with their institutions (Becher and Trowler 2001). Senior managers believed that such attitudes could have
a negative effect on implementation of institutionwide KM initiatives.
Leadership. The importance of strong, visionary central leadership is emphasized. Cultural change
is required in order to support the implementation of KM. It was recognized that KM “would not just
happen” unless leadership was committed to ensuring the necessary working environment and resources.
In some universities leadership was seen as the single most important factor influencing the success or
failure of KM. It was suggested that leaders have very different backgrounds, experiences and skills they
bring to their institutions, which set the tone in creating a collaborative working environment and in
promoting open communications.
Strategy. Senior managers in university were concerned that KM needs to be recognized within the
65
overall institutional strategy in that “there cannot be any conflict in this respect.” It was also suggested
that a distinct operational KM plan was needed in order to clarify understandings of the terminology and
ensure that the KM process was fully coordinated.
Resources. It was clear from the case studies that in the past universities were not known to
prioritize and invest huge sums of money on administrative systems. However, leaders and managers now
believe that they must tackle questions of student experience; new ways of working are necessary to
streamline processes and increase efficiency. KM might improve the quality of services and, potentially,
could lead to longterm improvements in efficiency and to savings, but, in the short term, such initiatives
could cost money. A KM agenda requires the investment of money, but also requires the investment of
time. Given the increasing pressure on university staff to do more with less and to incorporate marketlike
behaviors into their work, a KM project might be seen as an un welcome distraction. However, for a KM
project to succeed, such challenges would need to be faced.
Staff Development. An important issue highlighted by universities was the need to support a KM
project with an effective staff development program. This helped to secure understanding of the benefits
of KM and acceptance of change, as well as widening the appropriate skill base in the institution.
Organizational Structure. Universities implemented highly devolved structures, but these were not
necessarily seen as helpful for the implementation of KM. Structures were seen to have a direct effect on
KM, especially as KM assumed a high level of sharing.
Conclusion: This research is fascinating in the area of KM is increasing in popularity and
institutions offer it as an academic program or course, yet few, have embarked on research of the
application or implementation of KM within conclusion, this research has enabled some rich themes and
findings to emerge with regards to the this context. Further research is required to provide an evidence
base of the benefits of KM as a management tool to enhance the competitive advantage of universities
within the KZ; however, this case study research has shown that, as Ponzi (2002) postulates, KM is in the
process of establishing itself as a new aspect of management and slowly but surely it is capturing the
attention of the HEIs.
References
1. Becher, A. (2001) Academic Tribes and Territories, Open University Press: Buckingham.
Birgeneau, R. (2005) The Role of the University and Basic Research in the New Economy, in
Jones, G., Mccarney, P.
2. Systems: Clarification for Better KMS Development, in Coakes E (Ed.) Knowledge Management:
Current Issues and Challenges. United Kingdom, IRM Press. Cole, G. (2004) Management
Theory and Practice, Thomson Learning. Cranfield, D. and Taylor, J. (2007) "Knowledge
Management Practices within Higher Education Institutions in the UK".
3. KMPro, Vol.4, No.2, pp.615. Crotty, M. (1998) The Foundations of Social Research: Meaning
and Perspectives in the Research Process, Allen and
4. Unwin. Davenport, T. and Prusak, L. (2000) The Pragmatics of Knowledge Management. Working
Knowledge : HowOrganisations Manage What They Know., Harvard Business School Press.
Eisenhardt, K. (1989) "Building Theories from Case Study Research". The Academy of
Management Review, Vol. 14,
5. http://www.hefce.ac.uk/pubs/hefce/2006/06_13/. Levy, D. (2003) "Qualitative Methodology and
Grounded Theory in Property Research.". "Qualitative Research in Information Systems". MIS
Quarterly, 21, 2.National Committee of Inquiry (1997) Report of the National Committee of
Inquiry; The Dearing Report. Available at
6. http://www.leeds.ac.uk/educol/ncihe/.Ponzi, L. and Koenig, M. (2002) "Knowledge Management:
Another Management Fad?". Information Research., 8, 1. Rowley, J. (2000) "Is Higher Education
Ready for Knowledge Management?". The International Journal of EducationalManagement, 14,
7, 325333.Shattock, M. (2003) Managing Successful Universities, Society for Research into
Higher Education & Open University Press.Stankosky, M. (2005) Advances in Knowledge
Management: University Research Toward an Academic discipline, in
66
7. Stankosky, M. (Ed.) Creating the Discipline of Knowledge Management. Washington, Elsevier
ButterworthHeinemann.Thillaisundaram, A. (1998) Cost, Complexity and Size.
УДК 330.34; 330.35
ECONOMIC DEVELOPMENT OF KAZAKHSTAN: INVESTING IN INNOVATIONS
A.B.Skendirova
Scientific Supervisor Yelena Smirnova, MSc
SuleymanDemirel University, Faculty of Economics
Abstract. Nowadays,industrial and innovative development seems to be the only way towards
achieving sustainable development of the economy of Kazakhstan. However, it is not so simple, as
industrial and innovative development requires a huge amount of investments from within and outside the
country.The importance of investments in innovations for the economic development of Kazakhstan, as
well as the current investment tools used are considered in this article.
Key words: economic development, innovations,investment, Kazakhstan, accelerated industrial
and innovative development.
Түйін. Казіргі заманда, индустрияинновациялық даму Қазақстан Республикасының
экономикасының өркендеп дамуы үшін тек бір жол болып саналады. Бірақ, бұл оңай емес, себебі
индустрияинновациялық даму үшін мемлекет ішінен және сыртынан көп қаражат керек. Бұл
мақалада инновацияға деген инвестицияның маңызы және Қазақстан Республикасының
экономикалық дамуы үшін инвестициялық құралдар талқыланады.
Түйін сөздер: экономикалық даму, инновация, инвестиция, Қазақстан, индустрия
инновациялық даму.
Аннотация. В настоящее время, индустриальноинновационное развитие является
единственным путем к достижению устойчивого развития экономики Казахстана. Тем не менее,
это не так просто, так как индустриальноинновационное развитие требует огромныхинвестиций
каквнутренних,так и иностранных.Вданнойстатьерассматривается важность инвестиций в
инновации и использование инвестиционныхинструментов для экономического развития
Казахстана.
Ключевые слова: экономическое развитие, инновации, инвестиции, Казахстан,
форсированное индустриальноинновационное развитие.
Kazakhstan in its development has set new directions for stabilization of the national economy as a
key factor, which was the rule of three "new": a new decade, a new economic growth and new
opportunities. An important basis for the realization of this rule should be restoring the pace of economic
development based on the diversification of the economy and, first of all –development of production of
own native products. In this respect, boost industrialinnovative development of the economy is the
determining point in economic development of Kazakhstan.
Proper economic policy is a key to successful development of the country as a whole and isan
important component of its investment policy. The analysis of current problems of Kazakhstan’s economy
by Aktymbayev (2012) leads to the conclusion that existing investment policy needs to be improved. The
importance of investment policy lies in the creation of the "future" of the economy: the definition of
priority sectors, rehabilitation and improvement of basic production assets./1/
67
The Address of the President of the Republic of Kazakhstan in December 2012 became a new
benchmark in the history of the country and determined the course of further economic, social and
political modernization, enthusiastically supported by many thousands of scientists and engineers of the
country. Especially noteworthy the point of the Address in which NursultanNazarbayev gave the course of
innovative approaches to economic and technological reorganization of the State: the strategy of
industrialinnovative development, production and creation of economic clusters and unique national
innovation system. These provisions laid the basic foundation of the future economic and technological
power of the state, the foundation of the development of competitive production /2/. In recent years,
Kazakhstan has been developing very dynamically. Economic growth was accompanied by a decrease in
unemployment and rising real incomes. Kazakhstan is considered a leader among the CIS countries in
number and quality of recent reforms and economic development indicators.The positive trend observed
in recent years has been largely caused by a favorable situation on the world commodity markets, rather
than qualitative changes in the economy of the country and may not be sustainable:
A key factor for the competitiveness of the economy is productivity, Kazakhstan falls behind even
many developing countries, as significant gaps persist in key sectors of the economy;
Many promising sectors that determine the development of the world economy in the medium
and longterm periods are virtually not present in the structure of the economy of the Republic of
Kazakhstan;
The structure of the economy is dominated by commodity exports and the industry that makes the
country particularly vulnerable to price fluctuations on the world market is the cause of high
differentiation of regions by income;
More or less open to foreign investment is mining (unlike Russian Federationthe Republic of
Kazakhstan has a direct access of foreign investors to raw materials: the share of foreign companies in the
oil and gas in Kazakhstan is 7080%);
The lack of development of small and mediumsized businesses;
Additional risks for sustainable development is a gradual strengthening of volatility in
commodity and food prices, as well as a high proportion of continuous production and concentration in
the economy/3/.
In 2010, the State Program of Accelerated IndustrialInnovative Development for 20102014 was
adopted; its main objectives are to create a new exportoriented hightech manufacturing; infrastructure
development; national innovative system strengthening; local personnel development.
In the context of the Program of Accelerated Industrial Innovative Development, efforts are
underway to create attractive conditions for investors who are ready to implement projects in the
following highpriority sectors: oil processing and oil and gas sector infrastructure; mining metallurgy
complex; nuclear and chemical industries, including further transition of Rough Manufacturing to higher
manufacturing levels;Engineering; building industry; pharmaceutics;Agriculture; light industry;
tourism;Information and communications technologies; biotechnologies; alternative energy; space
activities /4/. A key basis for sustainable development of the country is that the country should express the
diversification and competitiveness of the national economy. The most important task here is a
comprehensive growth of labor productivity, as this indicator in Kazakhstan still lags behind the
developed countries. So, if we have one worker produces per year production of 17 thousand dollars, in
the developed countries 90 thousand dollars. In order to achieve greater productivity, one can use active
innovation in all sectors of the economy. That is why on behalf of the President of Republic of
Kazakhstan it has been developed a state program of accelerated industrialinnovative development and a
detailed map of the country's industrialization. Of course, for implementation of the program enormous
financial resources will be needed/5/.
At the times of the global financial crisis, the government of Kazakhstan has been a major investor
in the national economy. And it was a necessity since the other way just did not exist. But now
Kazakhstan needs to move on. It is important to be able to use all available domestic financial resources
and attract to the country as much foreign direct investment as possible to address the above mentioned
key objectives of diversification and modernization of the economy, shifting the focus from credits
68
because they are very expensive today and are mostly available on a short notice /6/. The peculiarities of
currentdevelopment of the national economy of Kazakhstan determined that in circumstances where it is a
shortage of funds, the state should primarily support the implementation of investment projects in the non
oil sectors of the economy. According to Abishev(2011), the important mission of Kazakhstan was
created in 2008 following the example of Singapore and Malaysia's experiencein managing state assets
and the assets of financial institutions for development of JSC "National Wealth Fund of "Samruk
Kazyna"/7/.
Kazakhstan has good fundamentals for economic development and investment attraction, because
it has a strategic location between East and West. Private equity funds which have recently appeared in
Kazakhstan tend to be an important financial tool for attracting investments in the country Direct
investment is the most flexible type of financing for business development. Private equity funds, as
opposed to portfolio investors, invest directly in real assets and contribute to improving business
efficiency. In the nearest future, in Kazakhstan it is planned to establish an agricultural private equity
fund, which will focus on the development of agriculture and to assist the SMEs Agrarian and Industrial
Complex by purchasing some of their equity. Also interesting areas of investing which arerelevant today
in Kazakhstan are SMEs, infrastructure, and energy sector, including alternative energy/7/.
Modern financial and economic crisis is a chance to mobilize efforts and resources on the
implementation of a technological breakthrough in the economy, because only this can provide a
breakthrough in the long term stability and sustainable economic growth. This will require largescale
renovation of the whole production base of the real sector of the economy of the Republic, as it is 7080 %
morally and physically obsolete/7, p.25/. Without solving this practical problem it cannot count on the
progress of society in the XXI century. Therefore, it is appropriate to focus some of the financial resources
of the country properties, including part of the oil revenues and accumulated pension funds for technical
and technological equipment of newly created enterprises in sectors of priority for the development of the
national economy.
At the same time we cannot allow a multibillion country's financial resources earmarked for the
industrialization of the economy to be squandered, spending every tenge should be given high returns in
the future, and this should be provided by the strictest control of the state. Only by joint efforts the
targeted government and private businesses, as well as the National Welfare Fund "Samruk Kazyna" SEC
it is possible to accelerate modernization and diversification of the national economy based on new
technology, thereby improving productivity and competitiveness of goods and services in the postcrisis
period. Parliament together with the Government did a great job, taking as soon as possible important
bills, the methods corresponding minimization of the global financial crisis on the construction industry,
agriculture, banking system, small and mediumsized businesses, as well as to ensure the social protection
of the population from the negative effects the crisis of the world economy had brought.
References
1. AktymbayevZh. 2012, Industrial Innovative development of Kazakhstan, Innovative Economy
Journal №4, 2012.
2. Nazarbayev and Eurasianism: a collection of selected articles and the Heads of State / Ed. EB
Sadykova. Astana Publisher ENU. LN Gumilev, 2012. 222.
3. The concept of the industrialinnovative development of Kazakhstan for 20102014. with the
outlook for 2030 Explanatory note of "NurOtan". Astana, 2009. 45. Data from the official website of
the Agency of the Republic of Kazakhstan on statistics [electronic resource]// Www.stat.kz
4.
Industrial
and
Innovative
Development,
2014,
[electronic
resource]
//
http://invest.gov.kz/?option=content§ion=4&itemid=72
5. Adambekova A.A. Trends and prospects of the exchange market of Kazakhstan. / /
Modernization of fixed assets the basis of the transition to sustainable economic development:
proceedings of the conference (Almaty, 2009). Almaty, 2009. P.157166.
6. Kuchukova N.K. Innovation an important factor of economic growth / / Securities market.
2012. № 2. P.2428.
69
7. Abishev A.A. Entering the global technological mode of production as the strategic direction of
development of Kazakhstan / / Treasury habarshysy. Economy seriyasy 2011. № 23. P.2425.
УДК 339.5:339.138; 339.138
IN-STORE ANALYSIS OF SUPERMARKET SHOPPING PATHS
A. Zhaubassar
Scientific Supervisor Yelena Smirnova, MSc SuleymanDemirel University
Abstract
Today, supermarkets are very popular among consumers, especially through a huge assortmenta
sufficient number of products, reasonable prices, wide range of additional services. Good space
management requires accurate data about consumer behavior. The study describes the results of an
observation of customer shopping patterns conducted at “Small” supermarket inKaskelen, Kazakhstan.
Keywords: consumer behavior, shopping path, supermarket, Kazakhstan
Introduction. The studied topic is relevant for the reason that it’s the greatest concern of marketing
managers. The topic is not new but at the same time is not fully disclosed. How docustomersmovethrough
the store? Do customers pass the whole supermarket? Or spendtheir time in a particular place in the store?
My observations show that in many stores, customers go through the entire store just to buy a bottle
of drink or bread which is absolutely not convenient. However, not all stores like that, for example in
Metro, when you go on you watching vending machines. It seems for me very convenient for customers.
Management is an integral part of good sales, also the layout of the goods, for example, if we open a store,
we will arrange the goods duties as convenient to buyers, with this we can create a turnover, attract
customers, and make profits. This article seeks to examine how we should locate our goods, for
consumers. This article gives direct advice in the form of pros and cons for retailers to use video cameras
in tracking consumers. I would also like to note the fact that many people use in business marketing
moves, making it so that customers don’t notice it. For example, place boutique toys, near the entrance to
the supermarket, everyone will see this boutique, and many people go shopping with the kids, and then it's
up to the kids.
Literature review. The analysis of existent literature on the supermarket store shopping path
revealed that this issue had become a concern of scientists since 1960s. The approaches and the methods
the researchers used to investigate this subject vary substantially. Thus, one of the first was Farley and
Ring (1966) who studied customer movements in the area of the store/2/.
Also, another paper byMackey and Olshavskii (1975) examined consumer perceptions of store space
/3/, Park and Yier (1989) sought to understand the impact to store knowledge and time constraints have on
unplanned purchase, failure to make planned purchases, and other behaviors of the purchase /4/. But was
among the most famousPacoUnderhil "Why do we buy?" (1999), he uses quite different methods to
uncover many behaviors observed in tracking customers in different types of retail stores, but limits the
depth of his research/5/.
Some other related research in this line is considered separate pedestrians in museums and shopping
centers /6/( Batty, 2003). The paprt presents a number of useful models for individual movements, which
will be useful for further study of the movements of the buyer. The emphasis in this paper on the large
flow of people, not profit from the store.
Although this work has obvious connections to the real work, its emphasis on the net traffic flow
makes its application to grocery stores is not quite simple. Other work in environmental psychology has a
completely different potential application to the current study area. Anthropological studies about the
experiences of people of their nearest neighborhood postulated that people are looking for it on their
70
environment from the essential need to organize it in their minds /7/(Lynch &Rivkin , 1959). The way
consumers shop organize in their minds may have important implications for their subsequent movements.
The current work provides a springboard from which it can be learned. Exploratory analysis we presented
in this new field of consumer behavior studies are only the first step in understanding the buying behavior
in the store. The present study focuses only on the model, excluding travel purchase behavior or
merchandising tactics. Exploring the link between travel and purchasing behavior seems like the next
logical step. Communication certain patterns of individual travel purchasing decisions can lead to a deeper
understanding of consumer motivations for buying certain items, and may shed light on the
complementarity and substitutability of goods in transit /2/.
Methodology. The following methods were used in this article: observation, theoretical analysis,
theoretical methods, literature review. In observation of our study, we used a video camera, using them
could be defined as clients go to the supermarket, where they spend more time. In the theoretical analysis,
I chose one of the principles that have been said, the fact that in some supermarkets drinks are far from the
checkpoint(Picture2). I looked at some data and realized that it is a small marketing ploy, for example,
you walk through the entire store for a bottle of cola and you see a lot of products, you have the reflex,
then you go to the store with more than one bottle of cola. To some extent this is similar to impulse good.
Picture 2 – Shopping Path for Buying Drinks
Results. The results show that customers are shopping more than buy, spend more time in the aisles
selecting and reading instructions. Most go up and down the paths, not small amount of people go and buy
specific products they need and immediately pass to the checkout. Also in the process of observation,
many people use the services working in the store, asking the application, the location of some products,
this study helped me a lot in understanding how to position products in supermarkets.
As my research was a holidays and was a lot of consumers, most of them went near alcohol drinks,
sweets. On the picture you see, the general analysis of shopping paths at “Small” supermarket
(Picture1).This information is very useful for managers, also design of supermarket must attract
customers, and products placed at the center of aisles will receive much less “face time” than those placed
toward the ends. Of related interest is a practitioner study that found that placing familiar brands at the
end of the aisles served as a “welcome mat” to those aisles, effectively increasing its traffic /8/(Sorensen,
2005). №1
Picture 2 – Shopping Paths of Customers in “Small”.
71
Conclusion: The results of study suggest the following conclusion:From 21 to 23 March in the
approximate amount of supermarket customers was 1,500. I have chosen is the biggest supermarket in
Kaskelen. Some obstacles have this supermarket, such as that opened the same grocery store. But it is not
big obstacle, because “Small” this name of supermarket which I’m researching, turn out a customers. I
did a small survey of people working there, around 90% workers are satisfied their job, and around 10%
not satisfied. I have only one limitations of study, it was just one hour watching of customers.
References
1) Article «An Exploratory Look at Supermarket Shopping Paths” by Jeffrey S. Larson, Eric T.
Bradlow, Peter S. Fader» 2003. – 36 38p.//2//,//4//p.36, //7//p.38
2) «Emerald Insight | Facilities | Space management in a DIY store analysing consumer shopping
paths with datatracking devices. Режимдоступа:www.emeraldinsight.com»
3) Down Town Toronto Shopping path article. Режим доступа:
http://www.torontopath.com/view/Shopping.aspx
4) «Supermarket Customer Observation and Electronic Data Analysis With Implications for the
Marketing Plan.» By Harry F. Krueckeberg, Professor of Marketing, College of Business,
Colorado State University. 2005. – 154 155p. //3//
5) «Stern School of Business, New York University, New York 10012, Peter S. Fader, Eric T.
Bradlow The Wharton School of the University of Pennsylvania, Philadelphia, Pennsylvania
1910.»
6) Farley, J. U., &Ring, L. W. (1966). A Stochastic Model of Supermarket Traffic Flow. Operations
Research, 14(4), 555567p. № 2. – p. 731763.//5//
ҚАЗІРГІ ЖАРНАМАНЫҢ КЕМШІЛІКТЕРІ
Б. Асқарбаева, 2-ші курс студенті, «Тұран» Университеті
Ғылыми жетекшісі: А.Қ. Томанова, э.ғ.к., «Тұран» Университетінің доценті
Аңдатпа. Жарнамалардағы басты кемшіліктердің бірі – жарнаманың мәнмағынасының
таяздығы. Ол нені, қандай да болсын өнімді телерадиоарналарынан насихаттаған кезде, өздерінің
өткізгелі отырған өнімдерін жұртшылыққа шектен тыс асыра бағалап жеткізеді. Сөйтеді де, оның
арты тұтынушыны кезекті бір алдауға түсіп қалатын ренішті оқиғаға ұрындырады. Жарнама
мәселесіне осы тұрғыдан келіп елеуліелеулі кемшіліктерді көрсетуге болар еді. Қазіргі еліміздегі
жарнама агенттіктерінің жеке меншікте көп болуы, олардың құнының да аумалытөкпелі, содан
соң жоғарытөменді болып құбылуына әкеліп соқтыратындығы белгілі. Өйткені, оған бағаны
қоюшы мемлекет емес, жеке адам. Ал, жеке адам қашанда да өзгенікінен, тіпті, мемлекет
72
қоржынынан да өз мүддесін жоғары қояды. Сондықтан да, жарнама агенттіктерін белгілі бір
жүйеге түсіріп, оны мемлекет тарапынан барынша қадағалауға алу керек.
Аннотация. В рекламах одна из главных недостатков – это маловодье смысла рекламы.
Тот, что, и какой производителен от телерадио направлений увещевал будут когда, свой жил
избыток в публику продукты достанет переоценивая. В конце очередных обманов потребитель
попадет в огорчительный случай. Реклама этот с точки зрения приходя во вопросу заметно
ощутимые недостатки будь в проявление. В настоящее время в нашей стране многие рекламные
агентства в отдельных выдели, и их ценности неустойчивые, поэтому цены будут переменчиво
спускаться вниз, то подниматься вверх. Потому что, цены ставит не государство, а личность. А
личность всегда ставит свои интересы превыше всего. Поэтому рекламные агенство нужно
направить в определенную систему.
Summary. In advertisements one from chief lacks – this the е sense advertisement. That, what,
and which the productive from bodyradio directions admonished will when, sinews the abundance in
public products will reach overestimating. In end next frauds consumer will get in case. Now in our
country of the many advertising agency in separate distinguish, and their value unsteady, the therefore
price will changeable to lower down, to lift up. Because, the price puts not state, and the personality. Ah
the personality always puts интересы превыше in all. Therefore advertising агенство it is necessary to
direct in definite system.
Қазіргі заманғы жарнама қызметінің негізгі сипаттамасы болып олардың өнеркәсіптік
орындарының және сервистік қызмет көрсету фирмаларының қызмет етуінің өндірістікөткізуді
басқару процестеріне тартылуы нәтижесінде жаңа ролге ие болуы табылады. Жаңа жарнаманың
мәні – олардың маркетингтік жүйе кешенінің ажырамас және белсенді бөлігі болуында және өнім
өндірушінің жарнамалықақпараттық қызметінің тиімділігі мен олардың әлемдік нарық
талаптарына сәйкестігінде болып отыр. Жарнаманың қоғамдық рөлі оның адамдардың санасы,
көзқарасы, пікірлері мен мінезқұлқының қалыптасуына әсерін тигізуде. Сәннің, стильдің және
дизайнның беталысын көрсету арқылы жарнама адамның эстетикалық қажеттілігіне әсер етеді.
Жарнама сұраныс пен ұынысты қалыптастыруға, бәсекенің пайда болуына, инвестиция табуға,
өткізу нарығының кеңеюіне, осыған байланысты жалпы экономиканың және оның әр түрлі
саласының дамуына әсерін тигізеді. Бұл жарнаманың экономикалық рөлін ерекшелейді [1]. Кең
таратылған ойпікірлерге қарамастан тек жалғыз жарнама ғана «сауданың қозғаушы күші» емес, ол
тек көп күштердің бірі ғана. Жалпы кеңейтілген кешенді маркетингтік шаралар жүйесінің
арасында жарнама, әдетте, басты элемент болып саналмайды. Қандай да өнімнің өткізу көлемінің
артуы мен кемуіне әсер ететін басты фактор болып, ең алдымен бірінші кезекте, осы тауарлардың
өзінің сапасы мен тұтынушылық қасиеті, олардың бағасы, нарықтағы жалпы конъюктуралық хал
ахуалды, бәсекелестердің әрекеті және тағы басқа да факторлар табылады. Жарнама қызметі үшін
көп ақша қаражаттары қажет, кей жағдайларда фирманың алға дұрыс мақсат қоймауынан, жарнама
бюджеті жөнінде терең зерттелген шешім қабылдамауынан, жарнама құралының дұрыс айналысын
қалыптастыра алмауынан және дұрыс таңдай алмауынан, жарнама қызметінің нәтижесін қате
бағаласа, жұмсалған ақша қаражаттары да босқа кетуі де мүмкін.
Қоғамда жарнаманың кең таралған түрлерінің бірі – ол сыртқы жарнама. Сыртқы жарнама –
көру арқылы қабылданатын қалың көпшілікке арналған жарнама. Негізінен бұл жарнама тұтыну
тауарлары үшін қолданылады. Оның түрлері: жарнамалық тақталар, афишалар, транспаранттар,
түрлітүсті жазбалар, электронды табло, экрандар, дүкендер сөресі, фирмалық жазулар. Сыртқы
жарнаманың, өзге де жарнама тасымалдаушылар түрлері сияқты, өз артықшылықтары мен
кемшіліктері бар.
Артықшылығына мыналарды жатқызуға болады:
73
1. Сыртқы жарнама, телевизиялық компанияларды жарнама үлгілерін жарқын түспен
тарату және жалпы қамту аясы мен теледидар жиілігін кеңейтуге итермелейді;
2. Оның көмегімен радио арқылы қол жеткізуге мүмкін болмайтын әдемі кабылдау
ассоциациясына қол жеткізіледі;
3. Журналдар арқылы әдемі таңдау жасауға болады, бірақ оның таралым жиілігі шектеулі.
Сыртқы жарнама арқылы көптеген журнал компанияларында мүмкін болмайтын жиілікке қол
жеткізуге болады;
4. «Сыртқы жарнаманың графикалық суреттері арқылы үнпарақтарға қарағанда әсері күшті
визуальды сезіну әсерін қол жеткіледі.сонымен қатар сыртқы жарнама үнпарақтардағы
жарнамалардың өмірін ұзартады».
5. «Сыртқы жарнама радио мен телевизиялық жарнамаларға қарағанда адамдарың
жүйкесіне тимейді.
Сонымен қатар, тағы бір артықшылығы олардың – ықшамдығында. Оларды көшенің әрбір
бұрышына – қалқаншада, шатырда, ғимараттар қабырғасына, көшені жарықтандыру тұрбаларында,
аялдама павилиондарында, жүргіншілер жүретін жол бойында, яғни мақсатты аудитория көретін
жерлердің барлығында – қаланың іскер орталығында, кеңселер орналасқан орындарда, немесе
тұрғын үйлер, жоғарғы оқу орындары аймағында немесе супермаркеттер орналасқан жерлерге
орналастыруға болады. Сыртқы жарнама тұтынушылардың тұрақтылық өмірге деген сенімділігін
арттырады, өйткені олар күн сайын бір парақты, бюір орында көреді.
Сонымен қатар сыртқы жарнаманың айтарлықтай кемшіліктері де бар:
Сыртқы жарнаманың әсер ету аймағы тек көріну аймағына тәуелділігіне қарай шектеулі
болады. Ал жарнаманың өзінің әсері тіпті төмен, өйткені тұтынушы плакатқа тек 10 секундтан 30
секунд аралығында назар аудара алады.
Сонымен қатар осы берілген жарнамалық хабарламаға назар аударатын аудитория санын,
құрамы мен сипаттамасын анықтау қиын . сондықтан жарнаманың да тиімділігін бағалау қиынға
түседі.
Сондайақ өзге жарнама тасымалдаушылар қатарынан анық көрінетін орынды таңдау да
қиындық тудырады. Нәтижесінде сыртқы жарнама тұтынушылармен хабар алуға мүмкіндік
беретін құрал ретінде қымбатқа түседі. Өйткені, оны дайындауға, қондыруға және сақталуын
қамтамасыз етуге, сонымен қатар, көптеген қызмет түрлері кешенін көптеген қалалық қызмет
орындарынан қажетті жер үшін келіссөздер жүргізуге және сол жерлерге орналастыру үшін
келісім алуға қырауар қаржы жұмсалады [2].
Сыртқы жарнама тұтынушылармен байланысудың қымбат тұратын түрі болып табылады,
өйткені оны дайындауға, қондыруға және тұтастығын сақтауға, сондайақ бір тұтас кешенді
қосымша қызметтер – таңдап алынған жерді көптеген қалалық қызметтермен келістіру, сол жерге
қалалық биліктен рұқсат алу сияқты қызметтерге төлемдер төлеу үшін қаражат көздері керек.
Сыртқы жарнама қалаiшiлiк көшежол желiсiнiң көлiкпайдалану сапасын төмендетпеуге, көлiк
пен жаяу жүргiншiлер қозғалысын бұзуға, көлiк пен жаяу жүргiншiлердiң қозғалысын реттейтiн
жол белгiлерiмен және сiлтемелерiмен ұқсас болуға, олардың көрiнуiн немесе қабылдау тиiмдiлiгiн
нашарлатпауға, жаяу жүргiншiлер мен көлiк жүргiзушiлерiнiң көзiн қарықтырмауға тиiс. Егер
сыртқы жарнама объектісін орналастыру немесе орнату құрылысмонтаж жұмыстарын жасау
қажеттiлiгiне байланысты болса, онда осы жарнама объектiсiне сәулет, қала құрылысы және
құрылыс саласындағы мемлекеттiк нормативтермен көзделген талаптар, шарттар мен шектеулер,
сондайақ рұқсат беретiн рәсiмдердi өткiзу ережесi қолданылады. Сыртқы жарнама объектiлерiнiң
типiне (нысанына, түрiне) байланысты олар мемлекеттiк нормативтермен бекiтiлген нормаларға,
оның
ішінде:
1)
жарнама
объектісі
орналасқан
және
сыртқы
жарнама
объектісі
құрастырмаларының төзiмдiлiгi мен сенiмдiлiгi бөлiгiнде сәулет, қала құрылысы және құрылыс
талаптарына, сондайақ рұқсат беру құжаттамасында айтылған сәулеттiккөркемдiк параметрлерге;
2) инженерлікгеологиялық жағдайларға және инженерлік желілер мен коммуникациялардың
болуына; 3) өрт қауiпсiздiгi ережелерiне, қолданылатын заттар мен материалдарға қойылатын
жарылысқа қарсы және өртке қарсы талаптарға; 4) шудың деңгейiн шектеу, дiрiл, сәулелендiрудiң
74
электрондық және өзге де түрлерi бойынша санитарлық және санитарлықтехникалық талаптарға;
5) электр жабдықтарын орнату ережелерiне; 6) қоршаған ортаға ықпал етудi шектеу жөнiндегi
экологиялық талаптарға сәйкес келуге тиiс [3].
Қазіргі кезде көшелерінің бойында ретсіз ілінген жарнама түрлері көп. Әсіресе, көлік
жөндейтін орындар бағыттауыш тақталар мен қызмет түрлерін кез келген бағаналарға жапсыра
салған. Жалпы, кез келген жарнама көрсеткіштерінде мәтін әуелі қазақ тілінде, сол жағына немесе
үстіне, орыс тілінде оң жағына немесе астына бірдей әріптермен жазылады. Бұл – заң талабы.
Бірақ осы заңды орындайтындар сирек. Егер жүргізуші көшеде көлік жүргізгенде қорғаныс
белдігін тақпаса, оған айыппұл салынады. Яғни, жүргізуші заң талабын орындайды. Сонымен
қатар, қате жарнамалардың жіберілмеуіне, ілінбеуіне әкімдіктер мен тіл басқармалары жауап беру
керек. Үлкен қалаларда, облыс орталықтарында қайтақайта қате жарнамалардың ілініп жатуы
әкімдіктегілердің өз міндеттерін дұрыс атқара алмай отырғандығынан. «Тіл туралы» заңда да,
«Жарнама туралы» заңда да жарнаманың мәтінін сауатты жазу мәселесі қарастырылған. Тек қана
грамматикалық қателер ғана емес, рухани қателерді жібермеу мәселесі де назардан тыс қалмағаны
жөн. Әсіресе, тарихи тұлғаларға қатысты атаулар, қазақтың байырғы сөздері өрескел қатемен
жазылады. Сондайақ жержердегі дүкен, мейрамханалар секілді мекемелердің атауларын да Тіл
басқармасы қадағалауы керек.
Әдебиеттер
1. Есімжанова С. Р. Маркетинг: Оқу құралы. – Алматы: «ЭКО» Баспа Үйі
2.http://studentochka.kz
3.http://studentochka.kz/
МАРКЕТИНГОВЫЕ ИССЛЕДОВАНИЯ РЫНКА ЧАЯ В КАЗАХСТАНЕ
М. Васильева, 3 курс, специальность «Маркетинг», г. Алматы, Университет «Туран»
Научный руководитель: А.К. Томанова, к.э.н., доцент университета «Туран»
Аңдатпа. Мақалада автор Қазақстан мен Ресейдің шай нарықтарына маркетингтік зерттеу
өткізу бойынша салыстырмалы талдауын жасап көрсетті.
Аннотация. В статье автор провела сравнительный анализ по проведенному маркетинговому
исследованию рынка чая Казахстана и России.
Summary. In the article author carried out the comparative analysis on the conducted market
research of the market of tea of Kazakhstan and Russia
В настоящее время чай занял важное место на рынке Казахстана. Емкость казахстанского
рынка чая примерно составляет 24,5 миллиона килограммов в год, а его потребление является
одним из самых высоких во всем мире. В весовом отношении чайный рынок Казахстана стабилен
уже несколько лет. Это является косвенным свидетельством насыщения рынка. По проведенному
исследованию выявлено, что на одного жителя Казахстана приходится около 1,5 килограммов чая
в год или 6 кружек в день. Черный чай является лидером по продажам в нашей республике м
занимает больше 90% отечественного рынка (в зависимости от сезона, например, в холодное время
года его доля выше).
На сегодняшний день индийские производители чая занимают 25 процентов мирового
производства и 12 процентов мирового экспорта. По данным чайного совета Индии, страна
экспортирует 193 миллиона килограммов чая в год, из них более 85 процентов приходится на
75
гранулированный чай, и почти 11 процентов – листовой. В Казахстане растет потребление
пакетированного чая. За 10 лет доля пакетированного чая увеличилась с 3 до 11 процентов. Это
связано с тем, что уровень потребления гранулированного чая в нашей республике снижается.
Кроме того, стоит упомянуть о фито и ароматизированных черных чаях, доля которых на рынке
сегодня увеличивается. В денежном выражении сегмент ароматизированного и фруктово
травяного чая уже превысил четверть объема всего чайного рынка Казахстана. Тем не менее,
чистый (не ароматизированный) чай все еще занимает лидирующие позиции. Согласно опросу,
проведенному одной из крупнейших маркетинговых компаний страны, чаще всего казахстанцы
выбирая чай ориентируются на его качество 79,3% респондентов указали именно на этот фактор,
как определяющий. И только 20,5% потребителей чая, при покупке ориентируются на его цену. В
республику сырье завозится из Индии, ШриЛанки и Кении. Но попрежнему, лидирующие
позиции сохраняют поставщики из Индии, покрывая 4550% рынка. Хотя в последнее время
наблюдается рост популярности кенийского чая, который и явился главным "заменителем" чая из
Индии. Сегодня на рынке работают около 10 крупных компаний, которые занимаются
производством чая из поставляемого сырья, его обработкой и фасовкой. В целях поддержки
местных производителей, государство отменило все пошлины на ввоз сырья. Впрочем, это не
единственная мера стимулирования местного производства.
Сегодня казахстанские компании настолько освоили местный рынок, что не скрывают
своих намерений в завоевании рынков соседних стран. Что же касается местных потребителей чая,
то большая часть из них предпочитают покупать его в магазинах или супермаркетах. Такие данные
приводятся в маркетинговом исследовании. Достаточно большая группа потребителей старается
покупать чай на рынке, и все реже люди прибегают к услугам киосков в таких местах продукт
приобретают только 1,5% потребителей [1].
Проведя сравнительный анализ между Казахстаном и Россией можно прийти к выводу, что
среди лидеров известности российского рынка чая 2000 года находятся следующие марки:
"Майский чай", "Беседа", "Brook Bond", "Цейлонский", "Индийский" со слоном и "Индийский"
чай. Каждую из перечисленных марок знают от 80 до 90% россиян. Известность чая "Брук Бонд" и
"Беседа" велика, в частности, за счет массированной рекламной кампании. Традиционно высокий
показатель известности Индийского чая связан как с многолетней популярностью данной марки в
России, так и с проводимой рекламной кампанией. В Казахстане ситуация несколько иная.
Наиболее известными марками 2001 года являются "Ассам", "Принцесса Нури", "Принцесса
Канди", "Принцесса Гита", "Brook Bond" и "Дастархан". Каждую из перечисленных марок
называют от 60 до 65% казахстанцев.
И в Казахстане, и в России есть некоторые общие марки чая: "Принцесса Нури",
"Принцесса Канди", "Принцесса Гита", принадлежащие компании "Орими Трейд", а также марки
"Lipton" и "Brook Bond", принадлежащие компании Unilever. Известность марки "Ассам" связана с
широкой рекламной кампанией, основанной на розыгрыше, привлекающем казахстанцев. Что
касается уровня потребления различных марок чая в России, здесь распределение несколько
другое. Самой популярной маркой чая оказалась "Принцесса Гита". В семьях 27% опрошенных
обычно пьют эту марку чая. Также прочные позиции в потребительском предпочтении
традиционно имеют такие марки, как "Индийский", "Индийский" со слоном и "Майский чай" 23
24%. Далее следует группа из трех марок с долей потребления 1920%: "Brook Bond", "Принцесса
Канди" и "Принцесса Нури". Казахстан очень сильно по потреблению различных марок чая
отличается от России. Так, наиболее употребляемой маркой чая в 52% семей опрошенных названа
"Ассам". Очень прочны позиции марок чая компании Unilever "Brook Bond" (46%) и "Lipton"
(42%). Затем следуют "Дастархан" (38%) и три "Принцессы" (3437%). Поскольку Казахстан
страна, в которой чай это национальный напиток, нет ничего удивительного, что и уровень
потребления этого напитка значительно выше. Только 1,1% опрошенных казахстанцев не
употребляют чай. Подавляющее большинство россиян регулярно с удовольствием употребляют
традиционный черный чай. Значительно меньше популярны другие типы чая. Около трети
76
опрошенных время от времени пьют лечебный чай. Но более половины россиян отметили, что
никогда не употребляют чай с вкусовыми добавками, лечебный и зеленый чай.
В Казахстане ситуация несколько иная. Приоритет, конечно, остается за черным чаем без
добавок (68%). При этом казахстанцы больше, чем россияне регулярно потребляют черный чай с
добавками и зеленый чай. Популярность зеленого чая связана, скорее всего, с тем, что он очень
хорошо утоляет жажду в теплое время года, а это важно в условиях нашего среднеазиатского
климата. И все же в Казахстане люди не настолько лояльны к другим типам чая как россияне:
подавляющее большинство казахстанцев не употребляет даже очень редко черный чай с
добавками, зеленый чай и лечебный чай. Чай в российских семьях покупают достаточно часто:
треть россиян делают это как минимум раз в неделю, а более половины раз в две недели или раз в
месяц. В Казахстане около половины наших соотечественников покупают чай раз в 2 недели или
раз в месяц. Каждый пятый казахстанец потребитель чая совершает покупку раз в неделю. Если
говорить о том, сколько пачек чая покупается за один раз, то ситуация в Казахстане и России
практически одинакова: более половины россиян (63%) приобретают во время визита в магазин
одну пачку чая, в Казахстане около 30%. Примерно четверть граждан в России и пятая часть
казахстанцев предпочитают приобретать две пачки напитка. Более двух пачек чая во время одного
посещения магазина приобретает приблизительно каждый десятый россиянин и казахстанец.
Таким образом, можно сделать вывод, что в настоящее время ни в России, ни в Казахстане люди не
склонны запасаться этим продуктом впрок, а покупают его по мере необходимости [2].
Изучая, чем люди в Казахстане и России руководствуются при выборе чая, мы
проанализировали различные критерии, которые в той или иной степени значимы для
потребителей. Таким образом, можно подвести итоги. Россияне попрежнему любят чай.
Преимущественно черный, "Индийский". Приобретают чай обычно в количестве однойдвух
пачек в продовольственных магазинах или на оптовых рынках одиндва раза в месяц. При выборе
чая большое внимание уделяют марке, цене, странепроизводителю.
Казахстанцы отличаются от россиян по потреблению чая, но не намного. Портрет нашего
соотечественника потребителя чая можно представить следующим: предпочтителен черный чай
без добавок, произведенный либо в Индии, либо на Цейлоне. Любимая марка чая "Ассам".
Обычно чай приобретают один два раза в месяц. Чаем предпочитают не запасаться, покупают по
12 пачки либо на базарах (оптовых рынках), либо в магазинах (супермаркетах). Как правило, при
покупке чая наибольшее влияние оказывает ценовой фактор (78%), а наибольшее его влияние на
покупку чая отметил 51% опрошенных. Такова ситуация и в России: 83% россиян признали, что
цена является для них важным фактором при выборе чая, причем наибольшую степень важности
данного критерия отметили также 51% опрошенных россиян.
Литература
1. http://kazakhtv.kz/ru/programms/viewArchive?id=356&VideoArchive_page=3
2. http://www.tnsglobal.kz/ru/publication/publ39.php
.
МАРКЕТИНГ РЕГИОНОВ И ТУРИСТСКИХ ЦЕНТРОВ КАЗАХСТАНА
А. Величко, 2 курс, специальность «Туризм», г. Алматы, Университет «Туран»
Научный руководитель: А.К. Томанова, к.э.н., доцент университета «Туран»
Аннотация. В статье автором рассмотрены вопросы и проблематика развития маркетинга
регионов и туристских центров Казахстана. Сделан акцент на применении стратегии туристского
маркетинга в регионах и туристских центров республики.
77
Аңдатпа. Мақалада автор Қазақстанның аймақтары мен туристтік орталықтарының
маркетингісінің даму сұрақтары мен мәселелерін қарастырып шыққан. Республиканың аймақтары
мен туристік орталықтарындағы туристтік маркетингінің стратегияларын пайдалануында лептісін
қойған.
Summary. In the article author considered questions and a perspective of development of marketing
of regions and the tourist centers of Kazakhstan. The emphasis is placed on application of strategy of
tourist marketing in regions and the tourist centers of the republic.
Туристская отрасль является одним из перспективных направлений в развитии экономики
Республики Казахстан. Следовательно, чтобы увеличить долю туризма в формировании ВВП
необходимо предпринимать меры по поддержанию туристской отрасли и формированию
устойчивого роста роли туризма в экономике страны. Для этого используется маркетинг регионов
и туристских центров, который осуществляется на национальном уровне. В первую очередь
формируется стратегия туристского маркетинга в рамках государства, которая выражается в
осуществляемой государством туристской политике. Туристская политика государства —
совокупность государственных мер и мероприятий, определяющих создание рамочных условий
для развития туристской индустрии, рациональное использование туристских ресурсов,
повышение экономической эффективности туристской отрасли [1].
Стратегия туристского маркетинга включает в себя, как укрепление положительного имиджа
туристского бизнеса среди населения страны, так и создание благоприятного образа государства за
его пределами, с целью привлечения большего числа иностранных туристов, то есть развитие
экспортного туристского продукта.
Данная стратегия строится на основе анализа и маркетинговых исследований национального
туристского продукта, потребителей, конкурентов, и на изучении мирового туристского рынка.
Главная цель маркетинговой стратегии – привлечение туристов в данный регион или туристский
центр.
Республика Казахстан поделена на 5 основных регионов по географическому принципу:
Южный Казахстан, Западный Казахстан, Северный Казахстан, Восточный Казахстан и
Центральный Казахстан. В составе каждого региона находятся различные туристские центры .
Наиболее известными и популярными туристскими центрам Казахстана являются город Алматы и
Алматинская область, г. Астана и, расположенные рядом с ней, Кургальджинский заповедник и
Бурабайский Национальный парк, г.Тараз, г.Туркестан, г.Актау, Каркаралинский горнолесной
оазис и т.д.
Маркетинг региона предполагает разработку по отдельным направлениям, таким как
маркетинг имиджа, маркетинг достопримечательностей, маркетинг инфраструктуры, маркетинг
персонала и реклама. Наиболее слабым звеном в Республике Казахстан являются инфраструктура
туристской индустрии и кадровый дефицит.
Поскольку основная подготовка кадров ведется по направлениям выездного туризма, и
большинство вузов страны готовят только менеджеров по туризму, возникает дефицит гидов,
инструкторов гонного туризма и переводчиков, основная деятельность которых направлена на
поток туристов, прибывших с другого региона или страны. Серьезно к этой проблеме подошли
недавно. В связи с приближающимся проведением международной выставки Expo 2017, в Астане
организованы курсы гидов экскурсоводов, которые должны решить проблему нехватки персонала
[2]. Недостатком этой программы является ограниченность одним регионом, т.е проблема
дефицита квалифицированных кадров остается в других регионах.
Еще одна наиболее острая проблема туристских регионов –неразвитость инфраструктуры,
которая заключается в отсутствии качественных дорого, дорогой, недоступной для многих,
ценовой политике гостиниц, а также отсутствия цивилизованной системы оплаты принятой во
всем мире. Этому вопросу стоит уделить особое внимание, поскольку от комфортного пребывания
78
гостей в стране или регионе зависит его мнение и желание вернуться снова. В настоящее время
государством решена лишь проблема взаиморасчетов. С начала 2014 года государство обязало
всех предпринимателей установить POS терминалы, которые предусматривают безналичный
расчет, принятый во всех развитых странах мира [3]. Стоит отметить, что государство
предпринимает все возможные действия для поддержания благоприятного имиджа страны, и
создания условий для дальнейшего развития туризма в республике. Казахстан занимает активную
позицию в международных организация, и участвует в проведение общезначимых культурных
мероприятий, таких как Азиада 2011г, а также, предстоящие, выставка Expo 2017 и Универсиада
2017г.В этом году Казахстан подал заявку на проведение Зимний Олимпиады 2022г. Все это
является рекламой Республики на международном уровне. Дополнительным источником рекламы
для страны является серия фильмов NationalGeographic «О Казахстане» [4].
За последние годы государством и отдельными туристскими предприятиями была проделана
огромная работа по развитию туристской отрасли, но чтобы в полной мере реализовать туристский
потенциал Казахстана, необходимо решить ряд вопросов, препятствующих развитию въездного и
внутреннего туризма, которые были рассмотрены выше.Это позволит Казахстану занять достойное
место в мировой туриндустрии и повысить популярность страны для зарубежных туристов.
Литература
1. Дурович А. П., Копанев А. С. Маркетинг в туризме: Учеб. пособие /Под общей ред. 3. М.
Горбылевой.—Мн.: «Экономпресс», 1998.—400 с.
2. http://www.zakon.kz/4606116vastanenachaligotovitgidovdlja.html
3. http://online.zakon.kz/Document/?doc_id=31317686
4. http://www.altynorda.kz/nationalgeographicvypustilafilmprokazaxstan/
РЕКЛАМА В СИСТЕМЕ МАРКЕТИНГОВОЙ КОММУНИКАЦИОННОЙ СТРАТЕГИИ
ПРЕДПРИЯТИЯ ТУРИЗМА
Д. Екпаева, 2 курс, специальность «Туризм», г. Алматы, Университет «Туран»
Научный руководитель: А.К. Томанова, к.э.н., доцент университета «Туран»
Аннотация. В статье автор раскрывает роль и значение рекламы – как метод привлечения
туристов на внутренний рынок республики, дает основное понятие данному термину, указывает на
основные требования, предъявляемые к рекламе, а также раскрывает основные цели, принципы и
функции рекламы.
Аңдатпа. Мақалада автор республиканың ішкі нарығына туристтерді тарту әдісі ретінде
жарнаманың рөлі мен мәнін ашып көрсетіп кеткен, бұл терминнің негізгі мағынасын ашып,
жарнамаға ұсынылатын негізгі талаптарын белгілеп кеткен, сонымен бірге жарнаманың негізгі
мақсаттарын, қағидалары мен қызметтерін ашып кеткен.
Summary. In the article author opens a role and value of advertizing – as a method of
involvement of tourists on domestic market of the republic, gives the basic concept to this term, points to
the main requirements imposed to advertizing, and also opens main objectives, the principles and
advertizing functions.
Туристский рынок, как внутренний, так и международный один из наиболее
конкурентных рынков. За привлечение туристов идёт острая борьба, как между отдельными
странами, так и внутри самой страны – между регионами, городами, гостиницами, предприятиями
79
обслуживания и туристскими фирмами. В условиях жёсткой конкуренции чрезвычайноважное
значение приобретает разработка чёткой программы маркетинга и последовательного
осуществления её конкретных мероприятий, начиная с исследования рынка, создания предложения
и заканчивая целенаправленными акциями по его продвижению на рынке. Огромную роль в этих
условиях играет рекламноинформационная работа, являющаяся одной из важнейших частей
современного маркетинга. Используя новейшие достижения психологии, социологии, эстетики и
других наук, реклама за последние годы превратилась в мощную индустрию [1].
Реклама имеет самые разные определения. Обычно рекламу понимают как средство
массовой коммуникации, осуществляемой через газеты, журналы, радио, телевидение, рекламные
щиты, Интернет и другие медиа, либо как коммуникацию непосредственно с потребителем через
прямое почтовое общение с ним.
В Статье 3, Закона Республики Казахстан «О рекламе» в понятие реклама вкладывается
следующее: Реклама распространяемая и размещаемая в любой форме, с помощью любых
средств информация, предназначенная для неопределенного круга лиц и призванная формировать
или поддерживать интерес к физическому или юридическому лицу, товарам, товарным знакам,
работам, услугам и способствовать их реализации.
В основе рекламы – информация и убеждение. Она делает это путём закупки площадей и
времени в средствах массовой информации (в дальнейшем СМИ). Реклама в СМИ способствует
развитию массового рынка сбыта товаров и услуг, и, в конечном счёте, вложения
предпринимателей в производство становятся оправданными.
Одно из основных требований к рекламе – правдивость.
Есть основания утверждать, что реклама – лучшая гарантия качества товара (услуги).
Ложная, сомнительная реклама обрекает товар на гибель. Только удовлетворённый покупатель
даёт
возможность
производителю
удержаться
на
рынке.
Ни
один
преуспевающий
предприниматель не будет рисковать своими деньгами, размещая рекламу товара с плохими
качествами. Разумеется, находятся «временщики», «бизнесменыоднодневки», делающие попытки
использовать рекламу в своих целях, но покупателя обмануть удаётся только раз. Во второй раз
товар, не соответствующий рекламным утверждениям, останется невостребованным .
Существует пять основных принципов рекламы:
1) то, что воспринимается сознательно, обычно дольше удерживается в памяти;
2) то, о чём говорится в начале и в конце сообщения, запоминается лучше, чем то, о чём
говорится в середине;
3) если материал разнообразен или необычен, он запоминается лучше;
4) информация легче запоминается и лучше воспринимается, если она не противоречит
понятиям, убеждениям или мнениям;
5) необходимо учитывать дух основных тенденций общественной жизни.
Таким образом, цель рекламы, как правило, сводится к тому, чтобы убедить потенциальных
покупателей в полезности товара и привести к мысли о необходимости купить его. В упрощенном
виде рекламное сообщение сводится к формуле: "Если вы купите тото и тото, то получите такую
то пользу...". Эффективная реклама – это такая реклама, которая при минимально возможных
расходах обернется необходимым ростом объемов продажи товаров или предоставления услуг или
содержанием их на существующем уровне, – в зависимости от плана маркетинга на предприятии.
Проведение рекламной кампании можно считать успешным, если оно дало ожидаемые результаты,
то есть были достигнуты поставленные предварительно цели. А достижение целей – условие
успеха фирмы в мире рыночных отношений.
Реклама, в частности туристская, несет в себе информацию, которая обычно представлена в
сжатой, художественно выраженной форме, эмоционально окрашена и доводит до сознания
потенциальных потребителей наиболее важные сведения и факты о туристских продуктах и
туристском предприятии.
Реклама, как и любой другой вид маркетинговых коммуникаций, играет важную роль в
реализации стратегии туристской фирмы. Она оказывает социальнокультурное и психологическое
80
воздействие на общество. Цивилизованная реклама это не манипулирование общественным
сознанием, а формирование актуальных, направленных на саморазвитие потребностей человека.
Основной целью рекламы является стимулирование продаж рекламируемого товара. В
рамках общей цели существует несколько частных:
1) распространение коммерчески важных сведений о товаре;
2) формирование у потребителей знаний о фирме и товаре;
3) формирование общественной потребности в данном товаре;
4) разработка и поддержание благоприятного образа фирмы (товара);
5) формирование у других фирм образа надежного партнера;
6) поддержание приверженности конкретной марке;
7) стабилизация или увеличение продаж [2].
Цели рекламы реализуются через ее функции.
Выделяют
четыре
основных
функции
рекламы:
экономическую,
социальную,
маркетинговую и коммуникационную.
1. Экономическая функция (стимулирование сбыта и наращивание объемов прибыли).
2. Социальная функция (воздействие на формирование массового общественного сознания
и сознание каждого индивидуума).
3. Маркетинговая функция (подчинена задачам маркетинга, преследующего полное
удовлетворение потребностей покупателя).
4. Коммуникационная функция (связывает воедино посредством информационных каналов
рекламодателей и потребительскую аудиторию) [2].
Во многих источниках выделяются также следующие функции рекламы:
информационная,
эстетическая,
просветительская,
коммуникативная,
контролирующая,
корректирующая,
функция управления спросом,
идеологическая и др.
Формируя спрос и стимулируя сбыт, заставляя потребителей покупать товары и ускоряя
процесс куплипродажи, а значит, оборачиваемость капитала, реклама выполняет на рынке
экономическую функцию. Эта функция проявляется и в том, что реклама также поддерживает
конкуренцию, расширяет рынок сбыта. Помимо мощного влияния рекламы на все отрасли
экономики, необходимо отметить, что рекламная деятельность сама по себе является важнейшей
отраслью хозяйствования.
Обеспечивая потребителей направленным потоком информации о производителе и его
товарах, реклама выполняет информационную функцию. Вместе с тем очевидно, что являясь
Достарыңызбен бөлісу: |