Мазмұны Ітарау. Оқушылардың танымдық белсенділігін қалыптастыруда өзіндік жұмыстың теориялық негіздері


Оқушылардың танымдық белсенділігін қалыптастыру әдістемесінің мазмұны және әдістемелік ұсыныстар



бет13/16
Дата25.11.2023
өлшемі1,58 Mb.
#126982
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   16
2.2 Оқушылардың танымдық белсенділігін қалыптастыру әдістемесінің мазмұны және әдістемелік ұсыныстар.

Көптеген ғалымдар оқыту әдістерін мазмұнына, қолданылуы мен іс-әрекет түрлеріне, мақсатына, мәніне қарай түрліше топтайды.Біз жалпы оқыту әдістерін талдап, жүйелей отырып, оқушылардың танымдық белсенділігін арттырудағы әдістер тобын мынадай негіз бойынша топтадық:



  1. Ақпараттың берілуі мен қабылдау сипаты бойынша – дәстүрлі әдістер жүйесі ( Е.Я.Голанд, И.Т.Огородников, С.П.Петровский) : сөздік әдіс (әңгіме, әңгімелесу, дәріс т.б.) ; көрнекілік (демонстрация, көрсету т.б.); практикалық ( сарамандық жұмыс, шығарма т.б.).

  2. Оқушы мен мұғалімнің өзара әрекеті бойынша – Лернер – Скаткин топтаған әдістер жүйесі: баяндау – иллюстративті әдіс, репродуктивтік әдіс, проблемалық баяндау әдісә, ішінара – іздену немесе эвристикалық әдіс, зерттеушілік әдіс.

  3. Мұғалім іс- әрекеті компоненті бойынша – Ю.К.Бабанскийдің әдістер жүйесі, бұл оқыту әдісіне 3 үлкен топ әдістер кіреді:

а) оқу – танымдық іс-әрекетті ұйымдастыру және жүзеге асыру ( сөздік, көрнекілік, практиаклық, репродуктивті және проблемалық индуктивті,
өзіндік жұмыс ).
б) бақылау және өзіндік бақылау әдістері ( ауызша және жазбаша бақылау, лабораториялық және практиаклық жұмыс бағдарламаланған бақылау, т.б).
в) оқу танымдық әрекеттегі мотивация және реттеу әдісі (қызығушыылқты қалыптастыру әдісі: танымдық ойындар, өмірдегі жағдайларды талдау; оқытуда жауапкершілік пен міндетті қалыптастыру оқытудың қоғамдық және жеке тұлғайлық маңызын түсіндііру, педагогикалық шарттарды ұсыну)
4. Оқушы мен мұғалімнің ішкі және сыртқы іс-әрекеттерінің сабақтастығы бойынша – М.И.Махмутовтың әдістер жүйесі: проблемалы дамыта отырып оқыту әдістері орта мектеп жағдайында жоғары сынып оқушыларының танымдық белсенділігін қалыптастыруда тиімділігі тәжірибе жүзінде анықталды.Әдісті нақты жағдайда қолдану үшін оны төмендегідей жоспар бойынша талданды: белгілері – анықтамасы – негізгі қызметі – ережесі – қолданылуы – басқа әдістерден айырмашылығы.
Оқу үрдісіндегі әдістердің маңызын физиолог И.П.Павловтың сөзімен көрсетуге болады, ол: ˝... жақсы әдіспен өте талантты емес адам да көп нәрсе жасайды, ал нашар әдіспен ұлы адамның өзі де текке жұмыс істейді˝,- деген болатын.Осы орайда біз педагогтың кәсіби біліктілік әлеуетінің құрылымының компоненттерін ғылыми зерттеулер негізінде көрсеттік.Педагогтың кәсіби біліктері әлеуетін анықтау педагогтың кәсіби білімдері, қабілеттері мен біліктері: белсенді ойлауы, өзінің ниеті мен жоспарын өмірде жүзеге асыру , нәтижеге жетуі ретінде белгілі болады.Педагоготың кәсіби біліктілік әлеуеті – бұл мұғалімнің біріккен әр алуан деңгейдегі әрекеті мен дайындық аспектілерін, кәсіби іс-әрекетке қатынасын білдіреді.Педагогтың кәсіби әлеуеті педагогикалық мамандыққа жүктелген міндеттерді орындаудағы еңбекте педагогикалық үрдістің мәнін жеке түсінуі мен оқу- тәрбиелеу әрекетін үйлестіру мүмкіндігі ретінде қаралады.
Сондай-ақ зерттеулер нәтижелері танымдық белсенділіктің көрсеткіштері мен өлшемдерін, даму деңгейлерін анықтауға мүмкіндік берді.

Оқушының оқу үрдісіндегі танымдық белсенділігінің деңгейлері

Оқушының оқу белсенділігінің сипаты.

1.Жоғары деңгей.
( шығармашылық)

1.Қалыптасқан белсенді танымдық ұмтылыстың болуы, құбылыстың маңыздылығына қызығушылық танытады.
2.Обьектіні тани біледі, сипаттай алады, танымдық міндеттерді өз бетінше қояды, тапсырмаларды шешудің жолдарын болжап, өз бетінше айқындайды.
3.Білімін шығармашылық тұрғыда қолданады, белсенді іс-әрекет дербестігі сақталынады, өз әрекеттерін бақылап, өздігінен бағалайды.
4.Республикалық олимпиадаларға, әр түрлі білім сайыстарына қатысады; семинар сабақтарында баяндама, реферат жазады, зерттеу жұмыстарымен белсенді айналысады.

2.Орташа деңгей
( эвристикалық)

1.Танымдық әрекет деңгейін өз бетінше таңдайды, білімі мен іс-әрекет тәсілдерін қолданады.
2.Оқушылардың мотивін, мақсаттық қатынасы өзіндік жұмысқа шығармашылық компоненті ретінде қалыптасқан, бірақ өзіндік әрекетін басшылыққа алу керек.
3.Ынталық пен бейімділіктің өзара байланысы толық емес, танымдық әрекет деңгейін таңдау үлгі бойынша немесе мұғалімнің көмегімен орындалады.

3.Төменгі деңгей
( жаңғыртушы)

1.Танымдық тапсырмаларды өз бетінше орындай алмайды, өздігінен жұмыс істеуді қажетсінбеуі (тақтадан, сыныптасынан көшіреді), танымдық істің қандай да бір түріне қабілетінің болмауы жатады.
2.Оқу үрдісінде мұғалімнің көмегін қажетсінеді, тапсырманы үлгі бойынша баяу орындайды.
3.Танып білуде белсенділік танытпайды, қиыншылықты жеңу ниеті тқмен.

1-кесте. Оқушылардың танымдық белсенділігі дамуының деңгейлері.


Оқушыларды белсендіруде мұғалім оқушылардың қабілеттері мен қызығушылығын, сыныпта жақсы ахуал орнату, олардың ар-намысына тимеуді және жетістіктерін мақтау, тиімді әдістер арқылы, шығармашылық сабақтар ұйымдастыру , өзіндік жұмыс істеуге мүмкіндік беру т.б. қажет.






Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   16




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет