Материали за IX международна научна практична конференция

Материали за IX международна научна практична конференция 

 

10 

 Це забезпечує поступовий перехід від ознайомлення студентів та автома-

тизації  навичок  й  удосконалення  їхніх  умінь  на  рівні  словоформи,  вільного 

сполучення слів до вільного конструювання фрази / речення та згодом до ситу-

ативного  вживання  засвоєного  мовного  матеріалу  при  висловлюванні  свої  ду-

мок в усній формі (говоріння) та письмовій формі, а також контекстне розумін-

ня такого матеріалу при читанні та аудіюванні.  

 Вільне володіння мовою на високому рівні асоціюється, перш за все, з ле-

ксичними навичками та вміннями, які забезпечують функціонування лексики у 

спілкуванні. Створюючи групу завдань на рівні слова ми виходили з того, що 

формування лексичних навичок та розвиток умінь розглядають як мету навчан-

ня лексичного матеріалу. Робота над засвоєнням іншомовної лексики є трудо-

місткою і передбачає безперервне накопичення і розширення словникового за-

пасу та оперування ним у різних видах мовленнєвої діяльності.  

Група  завдань  на  рівні  слова  має  на  увазі  знайомство  з  новими  словами  й 

уживання їх у контексті, а також активізацію давно знайомих студентам словни-

кових одиниць, розвиток навичок створювати нові поєднання слів, сприяють роз-

витку  творчого  потенціалу  студентів,  розвивають  «відчуття  слова»,  стимулюють 

до подальшої творчості, вони готують студентів до роботи на рівні фрази. 

У свою чергу завдання на рівні фрази виводять студентів на якісно новий 

рівень: вони дають змогу опанувати вмінням реагувати на репліки співрозмов-

ника, а також на події, що відбуваються, робити узагальнення, пропонувати ви-

рішення  проблем,  висловлювати  свої  докази  й  позицію,  використовуючи  при 

цьому всі доступні мовні засоби, знаходячи нестандартні рішення. 

Виконання  творчих  завдань  на  рівні  тексту  відшліфовують  мовленнєву 

майстерність студентів, розвивають їхні вміння породжувати зв’язні, контекст-

ні висловлювання, що дозволяють давати оцінку тому, що відбувається, висло-

влювати власну думку й словесно відображати бачення тієї або іншої проблеми, 

ведуть до саморозкриття й самоактуалізації студентів. Ми розглядаємо «текст» 

як усну або письмову монологічну чи діалогічну змістовну й структурно закін-

чену  систему  з  кількох  і  безлічі  речень,  яким  властива  інформаційна  насиче-

ність, і показ ставлення автора до висловленого повідомлення, яка характеризу-

ється  стилістичною  забарвленістю  й  оригінальністю  задуму,  змісту  й  форми 

вираження.  

 

«Ключови въпроси в съвременната наука – 2013» • Том 22. Педагогически науки 

 

95

алынатын, 

оқушыларда 

қалыптастырылған 

технологиялық 

мəдениеттің 

көрсеткішіне сəйкес деңгей болып табылады. 

Сонымен,  оқушылардың  технологиялық  мəдениетінің  технологиялық 

үдерісті  жəне  осы  үдерістегі  өзгерту  құралдары  мен  əдістерін  зерделеуді, 

практикалық  іс-əрекетінде  білімді,  іскерлік  пен  дағдыларды  жүзеге  асыруды, 

сондай-ақ,  техника  мен  технологияның,  ғылымның  дамуына  сəйкес 

интеллектуалдық,  өнегелік  даму  деңгейін,  өндірістік  қарым-қатынас  тəсілдері 

мен формаларын қамтитынын көруге болады. 

Қазіргі уақытта оқушылардың технологиялық мəдениеті еңбек мəдениетіне 

қарағанда кең əрі оны (еңбек мəдениетін) қамтушы ретінде қарастырылады. 

Еңбекті  ұйымдастыру  базаларында  (оку  шеберханаларында,  т.б.)  басқару 

мəдениетінің  құраушысы  ретінде  жəне  оқу-тəрбие  үдерісін  оқушылардың 

технологиялық  мəдениетін  қалыптастыруға  сəйкес  ұйымдастыруда  еңбек 

жағдайы мəдениетін төмендегілер құрайды: 

-  өндірістік  орта  мəдениеті:  жарық  режимі,  ауаның  ауысуы, 

температуралық-ылғалдық режим, интерьер, шуыл, жиілік; 

-  жұмыс  орнын  ұйымдастыру  мəдениеті:  жоспарлау;  қызмет  көрсету; 

ұйымдастырушылық-техникалық жабдықталу. 

Оқушыларда  қалыптастырылған  технологиялық  мəдениет  критерийлері, 

оның  мазмұны  оған  деген  құндылық-мағыналық  қатынасты,  тұлғалық  жəне 

интеллектуалдық  дамуды  қамтиды.  Технологиялық  мəдениеттің  барлық 

көрсеткіштері болғанда ғана аталған мəдениеттің оқушыларда қалыптасуының 

жоғары деңгейі туралы айтуға болады. 

Мектеп  оқушыларының  технологиялық  мəдениетінің  психологиялық-

педагогикалық мазмұнын əзірлеу оқушыларды оқыту мен тəрбиелеу үдерісінде 

олардың білімді, іскерлікті, дағдыны меңгеруіне, жеке тұлғалық сапаның жəне 

мінездің  даму  деңгейін  кажеттілігіне  қарай  реттеуге  жəне  қадағалауға 

мүмкіндік береді. 

Мектепте  оқушылардың  технологиялық  мəдениетінің  жоғары  деңгейде 

қалыптасуын  қамтамасыз  ететін  тақырыптардың  бірі  «Жоба».  Жобалар  əдісі 

(алға  қойылған;  болашақтың  жоспары) – бұл  жоспарлау  жəне  біртіндеп 

күрделенетін  практикалық  тапсырмаларды  орындау  барысында  оқушылардың 

білімдерді игеретін, оқыту жүйесі [4]. 

В.Д.Симоненко мектептік жобалардың мазмұны бойынша төртке жіктейді. 

Олар:  интеллектуалдық,  материалдың,  экологиялық,  сервистік.  Бұл  атаулы 

жобалардың  мазмұнына  сəйкес  іс-əрекеттер  кешенін  оқушылардың  орындауы 

талап етіледі [5]. 

Оқушылардың технологиялық мəдениетін қалыптастыруда: 

1.  Зерттеліп  отырған  мəдениеттің  негізін  қалайтын,  қалыптастыратын 

бағдарламалық оқу материалдары мен іскерліктерді білуі;  

2.  Оқушылардың  танымдық  əрекетін  жəне  ұғымдарды,  еңбек  дағдыларын 

қалыптастырудың психологиялық негізін білу;  

Материали за IX международна научна практична конференция 

 

94 

Біздің  пікірімізше,  жеке  əдістемелік  ұсынымды  əзірлеу  оқушының  жеке 

тұлғалық дамуына білім беру үдерісіне басымдық бағыттарын, оның субъективті 

ұстанымдарын,  технологиялық  дүниетанымын,  өз  бетінше  таңдау  жасауға 

қабілеттілігін  жəне  түрлендіруші  іс-əрекеттің  мағынасын  анықтауға, 

қабылданатын  шешімдерге  жауапкершілікті,  шығармашылық  қабілеттілікті, 

өзінің  мінез-құлқы  мен  дамуының  рефлекциясын  қамтамасыз  етуді  ұсынады. 

Білім  беретін  ортаның  мұндай  бағыттылықты  қамтамасыз  етуі  оқыту 

мақсаттарына,  мазмұндарды  іріктеуге,  əдістер  жүйесіне  жəне  технологиясына, 

білім  беру  үдерісінің  субъектісі  ретінде  мұғалім  мен  оқушының  өзара 

қатынасына  мəнді  түзетулер  енгізуді,  оқу  жабдықтары,  ақпараттық  қызмет 

көрсету  жəне  т.б.  қамтыған  мақсатына  сəйкес  білім  беру  кеңістігін  құруды 

ұсынады [3]. Технологиялық  мəдениеттің  қалыптасу  үдерісін  басқаруды 

талдаудың мəселелік алаңы анықтауға мүмкіндік беретін мəселелерді белгілейді: 

- мектеп оқушыларының технологиялық мəдениетінің қалыптасуы жүретін 

базада,  білім  беру  саласында  қанағаттандыратын  талаптардың  болуы,  оның 

жеке тұлға мен қоғам дамуының заманауи тенденциясына сəйкестігі; 

-  теория  мен  оның  практикалық  жүзеге  асырылуын  байланыстыратын 

буын  ретіндегі  окыту  технологиясы.  Ол  мұғалім  мен  оқушы  іс-əрекетін 

қамтитын  оқыту  теориясының  жобасын  білдіреді.  Осы  топқа  қатысты 

психологиялық-педагогикалық  мəселелердің  көпаспектілігі:  оқыту  жүйесін 

жүзеге  асырудағы  мұғалім  мен  мектеп  басшылығының  рөлі  мен  орнын, 

педагогтар  мен  оқушылардың  өзара  əрекет  ету  мəселелерін,  оқу  үдерісі 

барысында  жəне  оқудан  тыс  іс-əрекеттерде  олардың  арасындағы  пікіралмасу 

ерекшеліктерін жəне тағы басқаларды анықтау; 

-  теория  жəне  технологияның  практикалық  қолданыс  табатын, 

басқарушылық бағдарламасын əзірлеу жəне жобалау. 

Оқушыларда  технологиялық  мəдениеттің  қалыптасу  мəселесін  зерттеудің 

жетістігі  көбіне  технологиялық  білім  берудің  тиімділік  критерийі  жəне 

«Материалдарды  өңдеу  технологиясын»  оқытуда  тексерілетін  тəсілдер  мен 

əдістерді  анықтайды.  Осы  бағыттағы  зерттеу  мақсаттарына  қол  жеткізудің 

негізгі  өзегі  технологиялық  білім  беру  мазмұнын  іріктеу  критерийлері  туралы 

зерттеушілердің көзқарастары ерекше мəнге ие. 

Ерекше  критерийлердің  құраушылары  қатарына  төмендегілерді  атауға 

болады: 

а)  практика  үшін  кұнды  мазмұны  бар  таңдалған  оқу  материалдарының 

ғылымилығы; 

б) оларды зерделеудегі қолжетімділік жəне оның практикалык мəнділігі. 

Оқушыларда 

технологиялық 

мəдениетті 

қалыптастыру 

мазмұнын 

критерийлер жүйесі арқылы мақсатты анықтау, қалыптастырылған технологиялық 

мəдениеттің əрбір критерийіне жеке тұлғалық даму құрылымының технологиялық 

маңызды  білім,  іскерлік,  дағды  арасынан  бірнеше  көрсеткіштері  сəйкес  келеді. 

Оқытудың негізгі белгілерінің бірі материалдарды зерделеу үдерісінде болмыстан 

«Ключови въпроси в съвременната наука – 2013» • Том 22. Педагогически науки 

 

11

*135155* 

Атабай Бəтіш Алтайбекқызы 

Көптілеуова Дина Тұрғалиевна 

Əл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті. Алматы/Қазақстан 

 

ТИІМДІ БІЛІМ БЕРУ КЕҢІСТІГІН ҚАЛЫПТАСТЫРУДАҒЫ 

ОҚЫТУШЫНЫҢ РӨЛІ 

 

 Оқу  үдерісі  жемісті  болу  үшін  білім  бері  ұжымында  тиімді  білім  беру 

ортасын  қалыптастыру  қажет.  Білім  беру  ортасы  ұғымын  В.М.Дрофа: «часть 

социокультурного  пространства,  зону  взаимодействия  образовательных  систем, 

их  элементов,  образователь  ного  материала  субъектов  образовательных 

процессов» дейді. Жоғары оқу орнында білім беру кеңістігін қалыптастырғанда, 

білім  алушы  тұлғаның  жан-жақты  дамуына  игі  ықпал  ететін  жағдай  тудырып, 

шəкірттердің өздігімен ізденуіне, білімін дамытуына мүмкіндіктер туғызатындай 

дəрежеде қалыптастыру қажет. Заман талабына сай тиімді білім беру кеңістігін 

қалыптастыру  білім  кеңістігін  қайта  құруды,  білім  беру  ұжымдарында  ерекше 

мəдени  қызметті,  оқу  бағдарламалары  мен  жоспарларын  вариативтілік  пен 

баламалық  принциптер  негізінде  қайта  құруды,  білім  берудің  интерактивті 

əдістерін  енгізуді  жəне  оқытушы  мен  студент  арасындағы  қарым-қатынастың 

жаңа парадигмаларын қайта қарауды талап етеді. 

 Тиімді білім беру кеңістігін қалыптастырудың маңызды компоненттерінің 

бірі ретінде интерактивті білім беру қарастырылады жəне оны жүзеге асыруға 

бірнеше факторлар əсер етеді: 

1) 

техникалық фактор: а) сабақ өткізілетін орынның жағдайы; ə) сабақ 

өткізуге қажетті құралдармен қамтамасыздық; б) сабақ кестесі. 

2) 

ақпараттық  технологиялық  фактор:  а)  əдістемелік  жəне  пəнге 

қажетті  əдебиетпен  қамтамасыздық;  ə)  ғаламтор  жүйесіне  еркін  кіру 

мүмкіндігі;б)компьютерлік  техникамен  жəне  арнайы  бағдарламалармен 

қамтамасыздық. 

3) 

əдістемелік фактор: а) оқытушы сабақ өткіз мен білім берудің жаңа 

технологиялары  мен  инновациялық  əдістері  толық  меңгерген  болуы  тиіс;  ə) 

оқытушының интеравтивті режимде сабақ өткізу дағдысы жəне инновациялық 

əдістер бойынша семинарларға қатысу тəжірибесі болуы шарт. 

4) 

əлеуметтік  фактор:  а)  факультет  пен  кафедралардың  сабақ  өткізуде 

интеравтивті  əдістерді  енгізуге  дайындығы;  ə)  студенттік  аудиторияның  сипаты, 

əдістемелік жаңалықтарға бейімділігі жəне студенттердің тəжірибелік дəрежесі. 

5) 

тұлғалық фактор: а) оқытушының оқу үдерісінде интерактивті білім 

беруге  ынтасының  жəне  дəйектемесінің  болуы;  ə)  оқытушының  əдістемелік 

дайындығы. 

 Оқытушы өз сабағында студенттерге пəн бойынша терең білім беруге ғана 

емес,  оларды  белгілі  тақырып  бойынша  ақпарараттар  жинап,  талқылап,  ой 

Материали за IX международна научна практична конференция 

 

12 

елегінен  өткізуге,  тұжырым  жасауға  үйретуі  тиіс.  Оқытушыға  факультетте 

тиімді білім беру ортасын ұйымдастыруда үлкен міндет жүктеледі. Факультетте 

тиімді  білім  беру  ортасын  ұйымдастыру  арқылы  оқытушы  студенттердің 

жұмыс  істеу  қабілетін  дамытуға,  нарық  талабына  ыңғайлану  дағдысын 

қалыптастыруға  ықпал  етеді.  Ол  үшін  оқытушы  сабақ  өткізуде  интерактивті 

əдістерді  кеңінен  қолдануы  тиіс.  Студенттерге  оқу  үдерісінде  интерактивті 

əдістерді мол қолданған жағдайда ғана оқу материалы жеңіл игеріледі. 

 Жоғары  оқу  орындарындағы  оқытушылар  тиімді  білім  беру  кеңістігін 

қалыптастыру үшін заманауи əдістемелік талаптарға сай, төмендегідей үш түрлі 

салада жұмыс істеуі тиіс: 

а) пəндік сала: оқытушы өз пəнінің материалдарын жетік меңгерген маман 

ретінде; 

ə)  əдістемелік  дидактикалық  сала:  білім  беру  ортасын  ұйымдастырушы, 

сабақ  өткізудің  құрылымдық  жəне  əртүрлілігін  жүзеге  асырушы  жəне  сабақ 

материалын түсінікті тілмен жеткізуші ретінде; 

б)  тұлғаралық  сала:  оқытушы  студенттің  білім  алу  үдерісінде  пəн 

тақырыптарын  меңгеруде  кездесетін  қиындықтарды  бірге  шешуде  көмекке 

келетін əріптес ретінде. 

 Оқу  үдерісінде  оқытушының  лектор  ретіндегі  рөлінің  трансформацияға 

ұшырап,  білім  беру  ортасы  мен  əдістеме  дизайнері  болып  өзгеруі  да  аса 

маңызды  рөл  атқарады.  Студент  пен  оқытушының  бірігіп,  бір  топта  бір 

мақсатта жұмыс істеуі тиімді білім беру кеңістігін қалыптастырады. 

 Оқытушы  аудиторияда  интерактивті  əдістерді  қолданған  кезде  қандай 

стильдерді қолдануы тиіс деген сұрақ туындауы мүмкін. Əрине əр оқытушы өз 

стилін  қолданады.  Оқытушының  жеке  стилі  оқу  үдерісінде  интерактивті 

əдістерді қолдануда шешуші фактор болатыны сөзсіз. Жеке стиль аудиторияда 

студент  пен  оқытушы  жəне  студенттердің  өз  араларында  өзара  əрекетті 

дамытады.  Аудиториядағы  өзара  байланыс  шектеулі  немесе  жалпы  болуы 

мүмкін.  Оқытушының  өзара  əрекеттің  қандай  түрін  таңдайтыны  төмендегідей 

факторға байланысты болады: 

 оқытушының жеке ерекшелігі; 

 оқытудың нақты əдістерін таңдауы; 

 бақылаудың таңдап алған тəсілі; 

 тəуекелге баруға құлқының болу немесе болмауы; 

 оқытушы аудиториядағы өз рөлін түйсінуі. 

 К.Е.Юнг  психологиялық  типтер  теориясына  сəйкес,  өзара  əрекеттің  төрт 

түрін көрсетеді: 

 экстравертивті; 

 интровертивті; 

 статикалық; 

 динамикалық . 

«Ключови въпроси в съвременната наука – 2013» • Том 22. Педагогически науки 

 

93

істегені мен түрлендіруіне белсенді шығармашылық қатынасты дамыту. Біздің 

пікірімізше,  түрлендіруші  іс-əрекеттің  мəні  болмысты  технологиялық  игеру 

типі  болып  табылады.  Адам  өзінің  іс-əрекетінде  түрлендіру  ретінде  еңбек 

заттарының  физикалық,  химиялық,  механикалық  немесе  технологиялық 

қасиеттерін пайдаланады жəне өзгертеді. Бірақ, жаңа затты əзірлеу үдерісінде, 

адамның  өзінде  өзгеріс  жүреді,  өйткені  ол  өз  күшін,  өзін  қоршаған  заттар, 

үдерістер  мен  құбылыстар  туралы  білімін  байытуға,  сондай-ақ  бұл  білімдерді 

түрлендіруші іс-əрекетке қолдана алуға мəжбүр болады. 

Орта  мектеп  оқушыларының  технологиялық  мəдениетінің  білім  мен 

іскерлікке  қойылатын  талаптарын  анықтап,  олардың  сапалық  қасиеттерін 

қарастыру үшін оқыту əдістемесінің мазмұндық ерекшеліктерін белгілеу қажет. 

Қазақстан Республикасының мемлекеттік стандартында жалпы білім беретін 

орта  мектептің  «Технология»  пəні  бағдарламасында  «оқушылар  мынаны  білуге 

тиіс», «оқушылар мынаны орындауға тиіс», – деп көрсетілген [1]. 

Оқушылардың 

технологиялық 

мəдениетін 

қалыптастыру 

үшін 

психологиялық-педагогикалық  зерттеулердің  нəтижелері  негізге  алынады. 

Технологиялық  мəдениеттің  негізгі  құраушыларына  білім  мен  еңбек 

іскерліктері қатысты екендігі белгілі. 

И.А.Бажина  технологиялық  мəдениетті  қалыптастыру  мəселесін  зерттей 

отырып, «Технологиялық  мəдениет»  ұғымын  нақтылайды  жəне  оқытуды 

аймақтандыру  жағдайында  оның  қалыптасуының  бастысы  мен  қажеттілігін 

атап  өтеді.  Зерттеушінің  пікірінше,  технологиялық  мəдениет  өзінде:  заманауи 

қоғам дамуының, адамдардың білімін, іскерлігін жəне дағдысын, олардың жеке 

тұлғалық сапасы сияқты құраушылардан тұратын күрделі əдіснамалық ұғымды 

білдіреді.  Ол  технологиялық  мəдениет  «Техникаға,  адамға  жəне  қоршаған 

ортаға зиян келтірмей, өндірістік тапсырмаларды орындауға жеке бағдарланған 

ортада, өндірістік үдеріске мектеп бітірушілердің қатысуын қамтамасыз ететін 

заманауи  дамушы  өндіріс  негіздері  мен  практикалық  іскерліктер  жөніндегі 

оқушылардың  білімдерінің  жиынтығы»  деп  түсінуді  ұсынады [2]. Зерттеуші 

өзінің  келтірілген  анықтамасын  мына  негіздермен  дəйектейді,  яғни 

технологиялық  бағыттылығы  бар  базалық  білім  беру  мазмұны,  дамыған 

заманауи  өндіріс  жөніндегі  білімдерді  жəне  техника-технологиялық 

қондырғыларды 

пайдалану, 

технологиялық 

операцияларды 

орындау 

іскерліктерін қалыптастыруға нақты мүмкіндіктер береді. 

Педагогикалық  үдерісте  барлық  қатысушылардың  толық  мəнді  жəне 

өзіндік  дамуын  кдмтамасыз  ететін  технологиялық  мəдениетті  қалыптастыру 

үшін  жабдықталған  жағдайын  жасау  мақсатымен  жобаланған  білім  беретін 

ортада,  мектепте  технологиялық  оқытуды  жүзеге  асыру  олардың  басымдық 

міндетінің бірі ретінде анықталады. Жаратылыстану жəне гуманитарлық пəндер 

арасындағы  қарама-қайшылықтарды  жеңуге  мүмкіндік  беретін  білім  беретін 

ортаның  технологиялық  бағыттылығы  жеке  тұлғаның  үйлесімді,  толық  мəнді 

дамуын қамтамасыз етеді. 

Материали за IX международна научна практична конференция 

 

92 

вається  молода  людина,  яке  має  охоплювати  різні  рівні  системи  молодіжного 

розвитку: індивідуальний, етнічний, віковий, соціальний. 

Тож провідна виховна позція має передбачати створення такого соціокуль-

турного середовища, яке забезпечило б оптимальні можливості самовираження 

вихованця, його соціальної активності. 

Отже, потрібно зробити все необхідне, щоб молодь переоцінила свої ціннос-

ті,  і  прийшла  до  висновку,  що  такі  цінності  як  сім'я,  свобода,  праця,  творчість, 

друзі, відповідальність, солідарність, чесність, вихованість – найголовніші! 

 

Література 

1.  Безпалько  О.  В.  Соціальна  педагогіка:  схеми,  таблиці,  коментарі:  навч. 

Посіб. [для  студ.  вищ.  навч.  закл.] /О.  В.  Безпалько – К.:  Центр  учбової 

літератури, 2009. – 208 с. 2. Кашкарьова Л. Р. Ставлення сучасної української 

молоді до «вічних» соціальних цінностей [Електронний ресурс]. – Режим дос-

тупу: http://vuzlib.com/content/view/141/84/ 3. Кушаков В. Ю. Загальна структура 

ціннісного  світу  сучасної  української  молоді. – 2003. – № 12 с. 65-69  

4. Постовий В. Г. Виховання дітей в нових соціокультурних умовах української 

родини//Український соціум. – 2004. – № 2(4). – с. 103-108. 5. Соціальна робота: 

технологічний  аспект:  Навчальний  посібник/За  ред.  проф  А  Й  Капської – К 

Центр навчальної літератури, 2004 – 352 с 

*135874* 

 

 

Алимбекова Сабира Шереханқызы 

П.ғ.к., доцент м.а. 

Қ.А.Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті 

Қазақстан Республикасы, Түркістан қаласы 

 

ТЕХНОЛОГИЯ ПƏНІН ОҚЫТУДА ОҚУШЫЛАРДЫҢ 

ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ МƏДЕНИЕТІН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ 

ДИДАКТИКАЛЫҚ ШАРТТАРЫ 

 

Оқушылардың 

технологиялық 

мəдениетін 

қалыптастырудың 

дидактикалық  негізін  ғалымдар  В.Д.Симоненко,  М.В.Ретивых,  Н.В.Матяш 

оқушылардың  түрлендіруші  іс-əрекетті  жүзеге  асыруға  дайындығы  жөнінде 

технологиялық мəдениеттің негізгі құрылымдық компоненттері: технологиялық 

дүниетаным,  этика,  ойлау,  эстетика  жəне  т.б.  тұтастық  контекстінде 

қалыптасуы қажет деп біледі. Олардың пікірінше, оқушылардың түрлендіруші 

іс-əрекетке дайындығының басты элементі, оларда қалыптасқан технологиялық 

білім,  іскерлік,  дағды  жүйелерінің  жəне  жеке  тұлғаның  технологиялық  басты 

сапаларының болуы. 

Бұл  көзқарас  осы  мақалада  назарға  алынады.  Түрлендіруші  іс-əрекет 

субъектісі  ретінде  жеке  тұлғаны  қалыптастыру – бұл  дегеніміз,  оның  өзінің 

«Ключови въпроси в съвременната наука – 2013» • Том 22. Педагогически науки 

 

13

 Экстраверсия  мен  интроверсия  тұлғаның  жеке  бағытын  сипаттайды. 

Экстраверттің  зейіні  мен  энергиясы  сыртқы  əлемге  бағытталса,  интроверттің 

энергиясы ішкі əлемге, идеялар мен ойларға бағытталады. Ал соңғы аттюдтер- 

статика  мен  динамика  өмірдегі  стильге  мəн  береді.  Статиканы  қалайтын 

адамдар өз өмірінде бір мəселені шешерде немесе жоспарлағанда жинақылықты 

ұнатады  жəне  құпия  ұстағанды  жөн  көреді,  ал  динамиканы  қалайтындар 

мəселені  барлық  қырынан  қарастырады  жəне  барлығын  ашық  жасап,  жаңа 

оқиғаларға дайын тұрады.  

Студенттік  аудиторияда  жеке  стильмен  жұмыс  істейтін  оқытушы 

оқытудың  интерактивті  əдісін  қолдана  отырып,  тиімді  білім  беру  кеңістігін 

қалыптастырады. Экстраверт оқытушы өзінің жұмысын өзара əрекеттердің көп 

түрлерін қолдану арқылы жүргісе, интроверт оқытушы өзара əрекеттердің көп 

түрлерін  құлықсыз  қолданады.  Статиканы  қалайтын  оқытушы  топтастырып 

өзара əрекет ету əдісін қолданып ұйымдастыру мен бақылауды жақсы қолданса, 

динамиканы  ұнататын  оқытушы  студенттеріне  бақылаудың  жеңіл  түрін 

ұсынады. Ч.Бонуэл мен Т.Сазерлэнд бұл типтердің оқытуда жəне интерактивті 

əдістерді қолдануда аса тиімді еместігін айтады.  

 Оқытушы өз пəнін аудиторияда қызықты өткізу үшін жəне сабақ үстінде 

студенттердің белсенділігін арттыру үшін көп ізденіп, жеке əдістерін қолдануы 

тиіс.  Сабақта  оқытудың  интерактивті  əдістерді  қолдану  үшін  ең  алдымен 

оқытушы өз мүмкіндіктері мен басымдықтарын айқындап алуы тиіс. Мысалы, 

студенттерін  сабақ  үстінде  тыпыр  еткізбей  қатал  ұстайтын  оқытушы 

топтастырып  оқыту  əдісінде  қиналуы  мүмкін.  Бұрын  оқытудың  интерактивті 

əдістерді  қолданбайған  оқытушы  бұл  əдісті  бастамас  бұрын,  студенттерді 

жұптаудан немесе мини пікір талас сияқты əдістерден бастағаны дұрыс. Сонда 

ғана оқытушы тиімді білім беру кеңістігін қалыптастыра алады. 

Оқу  үдерісінде  интерактивті  əдістерді  қолдану  мүмкіндіктерін  зерттеген 

кезде  ғалымдар  оқытушының  кооперативті  жəне  топпен  оқытуды 

ұйымдастырудағы  позициясына  ерекше  мəн  береді.  И.А.Черных  интерактивті 

əдістерді  қолданғанда  оқытушының  рөлі  мен  оның  белсендігі  студентке 

қарағанда  аздау  болып  көрінуі  мүмкін  дейді.  Бұл  жерде  негізгі  рөлді  студент 

атқаратын  сияқты.  Шындығында  оқытушының  рөлі  басым  болады,  себебі 

оқытушы оқу үдерісінің басында жəне оны жүргізгенде көп қызмет атқарады- 

студентті  демеп,  бақылап  жəне  ынталандырып  отырады.  Мұның  барлығы 

оқытушының  тек  пəннің  материалдарын  меңгеруін  ғана  емес,  сонымен  қатар, 

əртүрлі салада құзыретті болуын талап етеді. 

 

Əдебиет 

1. 

Дрофа 

В.М. 

Образовательная 

среда 

как 

объект 

управления//материалы 

семинара 

«Методы 

эффективного 

обучения» 

программы Летних школ.Будапешт, март 2002. 

Материали за IX международна научна практична конференция 

 

14 

2. 

Инновационные методы обучения в гражданском образовании / Ве-

личко  В.В.,  Карпиевич  Д.В.,  Карпиевич  Е.Ф.,  Кирилюк  Л.Г. – 2-е  изд.  доп. – 

Мн.: «Медисонт», 2001. 

3. 

Рогинко  Е.В.Интерактивные  методы  обучения  студентов  иноязыч-

ному  профессиональному  общению  на  основе  текстов  по  специальности 

// http://www.dissercat.com/content/interaktivnye-metody-obucheniya-studentov-

inoyazychnomu-professionalnomu-obshcheniyu-na-osn-0#ixzz2Q2IXnKWj 

4. 

Бонуэл Ч., Сазэрленд Т. Непрерывность активного обучения: выбор 

деятельности 

для 

активизации 

учебной 

работы 

студентов 

в 

аудитории//Университское  образование:  от  эффективного  преподавания  к 

эффективному  учению.  Сборник  рефератов  статей  по  дидактике  высшей 

школы.  Минск:  Белорусский  государственный  унивреситет,  Центр  проблем 

развития образования, 2001. 

5. 

Черных 

И.А.Теория 

интеграции:техника 

интерактивного 

обучения.Алматы,2004. 

6. 

Добрынина, Д. В. Инновационные методы обучения студентов вузов 

как  средство  реализации  интерактивной  модели  обучения / Д.  В.  Добрынина // 

Вестник Бурятского государственного университета. ? 2010. – №5. – С. 172-176. 

*135292* 

жүктеу/скачать 1,61 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: