ВОЛЕЙБОЛ ОЙНАУ ӘДІСІ – ЖҤРЕТІН ОЙЫН КӚМЕГІМЕН

259 
жерге түседі. Мұндайда ойыншы «қуып ұру» тәсілін қолданып, допты шиырып 
жібереді. Айналып ұшқан доптың солға немесе оң жаққа, алаңға жақын немесе 
алыс, тіпті ешкім күтпеген жерге түсуі де мүмкін. Әрбір ойын қабылдауының 
ӛзара тығыз байланысы бар. Бұл қабылдау үш түрге бӛлінеді: дайындық, негізгі 
және қорытынды. Дайындық түрінде бастапқы жағдайлар, негізгі шешілетін 
шаралар, дайындалу іс-қимылдары жатады. Бұл кезеңде іс-әрекеттің жасалу 
жолдары, маңызды деген жақсы жақтары, қалай қалыптастыру негіздері, қандай 
бағытта болатындығы қарастырылады. Ал, негізгі кезеңде доппен ойнаумен 
тікелей байланыс, биомеханикалық аппараттың қатаң түрде бӛлінуі, бір 
жағынан- эффектілігі қаралады. Бұнда қалайша тұрақтылық түрі жақсы болса, 
солайша қозғалыс тартымды ӛтеді. Қорытынды кезеңде техникалық 
қабылдаудың қалай орындалатындығы айтылады. Ол келесі қозғалыстың 
мүмкіндіктерін, алдағы ӛтетін тағы басқа да шараларға жол ашады. Волейбол – 
дүние жүзінде кӛп тараған, спорт ойындарының түрі. Волейбол ойыны – 
жастардың қарым-қатынаста болып, олардың денсаулығын нығайтып, 
демалуына жақсы әсер етеді. Волейбол ойыны жүрек қан тамырларының дұрыс 
жұмыс істеуіне, тыныс жолдарының кеңейіп дұрыс тыныс алуына, тез 
қимылдап шапшаңдыққа, реакция жылдамдығына күшті әсер етеді. Спорттық 
күрес тек қана ойынға қатысушыларға ғана емес, кӛрермендерге де 
қызығушылық танытады. Ол күшті болып шынығуға, батыл қимылдап, ӛз 
әрекеттерін команданың әріптестеріне бағындыруға тәрбиелейді. Волейбол 
ойынына кәрі-жас демей қызығушылық танытады. Адамның тұлғасының 
сұлуланып, дененің шынығуы, организмдердің қалыпты ӛмір сұруіне үлкен 
үлес қосады. 
Волейбол ойыны ойыншылардың команда арасындағы ӛз міндеттерін 
атқарып, ойыншының ережелерін бұзбай, одан ары қарай дамуына үлкен 
жауапкершілікпен қарауын талап етеді. Ойын кейде 2-2,5 сағатқа созылады. 
Осы кезде жүректің соғуы минутына 200 рет болады. Волейбол дененің 
сауығып шынығуына, жұмысқа қалыптасуына, адамардың кӛңіліне жақсы 
әсерін тигізеді. Ойынға мектептерде, қолледждерде, жоғары оқу орындаорында 
миллиондаған адамдар қатысып айналысады. Мысалы, мектептерде дене 
шынықтыру сабақтарында т.б. сабақтарда қлданылады. Осыған дейін волейбол 
ойынының шығу тарихы, ата тегі АҚШ болып келді. Бірақ Еуропа мен Азия 
елді мекендерінде де кеңінен таралған. 
1. 1900 жылы бірінші ойын ережелері қабылданды, арнайы волейбол 
доптарымен ойнау басталды. Осы кезден бастап волейбол әйгілі спорт түріне 
айналды және кӛптеген елдерге белгілі болды. 1947 жылы Парижде бірінші 
ұйымдастыру конгресіне 14 елдің ӛкілдері қатысты, волейболдың халықаралық 
федерациясы құрылды. Бұл федерация құрылуы волейбол ойынының 
халықаралық деңгейде әйгілі болуының алғашқы қадамы еді [1]. 
2. Волейбол ойыны негізгі екі тактикадан жүргізіледі: шабуыл жасау тактикасы 
және қорғау тактикасы. 
Неліктен волейболдың ғұмыр жасы 19 ғасырдан бастап есептелінеді? Бұл 
жағдайды түсіндіру оңай: кез келген ойын спорттық болып таналады, егер оның 

260 
қатаң ережелері болса. Волейболдың алғашқы ережесі 1897 ж. жарыққа шықты. 
Әрине, казіргі ережелері алғашқы ережелерден үлкен айырмашылықта, бұдан 
біз волейболдың ӛсімі мен дамуын кӛреміз. Мысалы: бірінші ереже тек он 
тармақтан тұрып, ойында қамаса адам ойнағысы келсе, сонша адам ойнаған. 
Доптың ӛз площадкаңда құламауы қажет, уақытында оны қарсыластың жағына 
198 см-лік (қазір 243-245 см) биіктіктегі сеткадан асырып лақтыру керек еді. 
Площадканың да ӛлшемі басқаша 15,1 х 7,6 м. 
Ӛз дәуірінде волейбол, бумеранг сияқты, тек жаңа қасиеттерге ие, 
Еуропаға оралды, және Франция, Англия, Польша, Чехословакия және Ресей 
елдерінде үлкен атаққа ие болды. Әрине, сол жылдары волейбол «спорт түрі» 
болған жоқ, бірақ қозғалысты ойын болғандықтан кӛптеген адамдар бұл 
ойынмен әуестене бастады. Волейболды Жоғарғы техниқалық шеберханаларда 
(Вхутемас) кинематографиялық техникумды, сауда жұмыстерлермен клубында 
және де 1923 жылы құрыған спорттық «Динамо» қоғамы да ойнай бастады. 
Волейбол оған ынтық болған ойыншылардың ықыласымен ӛмір сүрді. 
Волейболисттер ӛздері доптарды және спорттың киімдерін тікті, сеткаларын 
ӛрді, площадкаларын да ӛздері құрды. Волейбол ӛзінің ресми атағын тек 1925 
жылы ғана алды [2]. Мәскеудегі дене шынықтыру кеңесінің алғашқы 
ережелерін 
қолдауымен. 
Сол 
кезден 
бастап 
спорттық 
тәжірибеге 
волейболисттердің Мәскеу мен Ленинградты жиі кӛруі болды. Волейбол бүкіл 
елдерге тарай бастады. Оны барлық жерлерде ойнай бастады: жол жиегінде, 
алаңдарда, аулаларда, паркте. Және де кӛрермендер саны ӛте кӛп болды. 
Мүмкін сондықтан шетелдерден келген қонақтар, 30-шы жылдары Мәскеуде 
болып қайтқан, волейболды «орыстың ұлттық ойыны» деп атады. Техникалық 
және тактикалық жаттығулар мен әдістеріне кіріспес бұрын, волейболдың 
ережелерін жақсы зерттеу қажет. 
 
Пайдаланғын әдебиеттер тізімі: 
1. 
Волейбол / Под.ред. А.В. Беляева, М.В. Савина.- М,.2000 
2. 
Волейбол Энциклопедия/ Сост. В.Л. Свиридов, О.С. Чехов. –М,. 2001 

жүктеу/скачать 2,86 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: