Медициналык, микробиология
жүктеу/скачать 47,48 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Р е з и с т е н т т ш т
- Ф агтар дьщ бак тер и я ж асуш асы м ен эр ек етт есу ь
| Антигещцк касиеттерь
Бактериофагтардыц курамында иммундык касиеттерге ие, организмде спецификалык антиденелерд!ц туз!лу!н тугызатын, топтыкспецификалык жэне типтжспецификалык .антигендер болады. Бактериофагтармен эрекеттескен антиденелер, олардыц бактерияларга ти п зетш литикалык белсендш гш бейтараптай алады. Типоспецификальщ антигендерше байланысты фагтарды серотиптерге белед!. Р е з и с т е н т т ш т (твз1мдтш ) .Адам вирустары на Караганда бактериоф агтар корш рган орта факторларына тез1мд! болып келедк65-70°С температура, жогары мелшерде УК-сэулеленудщ, иондаушы радиация, формалин жэне кышкылдар эсерлер!нен инактивацияланады. Теменг! температурада жэне кепНрген кезде узак сакталынады. Ф агтар дьщ бак тер и я ж асуш асы м ен эр ек етт есу ь Б а к т е р и о ф а гта р ж асу ш ан ы ц арн ай ы рецепторларымен эрекеттесе отырып, катац турде белгЫ б1р бактерияларды закымдайды. Эрекеттесудщ спецификалылыгына байланысты келес! бактериофагтарды ажыратады: бактерияныцтуыстас турлер!мен эрекеттесет!н поливалентт1 тур!; бактериялардыц белг!л! б 1 р тур 1 мен эрекеттесет!н моновалентпп ,; бер!лген турдщ б 1 р гана тип!мен (варианттарымен) эрекеттесетш типппк тур!. Фагтардьщ бактериялармен эрекеттесу! баска вирустагылардай ен!мд!, тус!кт!к (абортивтП жэне б!р!кпе (интегративт!) жолмен ету! мумк!н. Эрекеттесуд!ц он!мд! тур!нде бактерия л и зи стен т фагтык урпактузш едц тусш тш турш де - фагтык урпактузшмейд! де бактерия ем!р!н сактап калады; интегративт! турде - фаг геномы бактерия хромосомасына ешп, сонымен б!рге т!рш!л!к етед!. Эрекеттесу турш е байланысты вирулентт! жэне элшз бактериофагтарды ажыратады. Вирулентт1 бактериофагтар бактериямен ен!мд! турде эрекеттесед!. Бактерияга енгеннен ксй!н олар 200-300жаца фагтыкбелшектерге дешн репродукциялаиып, бактерияны лизистейд!. Бактериофагтыц бактериямен эрекеттесу! адам вирусыныц иес!н!ц жасушасымен эрекеттесуш еске тус!ред!. Фагтардьщ бактерия жасуш асына спецификалык адсорбциялануы жасуша кабыргасында лииопротеипцщ немесе липополисахаридт!к комплементарльщ рецепторлар болган жагдайда гана болады. Жасуша кабыргасы жок бактерияларга (протопластар, сферопластар) бактериофаггар адсорбцияланбайды. Кейб!р фагтар рецепторлар ретщ де бактериялардыц жыныстьщ к!рп!кшелер!н (пилилерш) найдаланады. М Е Д И Ц И Н А Л Ь Щ М И К Р О Б И О Л О ГИ Я 65 ЭлЫз бактериофагтар вирулентп бактериофагтарга Караганда сез1мтал бактериялармен ешмд1 немесе интегративт1 жолмен эрекеттеседь ЭлЫз фагтьщ ешмд1 айналымы вирулентп фагтьщ эрекетщ кайталап, бактерия лизишмен аякталады. Эрекеттесудщ интегративт1 TYpiндe элшз фагтьщ ДЬЩ-лы бактерия хромосомасына е н т , кебеш п жаткан бактерияньщ геномымен синхронды репликацияланып, лизис тудырмайды. Бактерия хромосомасына енген бактериофаг ДНЦ-лы профаг деп, ал бактерия дакылы лизогенд1 деп аталады. Бактерия мен бактериофагтьщ мундай бipлeciп тсрш ш к етущ лизогения (гректщ /¿ш-еру, genea-шъ\тy теп ) деп аталады. Бактерия хромосомасыныц б о л ьш е айналган профаг, бактерия кебейген кезде тукым куалап, урпактарга бершедг Ф агтард ы тэж фибеде колдану. Бактериофагтарды жукпалы ауруларга зертханалык диагноз коюда, бактериялардьщ турлж идентификациясын, ягни фаговарларын (фаготишн) аныктауда колданады. Бул уш ш фагтар эсерш щ катац спецификалылыгына непзделген фаготиптеу эдюш колданады: тыгыз ортасы бар табакшага коздыргыштьщ таза дакылдарын сеуш бетше эртурл 1 типоспецификалык диагностикалык фагтарды тамызады. Бактерия фаговарын оныц лизисш тугызган фаг (стерш щ тацбанын, «тавдактьщ» немесе «негативн колонияньщ» пайда болуы) тиш деп аныкталады. Фаготиптеу эд1сш инфекция кез1 мен таралу жолдарын аныктауда пайдаланады (эпидемиологиялык маркерлеу). Б 1 р фаговарга жататын бактерияларды эртурл! наукастардан б о л т алу жугу кезш щ б 1 р екещцгш керсетедь К^оршаган орта объектшершде (мысалы, суда) бактериофагтардыц болуына карап соган сэйкес патогещ ц бактериялардьщ бар екендшш б шуге болады. Бундай зерттеулерд1 жукпалы аурулардын эпидемиологиялык жаппай таралуын талдау кезшде журпзедг Фагтарды сондай-ак б1ркатар ауруларды емдеу жэне алдын алу уш ш пайдаланады. 1шсузекпк, салмонеллалык, дизентериялык, кею р 1 щцк, стафилококтык, стрептококтык фагтар жэне аралас препараттар (колипротешпк, пиобактериофаг, т.б.) шыгарылады. Бактериофагтарды керсетюштер1 бойынша пероралды, парентералды немесе ж е р г ш к п тэсшмен суйык, таблетка кушнде, балауыз немесе аэрозоль турщде тагайындайды. Бактериофагтарды гендш инженерияда рекомбинантты ДНК^ алу унпн вектор ретш де кещнен колданады. |