Меңдігүл шындалиева
жүктеу/скачать 1,76 Mb.
|
Шындалиева М.Б. Публ.жанрлары мен пішіндері
| ЕКІНШІ БӨЛІМ
ПУБЛИЦИСТИКАНЫҢ АҚПАРАТТЫҚ ЖАНРЛАРЫ Жанр – тарихи қалыптасқан тип, журналистік шығарманың түрі. Публицистика жанрлары әдебиет жанрларынан деректердің шынайылығымен ерекшеленеді. Барлық журналистік шығармалардың негізі - дерек болып табылады. Дерек – бұл орын алған оқиға. Деректер ақпараттың негізі болып табылады. Деректер: нақты, таза шындыққа құрылған, қоғамдық мәнге ие және қарапайым қасиеттерге ие болуы тиіс. Деректерден ақпарат қалыптасады: Ақпаратты қабылдау стереотипінің үш сатысы бар: 1. Бірінші сатысы – ақпарат санаға онша әсер етпей тек бір сәтке ғана реципиенттің қиялын қобалжытады. 2. Екінші сатысы – ақпарат сана мен сезімге сәл әсер етеді, реципиенттің назарын аудартады. 3. Үшінші саты – сана-сезімде қалған ақпарат, ол реципиентте нақты әрекетпен аяқталатын, шындық негізінде белсенді шығармашылық лебіз туғызады. Ақпараттық жанрлар «телеграфтық стильдегі» нақты деректердің нақты уақыт контекстінде мазмұндалатын, ақпаратты тасымалдаудың ерекше әдіс-тәсілдерімен ерекшеленеді. Ақпараттық жанрларға жататындар: хроникалық ақпарат, кеңейтілген ақпарат, қысқа жазба, есеп, эпистолярлық жанр, сұхбат және репортаж. Хроникалық ақпарат – не? қашан? қайда? деген сұрақтарға жауап береді және 2-15 жолға дейінгі көлемге ие болады. Ресми және ресми емес газеттердің бірінші-екінші жолақтарында басылады. Хроникалық ақпараттың тілі - әдеби, стилі – құрғақ, ресми сарында жазылады. Кеңейтілген ақпараттың көлемі 30-150 жол. Хроникалық ақпаратқа қарағанда мұнда түсініктеме болуы мүмкін. Түсініктеме – бұл деректің кеңейтілген түсінігі, оның түсініксіз немесе нақтыланбаған жақтарын түсіндіру. Түсініктеменің түрлері: 1. Кеңейтілген түсініктеме – деректің кеңейтіліп түсіндірілуі. 2. Маманның түсініктемесі – дерек маманмен, одан әрі құзыретті адаммен түсіндіріледі. 3. Полярлы түсініктеме – дәл осы саланың бірнеше мамандарымен деректің түсіндірілуі. 4. Синхронды түсініктеме – айту барысында тілші мәтінімен түсіндірілуі. 5. Нақты түсініктеме – ұсақ бөлшектеріне дейін деректерді түсіндіру. Кеңейтілген түсініктемеде сондай-ақ қосымша бөлшектер, кейіпкерлер және т.б. болуы мүмкін. Қысқа жазба – журналистикадағы ең ескі жанр. Хроникалық және кеңейтілген ақпараттан қысқа жазба авторлық позициясымен ерекшеленеді. Өйткені оның негізі - оқырманның хаты болып табылады. Егер ақпаратта уақыт факторы маңызды болса, қысқа жазбада әртүрлі уақыт өлшеміндегі деректің өзі маңызды. Ілікпе сөз – бұл қандай-да бір сөз сөйлеуге қысқаша сезімдік лебіз. Ілікпе сөздің негізгі қасиеті көңіл болып табылады. Эпистолярлық жанр – бұл оқырмандардың хаттары, журналистиканың белсенді жанрларының бірі. Хаттар барлық кезең мен дәуірде, журналистиканың пайда болуының алғашқы күндерінен бастап барлық материалдардың негізі болды. Эпистолярлық жанр түрлері: ұсыным-хат, өтініш-хат, сұрақ-хат, жауап-хат, ашық-хат т.б. болып бөлінеді. жүктеу/скачать 1,76 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|