Мәдениет және спорт министрлігі Тілдерді дамыту және қоғамдық-саяси жұмыс комитетінің тапсырысы бойынша «Қазақстан Республикасында тілдерді дамыту мен қолданудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы»
жүктеу/скачать 3,48 Mb. Pdf көрінісі
|
Сөздер сөйлейді
- Бұл бет үшін навигация:
- Оймақтын
| ды (93-бет). Қосалықтап отау тіктірген (57-бет) – Қосалқы отау
тіктірген (83-бет). Мойтандардан шыққан (83-бет) – Мүйтендерден шыққан (89-бет). Сұп аяқты, сұп бөрікті – сұм аяқты, сұп бөрікті (91-бет). Омар ханның қызы еді, Оймақтын (?) үзілді (63-бет) ...Оймақтайтын (?) үзілді (95-бет). Едігенің асу ісі сол еді (74-бет) –... ашу ісі... (107-бет). Аязды күндер аршынданып (74-бет) – Аязды күндер аршындап (108-бет). Алдам йер (йар) ес берсе (77-бет) – Ал- дам ие ес берсе (110-бет). Деді де жолалап кетті (77-бет) – ..жүріп кетті (110-бет) т.т. Мұндай ала-құлалықты әрі қарай да жалғастыра беруге болады. Бұл әр алуандықтардың (разночтения) бірқатары бей- таныстау тұлғаны қазақшалап беруге (қосалықтап отау тіктірген –
екі түрлі оқылып жазылуы орын алған: тобышақ – тобыншақ, ал иіндік – ал ендік т.б. Үшінші тобына араб жазуын қате оқып, қате транскрипцияланған сөздер жатады: сұп/сұб – сұм, асу – ашу т.б. Әрине, мұндай ала-құлалықтардың себебі қандай болса да, олар- ды дұрыс түсініп оқу қиынға соғады, кейбірі түсініксіз тұлға болып көрінеді де көне, ескі мағыналары мен сыртқы морфологиялық- орфограммалық бітімін дұрыс тануға кедергі келтіреді. 314 Бұл ескертпеміз тек «Едіге» жырының басылымдарында ғана емес, өзге де басылымдарда да айтарлықтай орын алып келе жатқанын көрсетелік. Кешке қарай Тайбұрыл Жын қаққанға ұсады. Құнан менен құлжаның Ұзатпай алдын тосады (Ақсауыт. - I том. - Алматы: Жазушы, 1977. - 59-бет). Мұнда көрсетілген сөз – құнан емес, құлан болуы керек. Екінші мысал: Қосынның қалған елінде Орал дейтін бір батыр (сонда, 120- бет). Орал емес, Орақ деп оқу керек. Тағы да: Сөйлесін жаршың са- рындай (Үш ғасыр жырлайды. - Алматы: Жазушы, 1957. - 161-бет).
алған данасы (сонда, 87-бет). Әлік алған болса керек. Еркініп садақ асынған (сонда, 127-бет). Беркініп садақ асынған болуы керек. Бір атқышшыл сұмға кез (сонда, 251 -бет). Дұрысы – атқышыл – көне тұлға, «мерген». Мұндай қателер жеке ақын-жыраулардың шығармалары басылған кітаптардан да табылады. Мысалы, Дулат ақынның: «Еркін өсіп ер жеткен Ерекше туған көбекпін» деп жазылған жолдарында (XVIII- XIX ғасыр ақындары. - Алматы, 1962. - 78-бет) көбекпін емес, көбең-
Мұндай емлелік жаңсақтықтарды ондап емес, жүздеп теріп шығуға болады. Сондықтан басылым беттерінде бейтаныстау немесе сол жерде түсініксіз сөздер ұшырасып қалса, оларға сын көзімен қарап, бұл өлең жолдарының өзге басылымдағы түрлерімен салыстырып (іздестіріп), дұрысын алу керек. Тілдегі ескіліктерді зерттеудің, талдап-танытудың қажеттігі,
жүктеу/скачать 3,48 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|