИЧЕСКИХ ТЕХНОЛОГИЙ   В 
ФОРМИРОВАНИИ ИССЛЕДОВАТЕЛЬСКОЙ КУЛЬТУРЫ СТУДЕНТОВ 
Жалмагамбетова К.К. 
А. Байтурсынов атындағы Қостанай мемлекеттік университеті 
Костанайский государственный университет имени А.Байтурсынова 
Kostanay State University named after A.Baitursynov 
 
Исследовательская  направленность  подготовки  студентов  накладывает  отпечаток  на 
организацию  и  содержание  образовательного  процесса.  Все  это  требует  применения  в 
образовательном  процессе  таких  педагогических  технологий  обучения,  которые  побуждали  бы 
обучаемых  к  активной  мыслительной  и  практической  деятельности  в  процессе  овладения 
исследовательскими знаниями и умениями.  
Среди  разнообразных  направлений  инновационных  педагогических  технологий  наиболее 
адекватными  поставленным  целям,  с  нашей  точки  зрения,  является:-  модульная  технология;  - 
интерактивные технологии; - компьютерные технологии. 
Модульная технология (М.А. Чошанов, В.В. Шоган, П.А. Юцявичене,Н.М. Яковлева и др.) 
предполагает  конструирование  и  осуществление  учебного  процесса  на  основе  модульного 
построения  содержания  учебной  дисциплины.  При  этом  освоение  информации  осуществляется 
укрупненными дидактическими единицами – модулями.  
Усвоение  материала  достигается  разными  приемами  и,  прежде  всего,  выделением  в 
изучаемом материале главных мыслей и группированием их в виде схемы. Методы схематизации 
и  систематизации  направлены  на  установление  внутренних  логических  связей  между  частями 
материала.  Таким  образом,  структурирование  содержания  образования  на  основе  модульной 
технологии  способствует  обеспечению  единства  теоретической  и  практической  деятельности  в 
профессиональной подготовке студентов, а также формированию их профессионально-значимых 
личностных качеств педагога-исследователя.  
Активизация  исследовательской  деятельности  студентов  невозможна  без  применения 
интерактивных  технологий  обучения,  так  как  характерным  признаком  данных  технологий 
является то, что они опираются не только на процессы восприятия, памяти, внимания, но, прежде 
всего,  на  творческое,  продуктивное  мышление,  поведение,  общение[1].  Для  интерактивного 
обучения  применяются  такие  формы  обучения  как  проблемная  лекция,  семинар-дискуссия  и 
методы  –  проблемные  ситуации,  методы  логического  мышления,  параметрический  анализ, 
деловая игра «Научная дискуссия», метод совместной деятельности в микрогруппах и др. 
Использование  компьютерных  технологий  осуществляется  при  проведении  слайд-лекции, 
где  мы  представляли  учебный  материал  в  виде  компьютерных  слайдов.  Это  позволяет 
визуализировать  учебную  информацию,  обеспечивает  индивидуализацию.  Основным  методом 
применения компьютерных технологий на практических занятиях был метод проектов.  
Требования к использованию метода проектов, по мнению С.Н. Бабиной, А.К Мынбаевой, 
З.М. Садвакасовой состоят в следующем: 
1.
 
Наличие  значимой  в  исследовательском  творческом  плане  проблемы  (задачи),  требующей 
интегрированного знания, исследовательского поиска для ее решения. 
2.
 
Практическая, теоретическая, познавательная значимость предполагаемых результатов.  
3.
 
Самостоятельная (индивидуальная, парная, групповая) деятельность учащихся  
4.
 
Структурирование содержательной части проекта (с указанием поэтапных результатов). 
5.
 
Использование 
исследовательских 
методов,предусматривающих 
определенную 
последовательность действий: определение проблемы и вытекающих из нее задач исследования; 

 
29 
 
выдвижение  гипотезы  их  решения;  обсуждение  методов  исследования;  обсуждение  способов 
оформления  конечных  результатов  (презентаций,  защиты,  творческих  отчетов,  просмотров  и 
пр.);  сбор,  систематизация  и  анализ  полученных  данных;  подведение  итогов,  оформление 
результатов, их презентация; выводы, выдвижение новых проблем исследования
6.
 
Материальные результаты выполненных проектов, т.е. определенным образом оформленные 
(видеофильм,  альбом,  бортжурнал  «путешествий»,  компьютерная  газета,  альманах,  доклад  и 
т.д.).  
7.Обязательная  презентация  результатов,  которая  может  быть  представлена  в  виде  научного 
доклада,  деловой  игры,  демонстрации  видеофильма,  экскурсии,  телепередачи,  научной 
конференции, спортивной игры, спектакля, путешествия, рекламы, пресс-конференции. 
Критерии  оценки  проекта  должны  быть  понятны,  их  должно  быть  не  более  7-10. 
Оцениваться прежде всего должно качество работы в целом, а не только презентация[2, 3]. 
 
Применение  проектного  метода  осуществлялась  посредством  выполнения  проектных 
заданий:  написание  методической  разработки  урока  с  использованием  средств  новых 
информационных  технологий,  создание  презентационных  информационных  объектов  по  теме 
своих дипломных работ, коллажей, тестирующих программ. 
На  основе  анализа  психолого-педагогической  литературы  и  специфике  образовательного 
процесса  в  вузе  нами  определены  следующие  способы  активизации  исследовательской 
деятельности  студентов,  посредством  использования  инновационных  технологий  обучения  как 
одного  из  условий  эффективного  функционирования  модели  формирование  научно- 
исследовательской культуры студентов: 

 
использование  в  качестве  основных  форм  в  организации  учебного  процесса  лекции  с 
элементами  проблемности,  слайд-лекции;  семинары  –  дискуссии,  семинары  с 
использованием элементами деловой игры. 

 
структурирование содержания учебных занятий на основе модульной технологии; 

 
выполнение проектных заданий, с использованием компьютерных технологий. 
 
Данное  условие  оказывает  наибольшее  влияние  на  содержательно-технологический 
компонент системы. В частности, использование инновационных технологий в учебном процессе 
обеспечивает:  
- активное включение всех студентов в исследовательскую деятельность; 
- осмысление практической значимости знаний и умений исследовательской деятельности; 
- развитие стремления к актуализации знаний и умений исследовательской деятельности; 
- постепенное накопление опыта исследовательской деятельности; 
-развитие  необходимых  для  успешного  функционирования  исследовательской  деятельности 
личностных качеств. 
 
Библиографический список 
1.
 
Семенова  А.Е.  Диагностика  и  формирование  профессиональных  представлений  студентов 
вобразовательном пространстве учебного заведения.- Иркутск: изд.ИрГТУ,2006, 140с
 
2.
 
Яковлева  Н.О.  Педагогическое  проектирование  инновационных  образовательных  систем: 
Монография. -Челябинск: Изд. Челяб. гос. пед. ун-та, 2008, 279 с. 
3.
 
Фокон  Ю.Г.  Преподавание  и  воспитание  в  высшей  школе:  Методология,  цели,  содержание, 
творчество. Учебное пособие для студентов высших учебных заведений. Издательский центр 
«Академия», 2002, 224с. 
 
ПЕРСПЕКТИВЫ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ СОВРЕМЕННЫХ ИНФОРМАЦИОННЫХ 
ТЕХНОЛОГИЙ В ОРГАНИЗАЦИИ СИСТЕМЫ ДИСТАНЦИОННОГО ОБРАЗОВАНИЯ 
Жарлыгасов Ж. Б. 
А. Байтурсынов атындағы Қостанай мемлекеттік университеті 
Костанайский государственный университет имени А.Байтурсынова 
Kostanay State University named after A.Baitursynov 
 

 
30 
 
Развитие  современных  информационных  технологий,  внедрение  их  во  все  сферы 
общественной  жизни,  в  том  числе  образовательный  процесс,  открывает  грандиозные 
перспективы  в  области  эффективной  организации  курсов  повышения  квалификации 
преподавателей  на  месте.  В  современной  образовательной  среде  уже  создано  множество 
различных  систем  дистанционного  обучения.  Но,  несмотря  на  такое  разнообразие, 
эффективность  использования  данных  систем  желает  оставлять  лучшего.  Основными 
недостатками  современных  систем  дистанционного  образования  является  шаблонность 
структуры организации, низкая степень использования принципов личностно-ориентированного 
обучения, «ручное» управление содержанием курсов, что приводить к низкой степени адаптации 
современных  систем  дистанционного  образования  при  постоянном  изменении  требований  к 
компетенции специалистов.  
Что же можно сделать, чтобы изменить сложившуюся ситуацию? 
Во-первых,  необходимо  отойти  от  шаблонной  структуры  систем  дистанционного 
образования.  Современная  структура  большинства  систем  дистанционного  образования, 
включает  в  себя  три  основных  компонента,  информационное  содержание  курса,  практические 
задания и контроль. Причем информационное содержание курса, чаще всего представляет собой 
набор  тезисов  лекции,  который  абсолютно  одинаков  для  каждого  субъекта    образовательного 
процесса. Задания также, характеризуются схожей структурой организации, выбор заданий чаще 
всего определяется случайным образом, то же самое касается вопросов контроля.  
В  основу  создания  любой  современной  системы  дистанционного  обучения  необходимо  
максимально  заложить  адаптивную  индивидуализацию,  сама  структура  и  оформление 
программного  комплекса  должны  быть  динамичны  во  времени,  мобильны,  рассчитаны  на 
различные  уровни  подготовки  пользователей  в  области  работы  с  информационными 
комплексами.  
Структура  должно  допускать  внедрение  неограниченного  количества  элементов,  даже 
модераторами, не обладающими специальными знаниями области программирования.  
Во-вторых,  необходимо  наиболее  полно    использовать  возможности  информационных 
систем  для  внедрения  в  систему  дистанционного  обучения  личностно-ориентированного 
подхода.  Необходимо  генерировать,  а  не  создавать  индивидуальные  траектории  обучения,  для 
каждого  из  пользователей.  Причем  в  отличие  от  общепринятых  принципов  создания  и 
использования  ограниченного  числа  образовательных  траекторий,  личностно  ориентированный 
подход  требует  создания  неограниченного  числа  траекторий  обучения.  Многие  скажут  это 
нереально.  Конечно,  создание  многочисленных  траекторий  представляться  трудозатратным 
занятием,  но  только  если  разрабатывать  информационное  наполнение  траектории  вручную. 
Современные  информационные  системы,  способны  обрабатывать  очень  большие  объемы 
информации.  Главное  требование  к  успешной  и  правильной  обработки  данной  информации 
является  грамотная  индексация  информационного  контента,  то  есть  включение  в 
информационный  контент  определенных  маркеров.  Поэтому  все  информационное  содержимое 
разрабатываемого курса, набор практических заданий, формы контроля должны быть правильно 
проиндексированы,  в  отношения  каждого  из  информационных  элементов  или  модулей  должен 
быть 
подобран 
определенный 
методологический, 
педагогический, 
психологический, 
компетентностный  и  социальный  индекс  или  маркер.  Соответственно  содержимое  каждого 
информационного  модуля  или  элемента  должно  быть  адаптировано  в  соответствии  с  типом 
индекса.  Если  правильно  разработать  адаптивные  индексы  траекторий  обучения,  возможно 
создать систему автоматической их генерации и адаптации. 
Успешная разработка такое системы позволит более эффективно решить и другие проблемы  
дистанционного  обучения,  в  частности  отставание  информационного  содержания,  уровней  
формируемых  умений  и  навыков  от  требований  современности.  В  будущем  при  развитии 
системы  отпадет  необходимость  в  «ручном»  исправлении  содержимого  курса.  Достаточно 
разработать специальные информационные базы, правильно их проиндексировать и связать их с 
внешними  источниками  достоверной  информации.  Это  приведет  к  автоматизированному 
изменению содержимого траекторий обучения, при обновлении информации во внешних базах. 

 
31 
 
Только таким образом можно эффективно использовать личностно-ориентированный  подход в 
современном информационном веке.  
 
ЭКОЛОГИЯ МАМАНДЫҒЫНЫҢ ОҚЫТУШЫЛАРЫНЫҢ МЕКТЕП 
ОҚУШЫЛАРЫМЕН ЖАЗҒЫ ДЕМАЛЫСТА ЭКОЛОГИЯЛЫҚ САЯХАТЫН ЖҤРГІЗУ 
Жокушева З. Г. 
А. Байтурсынов атындағы Қостанай мемлекеттік университеті 
Костанайский государственный университет имени А.Байтурсынова 
Kostanay State University named after A.Baitursynov 
 
Экология мамандығы бойынша оқитын білімалушылар басқа да білімалушылар сияқты ӛз 
мамандары  бойынша  оқу  бағдарламасына  сәйкес  кӛп  пәндерді  оқиды.  Сол  пәндердің  бірі 
«Егіншілік  экологиялық  зерттеулері».  Білімалушылар  бұл  пәнде  теориялық    алған  білімдерін 
тәжірибе сабақтарында далада зерттеулер жасайды. Ол бір ӛте қиын, сонымен қатар ӛте қызықты 
далада  жүргізілетін  тәжірибе  жұмыстарының  бірі,  қиын  дейтініміз  топырақ  мезофауналарын 
зерттегенде,  олардың  күндізгі  және  кешке  тіршілік  белсенділігін  бақылау,  бір  гектар  жерде 
қанша  жалпы  санын  есептеумен  бірге,  оларға  әсер  етуші  экологиялық  факторлардың  есебін 
шығарады. Бақылау жүргізілетін бӛлімшедегі мезофауна ыдыстарын тәулігіне екі рет тексереді, 
таңертең  және  кешке.  Зерттеудің  соңында  мезофауналарды  суретке  түсіріеді  де,  қайта  ӛзінің 
мекен  ететін  ортасына,  яғни  топыраққа  жібереді.Далада  білімалушылар  басқа  да  кӛп 
экологиялық  зерттеулер  жүргізеді.  Мысалы:  атмосфераның  ластануындағы  қыналардың 
биоиндикатор ретінде т.б. қыналардың түрлері мен сандары бойынша атмосфера қанша пайызға 
ластанғанын  есептеп  нәтижелерін  ӛңдейді.  Экологиялық  тәжірибе  жұмыстарын  тек  экология 
маманының  білімалушылары  ғана  жасауға  міндетті  емес,  мұндай  тәжірибе  жұмыстарына 
оқушыларды баулауға  болады.Сондықтан экология мамандығына мектептен бесінші,  алтыншы, 
жетінші  сыныптардан  бастап  дайындаған  дұрыс.  Оқушыларды  мектеп  кезінен  экология 
мамандығына дайындау үшін, әр түрлі әдістемелік нұсқаулар дайындалулары тиісті. Соның бірі 
«Оқушылардың экологиялық  саяхаты» атты нұсқауы. [1] 
Оқушыларға  экологиялық  білім  мен  тәрбие  беру  жазғы  саяхатсыз  болуы  мүмкін  емес. 
Жазғы  саяхат  оқушыларға  мектепте  алған  білімдерін  жанжақты  белсенді    бекітулеріне  жақсы 
әсер  етеді.    Сонымен  қатар  оқушылар  жазғы  демалыста  қосымша  экологиялық  білім  алады. 
Экологиялық  саяхаттың    оқу-тәрбиелік  үрдісінің  ұйымдастырылуы  келесі  бӛлімдерден 
құрастырылады дәрістерден, саяхаттан, тәжірибиелік және ӛздік жұмыстардан. Әрине бұл да оқу 
үрдісінің  жалғасы  болғаннан  кейін  экология  сабақтарын  жүргізетін  оқытушылардың 
жетекшілігімен  жүргізілуі  керек.  Ӛздік  жұмыстарын  орындау  барысында  білімалушылар 
қоршаған әлемнің байланысының, егіншілік зерттеулерінің нақты мысалдарында тірі  табиғатпен 
қарым-қатынаста  болуға  дағдыланады.  Осы  экологиялық  саяхатқа  қатысып  одан  экологиялық  , 
табиғатты  қорғау  саласында    теориялық  және  тәжірибелік    білім  алған  оқушыларэкологиялық 
білімнің пропагандистері болып табылады. [4] 
Біздің  қаламызда  осындай  экологиялық  саяхатты  «Каменное  озеро»атты  суқойманың 
жағасында,  «Тобыл»  ӛзенінің  маңайында,  «Сосновый  бор»  демалыс  орнының  орманында  және 
т.б. табиғи жерлерде жүргізуге болады.  
Дәріс және саяхаттардың  тақырыбтары 
1.Адам  мен  табиғаттың  арасындағы  қарым-қатынасының  этикалық  аспектілері.  Қостанай 
облысының  мысалында  қазірігі  экологиялық  мәселелер.2.  Биологиялық  әртүрлілік  және  оны 
сақтау.  Түрлердің  әртүрлілігі  және  оның  экожүйе  тұрақтылығымен  байланысы.  3.  Орманда 
мекендейтін 
топырақ 
мезофаунасын 
есептеу. 
Қыналар 
атмосфералық 
ластанудың 
биоиндикаторлары  ретінде.  4.  Әр  түрлі  экологиялық  жағдайда  орман  құмырсқаларының 
жағдайлары.5.  Су  жағасында  ӛсетін  ӛсімдіктерді  есептеу.  Табиғат  ортасына  биотест  және 
биоиндикация жүргізе білу. Экологиялық  мониторинг жүргізе білу[2]. 
Тәжірибе жұмыстары 

 
32 
 
1.Ӛсімдіктер 
бірлестігінің 
әртүрлілігі.Ӛсімдіктер 
бірлестігінің 
ӛзгерістерін 
кӛрсететіниндикаторлар  –  түрлері.  2.  Әртүрлі  биотоптардың  фауналарының  әртүрліліктері. 
Омыртқалы  және  омыртқасыз  жануарлардың  сандарын  есептеу  әдістерін  білу  және  олардың 
нәтижелерін  ӛңдеу.3.  Жануарлардың  мекен  ортасымен  байланыстары.  Жануарлардың  орманда 
белдеулер  бойынша  орналасуы.4.  Биоритмология  туралы  негізгі  мәліметтер.    Әр  түрлердің  
белсенділік ритмикасы және оларға  экологиялық факторларының әсері.5. Бүлінген экожүйелерді 
зерттеу:  бүлінген  экожүйелердің  ӛсімдіктері  мен  жануарларының  түрлік  құрамдарын  зерттеу. 
Оларды зерттеу әдістері. 
Секциялардың жұмыстары 
1.Зерттеу  секциялары.  Бұл  секцияда  тапсырма  базары  жүргізіледі,  онда  әр  білімалушы 
ӛзінің орындай алатын тапсырмасын таңдайды және ол тапсырманы жетекшімен орындайды[1]. 
2.Қауіпсіздік  экологиялық  мектебі.Бұл  секцияда  қатысушылар  жұмыстан  кейін 
экологиялық  ойын  ұйымдастырады.3.Ботаникалық  секция.  Бұл  секцияда  ӛсімдіктермен 
айналысатын  оқушылар.  Олар  барлық  қатысушыларға 
«Ботаника  күні» 
ойынын 
ұйымдастырады.4.Зоологиялық секция. Бұл секция алдынғы секцияға ұқсайды, тек бұл секцияда 
жануарларды  сүйетін  оқушылар  және  «Зоология  күні»  мейрамын  ұйымдастырады.5. 
Гидробиологиялық секция. Бұл секцияда білімалушылар су нысандарымен және оларды зерттеу 
әдістерімен  айналысады  және  олар  саяхаттың  соңында  «Су  күні»  мейрамын  ұйымдастырады.6. 
«Экология  және  экономика»  секциясы.  Аталған  секцияда  білімалушылар  экологиялық 
мәселелердің  экономикалық  аспектілерімен  айналысады,  яғни  табиғат  қойнауларын  тиімді 
пайдалану  жұмыстарын  ұйымдастырады  (су,  нан,  электроқуат  т.б)  және  «Экология  және 
экономика»  журналын  дайындайды.  7.  «Табиғат  және  фантазия»  секциясы.  Секцияда 
білімалушылар  әртүрлі  табиғи  материалдармен  танысады  және  олардан  түрлі  бұйымдар 
жасайды.  Саяхаттың  аяғында  «Табиғаттың  сыйлықтары»  атты  кӛрініс  ұйымдастырады.8. 
Спорттық  ориентация  секциясы.  Осы  секцияда  білімалушылар  жергілікті    мекен  ортасында 
қозғала  алуды  үйренеді,  сонымен  қатар  бұл  бӛлім  оқушылардың  карталарды  және  компасты 
дұрыс  қолдана  білулерін  және  олармен  жұмыс  жасауға  дағдылануларын  қажет  етеді.9. 
Экологиялық  театр.  Бұл  секцияғаартистік  белсенділігі  басым  қатысушыларының  бӛлінгендері 
жӛн.  Білімалушылар  бұл  секцияда  саяхаттың  аяғында  экологиялық  ертегідайындайды  және 
кӛрсетеді.10.  Педагогикалық  секция.  Бұл  секция  педагогтарға,  балалар  топтарының 
жетекшілеріне  арналады.  Оқытушылар  тәжірибелерімен  бӛліседі  және  келесі  тақырыптар 
бойынша семинар сабақтарын жүргізеді. 
Тақырыптар:1).Білімалушылардың  ӛздік  зерттеу  жұмыстары.  2)Экологиялық  жолының 
жұмыстарын  ұйымдастыру.  3)Ойын,  экологиялық  тәрбие  беру  ретінде.  4)Экологиялық  тәрбие 
берудің  психологиялық аспектілері 
Саяхатта  жүргізілетін  жалпы  жұмыстар:  1)  топтардың  сәлемдесулері.2)  Біздің    тұратын 
еліміз.3)  «Экология  және  экономика»  -  журнал.4)  Су  күні.5)  Ботаника  күні.6)  Экологиялық 
брейн-ринг.  7)Робинзонада  8)Қызықтыэкология(викторина)  ]9)Жер  планетасына  саяхат 
(ойын).10) Экологиялық ертегі конкурсы. 11) Жақсы жұмыстарды марапаттау рәсімі. Кейін жол 
жүру (үйге қайту.) 
Тақырыптарды мекен ортасына және басқа себептерге байланысты ӛзгертуге болады.  
 

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   35




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет