Мазмұны Кіріспе І тарау. Бастауыш сынып оқушыларында шығармашылық қабілетті қалыптастырудың теориялық негіздері
Сынаушылар Шығармашылық таным сипаттары
жүктеу/скачать 426 Kb.
|
kur -bastauysh-mektep-oqushylarynyn-shygarmashylyq-qabiletinin-damuyn-jeksperimentaldy-zertteu
Бұл кесте Спирменнің корреляциялық коэффициентібойынша есептелінген мәліметтер келтірілген. Кестеден көріп отырғанымыздай творчестоволық таным мен креативтіліктің арасындағы байланыс жоғары болып отыр. Корреляциялық салыстыру барысында мына жағжайжы айтуға болады: жоғары творчестоволық танымға ие бола алады екен. Творчестоволық таным интеллектіні болжайды. Экспериментте де айтқанымыздай жоғары интеллекті де креативтілік те жоғары. Осыған алынған көрсеткіштер творчестоволық таным сипатымен креативтіліктің табысты болумен тығыз байланысты. Балардың басқа адамдарға қатынасына байланысты творчестоволық шешімді айқындауда оларды үш типке бөлдік. 1-типтегі балалар синтездеудің төменгі деңгейін берді-18, мұнда балалар өз жауаптарында стереотипті мазмұндағы жауаптар болды. Балар өздерін субъект ретінде нақты ситуациядан бөле алмайды. Өзін қалай қабылдаса, басқаны да солай қабылдайды. Басқа бала үшін бөлініп алындайды, жоқ сияқты. Балалар мұнда тек өзіне бағалы деген ситуацияны ұғынады. 2-типтегі балалар негізгі тапсырмамен жұмыс жасай алады. Әртүрлі мазмұндарды қолданады, синтездеу деңгейі – орташа-22.1. Қарым қатынасты бағалайды, біріккен іс әрекетте және қарым қатынаста өз ситуациясын басқалармен контекетте қарастырады. 3 – типтегі балалр синтездеудің орташа деңгейін берді. Мұнда балалар басқа нәрселерді де ұғына алады, нақты жағдайдан тәуелсіз, яғни өзінің ситуациясын басқамен арақатыстыра алады, бірақ әдеттен тыс сұрақ қойылса, өз ситуациясын жақтайды. Осы жағдай сөздерді синтездеуге ықпал етеді. Сонымен бұл балалар әртүрлі ситуацияларды арақатыстыра алады. Тасқала селосындағы қазақ орта мектебінің 1 және 2 сынып оқушыларына олардың творчестоволық қабілетін дамытуға арналып, ұйымдастырылған Медниктің «Ассоциация» әдістемесі, «Мұны не үшін қолдануға болады», «Сиядағы», векслер тестісіндегі субтесттер «Әңгіме жалғастыр», «қызықты ертегі», «Әңгіме құрастыру», «Бейнені құрастыру», «Суретті жалғастыр», Торренс тестіндегі творчестоволық тапсырмалардың мақсаты жаңа бейне құрастыру, стандартты емес шешім шығара отырып, балалардың қиялын, творчестоволық қабілетін дамыту жұмыстары жүргізілді. Аталмыш творчестоволық ойындық әдістемелер зерттеуге алынған балалармен оқу пәндері, әсіресе математика және ана тілі сабақтарында, сондай-ақ сабақтан тыс кезеңде ұйымдастырылған іс-шараларда жүзеге асырылады. Бастауыш мектеп оқушыларының творчестоволық қабілетін дамыту жолдары зерттеу жүргізілген сыныптардың жетекшілері мен және олардың арнайы ұйымдастырылған қолайлы жағдайлардың негізінде жүргізілді. Қазақ бастауыш мектеп оқушыларының ұлттық ерекшеліктері, тұйықтық жасқаншақтық қасиеттерін аша отырып, олардың еркін қатыстыруына жағдай жасаланып отырды. Педагогтар біз ұсынған әдістерді оқу барысында пайдаланады. Арнайы ұйымдастырылған оқу процесінің арқасында балалардағы творчестоволық белсенділік жоғары көрсеткіштерді берді. Ойын сабақтарының негізінде зейін, творчестоволық ойлау, қиял процестері дамыды. Көптеген қызықты нәтижелер берген тапсырма жауаптары оқудың басындағы нәтижеге қарағанда оқудың аяғында өте творчестоволы мазмұндағы жұмыстарды берді. Баланың дамыған креативтілігін кез келген творчестоволық іс-әрекетте қолдануға болады. Зерттеу нәтижелері көрсеткендей, балалар оқудың соңында қиялды белсенді қолдана отырып, стандартты емес жауаптарды көп берді. Яғни креативтілікті жақсы көрсетті. Эксперимент барысында қолданылған әртүрлі ойындар ситуациясы, әртүрлі творчестоволық тапсырмаларды интеллектпен арақатысты орындау, әрбір эксперимент барысында сыналушыларға жағымды эмоциялық қарым қатынас орнату, олардың жауаптарын марапаттап отыру сияқты шарттар балаларға өз тиімділігін берді. Ассоциациялардың мәнді өзгерісін талдау барысында сыналушыларды стандартты емес жауаптар көп болады. Мұғалімдерге берілген шығармашылық қабілеті бағалауға берілген анкета-сұрақтарды талдау барысында шығармашылық бала жайлы жалпы модель жасауға – 7 мұғалім қатысты. Олар берілген анкета бойынша жауап берді. Онда берілген 14 қасиет бойынша творчестоволы қабілетті баланың сипаттамаларының рангіледі. Сапаларды рангілеуде мұғалімнің шығармашылық қабілетті балаға деген амбивалентті 1-орынға интеллектіні, 2-орынға творчестоволқты қояды. Олар творчестоволықты қажетті, маңызды деп түсінсе де өздерінің педагогикалық практикадағы стереотиптерінен шыға алмайды. Анкета бойынша жүргізілген зертеуде мұғалімдер ақыл-ой қабілетінде – білім, ептілік, дағдылырды жатқызады. Творчестоволық қабілетіне өзбетінше жаңа бір нәрсені жасау, фантазиядағы еркіндік деп түсінеді. Төмендегі кестеде балалардағы интеллектуалды және творчестовалық дамуын бағалауы
жүктеу/скачать 426 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|