Бөбек жасындағы балаларға арналған ойыншықтар (3 жасқа дейін). Ерте
бөбек жасындағы (бір жасқа дейінгі) балалар үшін ойыншық көру, есту, түс ажырату,
ұстау қимылдарын дамытатын ең қажетті зат болып табылады. Осы жастағы балаларға
кереуеттің үстіне ілінетін сылдырмақтар, салпыншақтар, шарлар, шағын көлемді резеңке
және пластмасс ойыншықтар қажет. Ойыншықтардың түсі ашық, салмағы жеңіл, пішіні
қарапайым болғаны дұрыс. Егер бала ойыншықты жиі аузына салатын болса, сәйкесінше,
олар гигиеналық және қауіпсіз болуы керек.
1 жастан 3 жасқа дейінгі балалар физикалық жағынан да, ақыл-ой жағынан да тез
дамиды, олардың қимыл-қозғалыстары мүмкіндігінше ұстамды бола түседі, алайда қол
және аяқ бұлшық еттері әлсіз дамыған болады [2].
Мектеп жасына дейінгі балаларға арналған ойыншықтар (3 жастан 7 жасқа
дейін). Мектепке дейінгі балалар тәрбиесі тәрбиенің ең қиыны болып есептеледі. Мектеп
жасына дейінгі балалар өздерін қоршаған заттар мен құбылыстарға асқан қызығушылық
танытады, қиялдауды жақсы көреді.
Бұл жастағы балалар өте белсенді әрі білімқұмар. Олардың ойындары
шығармашылық сипатқа ие.
3 жастан 4 жасқа дейінгі балалар көп уақыттарын далада өткізеді және асқан
белсенділігімен көзге түседі. Соған байланысты оларға спорттық ойыншықтар – үш
доңғалақты велосипедтер, шеңберлер, доптар, сырғытқылар, шаналар қажет. Одан бөлек,
мектепке дейінгі кіші жастағы балалардың түрлі заттардың атқаратын қызметтерімен
танысуына мүмкіндік беретін ойыншықтармен ойнауға деген қажеттіліктері туады.
Әдетте бұл бейнелі ойыншықтар – үлкен көлемді қуыршақтар, қуыршақтарға арналған
ыдыс-аяқ, жиһаз гарнитурасы, ойыншық көліктер, адам, жануар және құстардың,
қайықтың, қалақтың, күректің, құммен ойнайтын алаңқайдың, құрылыс материалдарының
шағын үлгілері.
Барлық ойыншықтардың ішінен балалардың ең жақсы көретін ойыншығы ол –
дамытушы ойыншықтар, яғни конструкторлар.
Конструктор – бұл түрлі модельдер құрастыруға болатын стандартты детальдар
жиынтығы. Дайын бөліктер ерекше детальдарды арнайы тапсырыспен жасатуға қажетті
уақытты қысқартады, сонымен бірге күрделі жүйелерді жасау үшін арнайы дайындықты
қажет етпейді. Конструкторлар уақытша механизмдерді құрастыруға, сондай-ақ балалар
ойыншығы ретінде де қолданылады.
Барлық конструкторлар балалардың жас деңгейлеріне сәйкес топтарға бөлінеді:
Кіші жас тобы (2 жастан 4 жасқа дейін). Бұл жас тобына балалар жұтып
қоймас үшін, ұсақ бөлшектері аз конструкторлар жасалынады.
Орта жас тобы (5 жастан 7 жасқа дейін). Бұл жаста бала көлемді нәрселерді
құрастыруға көңіл бөледі. Бұндай конструкторлардағы детальдардың саны көп және
пішіндері күрделірек болады, сонда да бала оларды ата-анасының көмегінсіз жинай алады.
Ересек жас тобы (8 жастан үлкендер). Бұл жас тобы үшін конструктор
өндірушілер 250 және одан да көп детальдары бар, сюжеті барынша анық көрсетілетін
жиынтықтарды ұсынады .
187
Конструкторлық ойыншықтар (құрастырмалы, құрастырмалы алмалы-салмалы)
тақырыптық, сұлбалық, немесе әмбебап конструкторлар болып бөлінеді. Құрастырмалы
алмалы-салмалы ойыншықтар мектеп жасына дейінгі балаларға арналады. Олар арнаулы
бекіткіштер арқылы құрастылатын аздаған бөлшектерден тұрады[3].
Енді, конструкторлардың түріне тоқтап өтсек:
Балаларға арналған металл конструкторлар – бұл бұрандалы бекіткіштер,
бұрандалар мен гайкалардың толық жиынтығы мен металл бөлшектерден тұратын,
ұлдарға арналған тартымды конструкторлар; балалар үшін – бұл қызықты техника
модельдерін жасау және құрастыру қабілеттерін дамыту. Кемшіліктері: Жас шамасы
бойынша шектеулер – 5 жастан асқан балаларға арналған. Жарақаттану қаупі – темір
бұйымдар асқан төзімділікке ғана емес, жарақат салу қасиетіне де ие. Сондықтан 5-6
жасар баланың бөлшектер жиынтығын жинау жұмыстары ересек адамның тыңғылықты
бақылауымен жүргізілуі керек.
Балаларға арналған пластмасс конструкторлар – бұл бала кезден таныс,
пластик бөлшектерден тұратын кеңестік конструкторларға ұқсас, қазіргі заманға
сай өзгертілген конструкторлар. Конструктордың пластмасс бөлшектерінің
көмегімен шебер архитектуралық үлгілерді, қалалық аттракцион паркін, үй, кафе,
техника және басқа да көптеген үлгілерді құрастыруға болады. Кемшілігі:
салмағының аздығы.
Кішкене кірпіштерден тұратын конструкторлар – бұл үй және ғимарат
үлгілерін құрастыруға арналған нағыз құрылыс материалы. Конструкторлар
керамикалық кірпіштерден тұрады, олар пішіні, түсі, тіпті салмағы бойынша нағыз
кірпіштерді еске түсіреді, алайда өте кішірейтілген көшірме болып табылады.
Құрылыс жүргізу үшін оңай жуылатын, зиянсыз құрылыс қоспасы қолданылады.
Ең кең тараған және экологиялық таза ол – ағаш ойыншықтары. табиғаттың
бір бөлігінен жасалынған ағаш ойыншықтар баладан тек тұтынушыны ғана емес,
жасаушы-адамды, толық және үйлесімді тұлғаны тәрбиелейді. Ағаш ойыншықтарды
қолмен жасайды және қолмен бояйды, қауіпсіз және тартымды бояуларды қолданады.
Бала тіршілігінде де, тәрбие прцессінде де ойыншықтардың маңызы өте зор. Сол
себепті ойыншық таңдағанда келесі нәрселерге мән берген жөн: ойыншықтарға арналған
баланың жасы, ойыншық қорабының сыртында немесе арналып салынған қағазда
көрсетілуі керек; Ойыншықпен бірге берілетін нұсқау қағаздағы ескертулер ойыншық
арналған жас тобындағы балаларға түсінікті болуы керек және мұнда ойын мен
ойыншықты өңдеудің (жуып-тазалау, залалсыздандыру) ережесі жазылуы керек [4].
Ал, ойыншықтарға қойылатын санитарлық ережелердің негізі талаптары
төмендегідей болып келеді:
Өндіру мен таратуға, үлгілері мен нормалық техникалық құжаттарына
санитарлық эпидемиологиялық қызмет орындарының дұрыс деп қойған қортындысы бар
ойыншықтар ғана жатады;
Ойыншық жасаумен айналысатын жұмысшыларға, тамақ өнеркәсібінің, су
құбырларының балалар мекемелерінің қызметкерлеріне қойылатындай талаптар
қойылады. Жұмысқа түсер кезде олар дәрігер терапевтің жалпы тексеруінен өтуі керек
және туберкулез ауруына тексеріледі, әрі қарай жылына бір рет дәрігерлік тексеру-ден
өтіп отырады;
Ауызға тигізетін ойыншықтарды дүкеншілердің тексеріп беруіне тиым
салынады. Ол үшін, ауамен үрленетін арнаулы қондырғы болуы керек;
Сатылып кеткен ойыншықтарды ақауы (дефектісі) барынан басқасын қайта
қабылдауға болмайды;
Ойыншыққа арналған шикізаттар бекітілген нормадан артық химиялық заттар
бөлмеуі керек. Өтелдерді ойыншық өндірісінде пайдалануға тиым салынады;
188
Үш жасқа дейінгі балаларға арналған ойыншықты шыныдан, түкті резеңкеден
және металлдан жасалған лақтыратын снарядттарды (барлық жастағы балаларға) жасауға
тиым салынады;
Ойыншықтың ішін толтыруға арналған материалдар, т.б. ойыншық жасауға
пайдаланылатын жүн, терілер залалсыздандырылған болуы керек;
Балалар
ернін
тигізетін
ойыншықтардың
бөлшектері
жылдам
залалсыздандырылатын материалдан да-йындалуы керек;
Ойыншықтың шеттерінде жарығы, үшкірі, сынығы болмауы керек. Үшкір
жерлері мен бұрыштары доғалданып келуі керек;
Ойыншықтың салмағы, өте ірі ойыншықтардан басқа, 7 жасқа дейінгі балалар
үшін - 400 гр, 7-ден 10 жасқа дейінгі балалар үшін - 800 гр аспауы керек;
Суық қаруды бейнелейтін ойыншықтардың үшкір және өткір бөлшектері
болмауы керек;
Боялған ойыншықтар, түссіз лакпен қапталуы керек. Олардың беті тегіс,
жарылмаған болуы керек;
Жеті жасқа дейінгі балаларға арналған электірлі ойыншықтардың күшінің қуаты 12
вт, ал, 7 жастан жоғары балаларға 18 вт аспауы керек [5].
Осы жоғарыда аталған талаптарды кейбір өндіріушілер сақтай бермейді.
Сондықтан да өз елімізде экологиялық таза материалдардан жасалатын балаларға
арналған ойыншықтарды жасайтын орындардың қажет екені сезіледі. Ол жасалатын
ойыншықтар баланың ойлау қабілетін, дұрыс сөйлеу мәнерін дамытуға, оның білімі,
шеберлігін және дағдысын қалыптастыруға көмектеcеді. Ойнай жүріп бала затты танып
біледі, оның түрін, көлемін, түсін ажыратады, есептік арақатынасымен, санымен, кеңістік
жайлы түсінікпен т.б. танысады.
Әдебиеттер тізімі:
9.
Жас Алаш №30 (15592) 19 сәуір, сейсенбі 2011
10.
Барсукова О. В. Развивающие деревянные и народные игрушки для игр-
занятий с детьми раннего возраста // Молодой ученый. – 2012. – №4. 345-348 с.
11.
Блыскина И. В. Методическое пособие для педагогов дошкольных
образовательных учреждений. СПб.: «Детство-пресс»
12.
Балаларды ерте жастан дамытуға арналған заттық-дамытушы ортаны
ұйымдастыру бойынша әдістемелік ұсынымдар. – Астана, 2015. – 15 бет.
13.
"Балалар
ойынына
және
ойыншықтарға
қойылатын
санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар" санитариялық ережесін бекіту туралы Қазақстан
Республикасының Денсаулық сақтау министрінің 2012 жылдың 18 мамырдағы № 362
бұйрығымен.
УДК378.147
ХУДОЖЕСТВЕННО-ЭСТЕТИЧЕСКОЕ ВОСПИТАНИЕ
НА УРОКАХ ТЕХНОЛОГИИ ПО ТЕМЕ:
«ТЕХНОЛОГИЯ ИЗГОТОВЛЕНИЯ СУВЕНИРОВ МЕТОДОМ ЛИТЬЯ»
Сергеева Н.Н., студентака, Бедыч Т.В., к.т.н., доцент, Костанайский инженерно-
экономический университет имени М. Дулатова
Бұл мақалада қатысушылардын дамуына көркемдік -эстетикалық тәрбие жағынан әсер ететін,
кәдесый өнімдерін құю әдісімен әзірлеу және дайындау технологиясы қарастырылған.Біздің зерттеу
объектіміз - кәдесый өнімдерін процесі құю әдісімен әзірлеу және дайындау, ал пәні кәдесый өнімдері
болып табылатын.
189
В данной статье рассмотрен вопрос разработки технологии изготовления сувениров с применением
методов литья, которое влияет на развитие у учащихся художественно-эстетического воспитания. Объектом
нашего исследования являлся - процесс разработки и изготовления сувенирной продукции методом литья, а
предметом - сувенирная продукция.
In this article the question of development of technology ofmaking of souvenirs is considered with the use
of methods of casting that influences on development at the students ofartistically-aesthetic education. The object of
our research was – a development and making of souvenir products the method of casting, and objectprocess is
souvenir products.
История развития цивилизации неразрывно связанна с освоением материалов. В
этом плане трудно переоценить роль металла. Американский этнолог Генри Льюис
Морган писал, что когда варвар научился получать и применять металл, тогда «девять
десятых борьбы за цивилизацию было выиграно». Появление орудий из металла
способствовало не только техническому прогрессу (в земледелии, строительстве,
ремеслах), но и социальному: образование первых государств совпадает с началом
бронзового века.
С металлом первобытный человек познакомился несколько тысячелетий тому
назад. Имеются сведения, что примерно за 92 века до н.э. народности, населявшие
территорию Анатолии (азиатскую часть современной Турции), употребляли медь,
найденную в самородном виде. Золотые изделия появились примерно за 60 веков до н.э., а
изделия из метеоритного железа - примерно в ХХХ веке до н.э. И несмотря на то, что
данному виду обработки металлов насчитываются сотни лет изделия полученные с
помощью литья по прежнему пользуются большим спросом.
Но для того чтобы получать отливки, человек должен был научиться плавить
металл. На это потребовалось 47 веков. Самые древние отливки, обнаруженные
археологами на территории Анатолии, Месопотамии, Ирана, датируются ХLV веком до
н.э. Спустя несколько веков технологии литья была освоена народами, населявшими
Кавказ, северную Африку, Европу. [1]
В истории развития литейной технологии можно выделить три периода:
Первый (от появления первых отливок до ХIV века н.э.) – это период примитивной
технологии. На этом этапе имело место исключительно индивидуальное производство в
основном предметов, быта, культа, оружия, украшений.
Второй (от ХIV н.э. до середины ХIХ века) - период ремесленной технологии.
Литье превратилось в самостоятельное ремесло. Ручная формовка достигла совершенства.
Третий (от середины ХIХ века до конца ХХ века) - период промышленной
технологии.
Организованно
механизированное
массовое
производство
самых
разнообразных отливок.
Такое деление условно, поскольку на протяжении каждого этапа искусство литья
использовало взлеты и падения. Еще в древности создавались уникальные литые изделия.
Так, технология литья по выплавляемым моделям была известна еще в Древнем Шумере
(ХХVI век до н.э.), Древней Индии (ХХХ век до н.э.), Древней Греции и Этрурии (VI век
до н.э.) Владели ею древние племена, населявшие экваториальную Африку (IV - ХII век
н.э.). Литье в кокиль скифы применяли около двух с половиной тысячелетий тому назад.
Греческие литые бронзовые украшения по сей день считаются образцами совершенства и
подражания.
Однако с исчезновением культур угасало искусство литья. Кроме того в древнем
мире ремесленники старались держать в секрете особенности освоенной технологии, она
передавалась, как правило, по наследству. И нередко последний в династии уносил с
собой в могилу секреты ремесла.
Характерным примером служит булатная сталь. Древнеиндийские мастера
выплавляли ее еще за 13 веков до н.э., но потом секрет был утрачен. Позднее булатные
клинки изготавливали в Персии, Сирии, Египте, а в середине века - в Дамаске, но вновь с
течением времени технология была утеряна. И только в середине прошлого века русский
190
металлург П.П. Аносов раскрыл этот секрет, что позволило воспроизводить уникальные
изделия из булатной стали.
Первоначально для литья использовали формы из влажной глины. Отпечаток
модели в этих формах получали путем вдавливания. Несколько позднее появились
каменные формы, сначала - открытые, а затем и закрытые. [2, 3]
Первым литейным материалом стала бронза. Технология получения бронзы путем
сплавления меди и олова была известна в Древнем Египте и Вавилоне в 3-м тысячелетии
до н.э. В древнеегипетских папирусах и вавилонских глиняных табличках 2-го и 3-го
тысячелетия до н.э. бронза упоминается как заурядный материал. Число обнаруженных
археологами древних изделий из чистой меди и чистого олова не велико по сравнению с
числом бронзовых изделий.
Высоким мастерством отличались скифские литейщики (VII-III век до н.э.).
Подтверждением тому могут служить бронзовые котлы для варки пищи, незаменимые при
кочевом образе жизни. Котлы украшали литыми узорами, фигурами козлов, растений,
культовыми знаками. Скифы применяли стрелы с граненными наконечниками из бронзы,
которые отливались в металлических формах - кокилях. Технология литья в кокиль была
утрачена и возродилась лишь в ХVII веке н.э. [4]
Литьё это - заполнение чего-либо (формы, ёмкости, полости) материалом,
находящимся в жидком агрегатном состоянии.
В наиболее распространённом понимании - типовой процесс-операция получения
изделий, заключающийся в заполнении специальной емкости (формы), формирующей
поверхность или часть поверхности изготавливаемого изделия, жидким материалом
(металлы и неметаллы) с дальнейшим термо-временным переходом жидкого материала в
твердое агрегатное состояние и получения, в результате, твердой заготовки, близкой по
конфигурации, размерам и свойствам к изделию.
Основной задачей литейного производства является изготовление литейных
сплавов отливок, имеющих разнообразную конфигурацию с максимальным
приближением их формы и размеров к форме и размерам детали (при литье невозможно
получить отливку, форма и размеры которой соответствует форме и размерам детали).
Отливки изготовляют из различных видов как чёрных, так и цветных металлов:
чугуна, стали, медных, алюминиевых, магниевых и цинковых сплавов, обладающих
необходимыми для дальнейшего использования отливок технологическими и
техническими свойствами. Наиболее распространённым для производства отливок
является чугун - самый дешевый материал, обладающий высокими литейными
свойствами и относительно низкой температурой плавления. [5]
Трудовая деятельность – основное условие для развития профессиональных
способностей. А отличительной чертой образовательной области «Технология» является
ее практическая направленность, что позволяет соединить теорию с практикой,
соотносить возможности учащихся, их умения и навыки в определенных областях
деятельности с требованиями различных профессий.
«Воспитание – понятие психолого-педагогическое. Это воздействие на психику
воспитуемого в процессе его взаимодействия с воспитателем с целью формирования
направленности моральных и эстетических качеств личности воспитуемого в целом».
Еще И.Г. Песталоци писал: «Воспитание и только воспитание – цель школы». Эту
мысль подтверждают и слова писателя А.Сент-Экзюпери: «Человека создает воспитание».
Оно призвано обеспечить развитие и духовное обогащение личности. Педагогический
процесс может стать действительно воспитательным только в том случае, если он
помогает ребенку познавать себя как личность, помогает становлению человека.
Задачи воспитания, решаемые на уроках технологии, можно в общем плане
сформулировать следующим образом:
1. Этическое воспитание – воспитание чувства прекрасного, общей культуры
личности и труда.
191
2. Воспитание творческого начала личности, инициативного отношения к делу,
свободной импровизации.
3. Воспитание нравственных и правовых качеств.
Преподавателю необходимо помнить, что воспитательный эффект его уроков во
многом зависит то того, как полученные учащимися знания и умения могут быть
использованы ими на практике.
Известно, что на развитие эстетического вкуса влияют не только природа и
искусство, но и окружающие вещи, предметы быта, если они выполнены с должным
эстетическим вкусом.
Программа
технологии
предусматривает
формирование
нравственных
представлений о смысле и красоте вещей и о самих правилах и требованиях, которые мы к
ним предъявляем, и которые следует учитывать при их производстве и использовании.
Приобщаясь к разработке красивых вещей, учащиеся учатся думать о связи
человека и создаваемой им культурной среды обитания с единой и гармоничной
природой, о том, что мир вещей неразрывно связан с человеком, а потому вещи несут
информацию о нем.
Методической основой организации деятельности учащихся является творческий
метод дизайна, поскольку он соединяет в себе как инженерно конструкторский аспект, так
и художественно-эстетический.
Таким образом, с учетом новой концепции по-новому выглядят и основные задачи
курса технологии:
- формирование представлений о гармоничном единстве мира и о месте в нем
человека с его искусственно создаваемой предметной средой;
- формирование эстетического восприятия и оценки вещей и явлений;
- развитие созидательных возможностей личности, творческих способностей,
интуиции.
Эстетическое воспитание в общеобразовательной школе, колледже, вузе выступает
как целенаправленный процесс формирования творчески активной личности учащегося,
способной воспринимать прекрасное, совершенное, гармоничное.
Эстетическое воспитание как воспитание средствами прекрасного в искусстве,
природе и всей окружающей действительности всегда во всей мировой педагогике
рассматривалась как составная часть гармоничного развития человека.
Основные задачи эстетического воспитания: развитие эстетического восприятия,
способности воспринимать и оценивать прекрасное во всех сферах нашей жизни,
воспитание эстетического вкуса и эстетического отношения к действительности, что
включает активные действия человека по охране и защите всего прекрасного и его
собственную деятельность, направленную на создание новых духовных и материальных
ценностей, организацию жизни «по законам красоты».
Рисунок 1 - Изделие «Кольцо»
Образовательная область «Технология» охватывает 5 – 11 классы, учитывает
различные возможности и условия обучения мальчиков и девочек. Программа включает в
192
себя большое количество разделов. Специфика данного предмета в том, что некоторые
разделы программы настолько связаны с эстетикой, красотой, что изучение подобных
разделов без использования элементов эстетического воспитания не возможно.
В нашей работе мы попытались связать художественно-эстетическое и трудовое
воспитание учащихся на уроках технологии при изготовления выбранного сувенирного
изделия, на примере – «Кольцо» (рисунок 1).
При разработке проекта на изготовление сувенирного изделия «Кольцо» –
разрабатывается технологическая документация.
В первую очередь выполняются наброски и эскизы изделия. На этапе заполнения
технологической карты, подбираются материалы, станки, инструменты и приспособления,
с внесением этих сведений в соответствующие графы, а так же определяется очерёдность
и последовательность выполнения операций, с использованием иллюстраций. Эта
документация в свою очередь регламентирует выполнение технологического процесса
изготовления отдельных деталей и изделия в целом, и служит, таким образом, основой для
руководства производственным процессом.
При выборе материалов для изготовления выбранного изделия в первую очередь
учитывают такие факторы, как – дешевизна, доступность. В нашем случае мы выбрали
латунь, которая по своим внешним признакам похожа на драгоценные сплавы и металлы.
При подборе станков, инструментов и приспособлений в свою очередь тоже необходимо
руководствоваться их доступностью. Таким образом, при изготовлении выбранного нами
объекта нами были выбраны такие станки и инструменты, которые широко применяются
и используются в учебных мастерских, а так же могут быть изготовлены самостоятельно
на стандартном оборудовании с наименьшими материальными и временными затратами.
Объектом нашего исследования являлся - процесс разработки и изготовления
сувенирной продукции методом литья, а предметом - сувенирная продукция. Мы
произвели расчет себестоимости изделия по разработанной технологической
последовательности, который показал, что изготавливать сувениры методом литья,
возможно в условиях учебных мастерских, с применением стандартного учебного
оборудования, и приспособлений, изготовление которых не требует больших временных и
материальных затрат, с низкой стоимостью производимой продукции, что подтвердило
выдвинутую в начале нашего исследования гипотезу.
Достарыңызбен бөлісу: |