Халықтың атаулы ақшалай табыстары

119
Осы кестеден көріп отырғанымыздай2008-
2011жж.  аралығындағы  Қазақстан  Республи-
касының  жаңа  тұрғын  үйлерді  сату  бағасы. 
Қазақстанның тұрғын үй нарығындағы орташа 
бағаларды  өңірлер  бойынша  салыстыра  қа-
райтын болсақ, жаңа тұрғын үйлерді сатуда ба-
ғаның  қымбаттығы  бойынша  Аламты,  Астана, 
Ақтау  және  Атырау  қалалары  көш  бастап  ке-
леді. Жаңа тұрғын үйлерді сатуда тұрғын үй ба-
ғасының арзандығы бойынша Тараз, Қызылор-
да және Жезқазған қалалары алдыңғы орынды 
алады. Мысалы, 2011 жылы Алматы қаласын-
дағы 45 шаршы метр болатын жаңа салынған 
пәтерді сатып алу үшін (45 м
2 
× 239 129 теңге) 
10 760 805 теңге жұмсау керек, яғни бұл үйді 
қолма-қол  есеп  айырысу  арқылы  сатып  алса. 
Бірақ,  халықтың  көпшілігінде  қолма-қол  есеп 
айырысу үшін мұндай көлемдегі қаражат бола 
бермейді, яғни ипотекалық несие алу арқылы 
сатып  алуға  мәжбүр  болады.  Егер  10  760  805 
теңгені  20  жылдық  мерзімге  және  жылдық 
ставка  5,5  пайыз  мөлшерлемесінде  ипотека-
лық  несие  алатын  болсақ,  онда  ай  сайынғы 
төлем 74 022,21 теңге болса, ал мерзім аяқтал-
ғандағы сома 17 765 330,84 теңгені құрайды. 
Мүліктік  тәуекелдіктер  –  кепілде  тұрған 
объектінің  бүлінуі  немесе  иелік  ету  құқығы-
нан  айырылып  қалуына  байланысты  тәуекел 
[1].  Мүліктің  бүлінуі  нәтижесінде  қарыз  алу-
шыныңт  қарыздық  міндеттемесі  жоғалмайды, 
керісінше  мүліктен  айырылып  қалған  жағдай 
болса  да  өз  міндеттемесін  өтейді.  Бұл  тәуе-
келден  сақтану  категориясы  мынадай:  мүлікті 
сақтандыру  және  мүлікке  иелік  ету  құқығын 
сақтандыру  болып  табылады.  Бұл  тәуекелді 
тіркелген  тариф  бойынша  сақтандырады.  
Бір  жылдағы  сақтандыру  сомасынан  әдетте 
мүліктің бүлінуін сақтаныдыру тарифі 0,28%, ал 
иелік ету құқығынан айырылып қалуына бай-
ланысты  тәуекелді  сақтандыру  тарифі  0,37%-
ды құрайды [2].
Несиелік міндеттеме бойынша еңбек ету 
қабілетінен  айырылу  және  қаржы  құралда-
ры  түсуінің  тоқтатылу  тәуекелі.  Мұндай 
жағдайдағы  тәуекелді  минимизациялау  үшін 
қарыз алушы міндетті түрде денсаулығын жә-
не өмірін сақтандыру қажет. Ипотекалық сақ-
тандыру  бойынша  шығында  несие  алушы  өз 
мойнына  алады,  ол  несие  құнының  орташа 
шамада 1,5% - ды құрайды. Өмірді және ден-
саулықты сақтандыру бойынша тариф әр түрлі 
көрсеткіштерге  байланысты,  бұл  ең  алдымен 
2-кесте. 2008-2011жж. аралығындағы Қазақстан Республикасының жаңа тұрғын үйлерді сату 
бағасы [4]. Кезең соңына, 1 шаршы метрі мың теңгемен
Жаңа тұрғын үйлерді сату бағасы
2008
2009
2010
2011
Қазақстан Республикасы 
147 469
137 279
143 903
153 521
Астана
194 214
170 071
178 707
182 280
Алматы
274 722
239 659
237 391
239 129
Ақтау
142 218
142 218
153 559
158 483
Ақтөбе
122 960
96 800
96 813
101 720
Атырау
129 825
129 825
135 106
179 150
Жезқазған
56 515
56 515
56 515
56 515
Көкшетау
102 568
92 432
100 626
125 795
Қарағанды
129 863
112 638
107 492
109 712
Қостанай
118 650
129 483
126 059
126 480
Қызылорда
73 833
72 650
73 378
76 305
Орал
140 370
130 000
135 003
137 000
Өскемен
104 426
108 167
110 268
110 268
Павлодар
130 000
130 000
143 000
143 000
Петропавл
66 900
56 515
56 515
98 000
Семей
82 484
68 258
90 000
110 000
Талдықорған
56 515
56 515
86 738
100 410
Тараз
56 515
56 515
79 559
82 297
Шымкент
118 333
131 667
136 667
154 047
[3]. Демек, нарықтағы өзгерістерге байланыс-
ты қауіп қатердің белгісіз қырларының көптігін 
білдіреді. Осыған байланысты,  2008-2011жж. 
аралығындағы  Қазақстан  Республикасының 
жаңа тұрғын үйлерді сату бағасын 2-кестеден 
көруге болады [4].

120
несие  алушының  жас  шамасына  байланыс-
ты болып табылады. Бір жылдағы сақтандыру 
сомасынан әдетте 18 жас шамасындағы несие 
алушылар  үшін  –  0,37%,  ал  60  жастағы  несие 
алушылар үшін – 3,44% құрайды [2]. 
Қорыта айтқанда, тәуекелдердiң негiзгi түр-
лерiн  бағалау,  оларды  сақтандыру  бойынша 
несие  берушілер  және  қарыз  алушылардың 
арасындағы жоспарланбаған қаржы шығында-
рының бір бөлігін сақтандыру ұйымдарына ау-
дарады.  Ипотека  жағдайындағы  тәуекелділік-
терден  міндетті  түрде  сақтандыруға  жататын 
мына тәуекелділіктер жатады: еңбек ету қабі-
летінен айырылу тәуекелі; кепілде тұрған объ-
ектінің  бүлінуі  немесе  иелік  ету  құқығынан 
айырылып қалуына байланысты тәуекел.
Деректер:
1.  Риски  при  ипотечном  кредитовании  //  [электрондық  ресурс]//:http://calculator-ipoteki.
ru/?p=444
2.  Дополнительные расходы и риски при ипотечном кредитовании// [электрондық ресурс] // 
:http://www.ipoteka51.ru/mortgage/add_cost/http://www.nationalbank.kz
3.  Проблемы ипотечного кредитования в республике казахстан// [электрондық ресурс]//:http://
elger.ru/archives/262
4.  ҚР  статистика  агенттігі  //  [электрондық  ресурс]  //  :  http://www.kaz.stat.kz/digital/uzhn_kz/
pages/default.aspx 1995 жылғы 23 желтоқсандағы қазақстан республикасының “жылжымай-
тын мүлік ипотекасы туралы” заңы.

121
Рынок золота Республики Казахстан:
оценка перспектив и пути дальнейшего развития
Юн Е.В., Шакир А.
МАБ, «Финансы», 3 курс, г.Алматы
Научный руководитель: 
Косолапов Г.В., к.э.н., профессор МАБ
Сказать,  когда  именно  было  обнаружено 
первое  золото  невозможно,  ввиду  ряда  при-
чин, но условно считают, что впервые золото 
как  драгоценный  металл  было  обнаружено  в 
захоронениях. Таким образом, золото вот уже 
на протяжении порядка 5000 лет имеет ту цен-
ность, которая не может быть «съедена инфля-
цией» или же уничтожиться как многие валю-
ты, возникавшие и пропадавшие на протяже-
нии  истории  развития  человечества.  Элемент 
11-ой  группы,  6-го  периода  таблицы  Менде-
леева,  как  известно  есть  желтый,  блестящий, 
драгоценный металл, который на протяжении 
всей своей истории существования имел свой-
ство особой ценности.
Причиной выбора темы «Рынок золота Ре-
спублики  Казахстан.  Анализ  проблем,  оценка 
перспектив и пути дальнейшего развития» яв-
ляется  то, что в Казахстане есть предпосылки 
создания  полного  цикла  производства  и  по-
требления золота. В текущих условиях глобаль-
ной неопределенности: проблемы в Европей-
ском  Союзе,  долговой  кризис  США,  ослабле-
ние евро, уменьшение доверия к доллару как 
к мировой валюте приводит к тому, что Цен-
тральные  Банки  наращивают  объемы  золота 
в золотовалютных резервах. Причиной этому, 
на наш взгляд служит то, что золото является 
защитным активом, так сказать «тихая гавань». 
Для  Национального  Банка  РК  формирование 
рынка золота в Казахстане выгодно в виду то-
го, что за последние 10 лет золото многократно 
выросло в стоимости, что, несомненно, хоро-
шо для стоимости ЗВР Национального Банка, и 
как следствие национального благосостояния.
Золото является основным средством сбе-
режения,  которое  защищает  от  инфляции  и 
предоставляет  убежище  во  времена  эконо-
мических  и  геополитических  потрясений.  На 
сегодняшний день, инвестиции в слитки и мо-
неты выросли в связи с обеспокоенностью об 
увеличении инфляции в ряде стран, о кризисе 
суверенного  долга  Европы  и  о  развитии  со-
бытий  на  Ближнем  Востоке,  которая  быстро 
перешла  в  «Арабскую  весну».  По  мировым 
статистическим  данным  Международного  ва-
лютного фонда, порядка 12 центральных бан-
ков мира увеличили свои запасы золота в пер-
вом квартале 2012 года. Достаточно большие 
покупки  совершила  Мексика,  увеличив  свои 
запасы  на  16,81  тонну,  общий  объем  золота 
данной страны ныне 125,3 тонн. Из стран СНГ 
значительные  покупки  золота  совершаются 
Россией,  покупка  на  начало  нынешнего  года 
составила  16,55  тонн,  в  настоящее  время  за-
пасы составляют 918,0 тонн. Как сообщает ин-
формационно-аналитический  центр  «Мине-
ральные ресурсы мира», запасы мировых ме-
сторождений  золота  оцениваются  в  87,1  тыс. 
тонн,  в  том  числе  разведанные  запаса  в  48,9 
тыс. тонн, по состоянию на конец 2011 года.
Как  известно,  сырьевая  база  золотодобы-
вающей  промышленности  Казахстана  пред-
ставлена  преимущественно  средними  и  мел-
кими месторождениями, то есть от 25 до 100 
тонн  и  до  25  тонн  запасов  соответственно. 
Преимущественно  месторождения  находятся 
на территории Восточного, Северного и Цен-
трального Казахстана и в настоящее время на 
них добывается примерно 70% всего произво-
димого в стране золота. Золоторудные место-
рождения  Казахстана  содержат  низкое  коли-
чество металла в руде, к тому же значительная 
доля  их  труднообогатимые  руды.  Но  весьма 
благоприятные горнотехнические условия до-
бычи  позволяют  сохранить  ее  себестоимость 
на уровне среднемировой. Но помимо низко-
го  содержания  металла  и  труднообогатимых 
руд  в  минерально-сырьевой  базе  золоторуд-
ной  промышленности  Казахстана  присутству-
ют еще несколько проблем:
 ▪ отсутствие  крупных  резервных  соб-
ственно  золоторудных  месторождений, 
которые могли бы способствовать устой-
чивому развитию отрасли на долгосроч-
ную перспективу;
 ▪ порядка 50% активных запасов содержат 
вредные примеси как мышьяк и сурьма, 
выводимые  сложными  химическими 
процессами,  бактериального  выщелачи-
вания флотоконцентратов;
 ▪ в случае неустойчивого состояния миро-
вого  рынка  золота  и  падения  цен  отра-
ботка  некоторых  крупных  месторожде-
ния окажется нерентабельным;
 ▪ возможность  расширения  минерально-
сырьевой базы за счет комплексных ме-
сторождений  лимитируется  отсутствием 
подготовленных крупных резервных ме-
сторождений.

122
Несмотря на то, что золото остается одним 
из самых актуальных объектов для инвестиро-
вания,  зарубежные  инвесторы  относительно 
слабо проявляют интерес к малым и средним 
месторождениям золота Казахстана. Ввиду это-
го,  развитие  этих  объектов  преимущественно 
возможно  при  привлечении  местного  капи-
тала.  Самым  крупным  же  золоторудным  объ-
ектом  в  республике  является  Васильковское  
месторождение,  доказанные  запасы  которого 
составляют  370  тонн  золота,  несмотря  на  то, 
что освоено около 10% его запасов. Разработ-
ку  данного  объекта  осуществляет  совместное 
предприятие  ОАО  «Васильковское  золото», 
созданное  правительством  Казахстана  и  ни-
дерландской  компанией  FooldgateHolding. 
Второе  место  по  своим  масштабам  занимает 
месторождение  Бакырчик,  запасы  которого 
составляют  326  тонн,  но  разработка  данного 
месторождения  затруднена,  ввиду  высоко-
го  содержания  в  руде  углерода  и  токсичного 
мышьяка.  Стоит  отметить,  что  золото  в  Ка-
захстане  добывается  не  только  на  коренных 
месторождениях,  но  и  на  «попутных»,  в  виде 
компонента  полиметаллического  сырья  при 
производстве  цветных  металлов.  Крупными 
продуцентами  такого  формата  являются  ОАО 
«Казцинк», и ОАО «Казахмыс», ежегодно про-
изводящее порядка 5,5-6 тонн и 5 тонн золота 
соответственно.  На  данный  момент  в  респу-
блике  около  100  различных  компаний  имеют 
право на разработку золоторудных месторож-
дений, но в реальности только 35 осуществля-
ют  свою  деятельность.  Лидирующие  позиции 
недропользователей,  на  которые  приходит-
ся  порядка  90%  инвестиций,  направленных  в 
золотодобычу,  являются  ОАО  «Алтыналмас», 
ОАО  «Майкаинзолото»,  ТОО  «Бакырчикское 
ГДП»,  ТОО  «Чаралтын»,  ГРК  «АБС  Балхаш»  и 
другие.

ҚАЗАҚСТАННЫҢ  
ИННОВАЦИЯЛЫҚ 
ДАМУЫНДАҒЫ МЕНЕДЖМЕНТ 
ПЕН МАРКЕТИНГ
МЕНЕДЖМЕНТ И МАРКЕТИНГ В 
ИННОВАЦИОННОМ РАЗВИТИИ 
КАЗАХСТАНА
FINANCIAL MECHANISMS OF    
INNOVATIVE ECONOMY
3

124

125
Мейрамхана бизнесіндегі менеджменттің дамуы
Айнабекова Н., Боранғали Қ.
ХБА, «Мейрамхана ісі және қонақ үй бизнесі», 
2 курс, Алматы қ.
Ғылыми жетекшісі:
Калияскарова Э.А., аға оқытушы
Қазіргі  кезде  менеджмент  ел  өмірінің  тек 
экономика  ғана  емес,  басқа  да  салаларында-
ғы маңызды атрибуттардың біріне айналды. Ірі 
өндірістік кәсіпорындар мен шағын фирмалар, 
мейрамханалар  мен  қонақүйлер,  денсаулық 
сақтау, білім беру мекемелері, мемлекеттік жә-
не жергілікті басқару органдары, биржалар мен 
банктер,  осы  және  басқа  да  ұйымдар  бүгінгі 
таңда сапалы басқаруды қажет етеді. «Менедж-
мент» ұғымының мағынасы терең. Менеджмент 
жайлы  кеңірек  айтатын  болсақ  ,бұл  өндірістің 
тиімділігін  жоғарылату  мен  пайданы  молайту 
мақсатында қолданылатын принциптер, әдістер 
және өндірісті басқару амалдарының жиынты-
ғы. Нарықтық экономика мен жаһандану жағ-
дайында  елімізде  кез    келген  мейрамхананың 
әлеуметтік-экономикалық  тиімділігін  жоғары-
латуға мүмкіндік беретін менеджменттің қазіргі 
кездегі  түрлері  мен  әдістерін  тәжірибеде  пай-
далану  мәселелері  ерекше  мәнге  ие  болып 
отыр [1].
Менеджменттің негізгі өзі айналысып отыр-
ған істің даму болашағын көре білуге қабілетті, 
алға  қойылған  мақсатқа  жету  үшін  оңтайлы 
шешім таба білетін кәсіби басқарушы – менед-
жер болып табылады. Осыған байланысты ме-
неджер жоғары біліктілік, ой-өрісі кең, тәуекел-
ге  бара  білетін  қайсар,  белгіленген  жоспарды 
іске асыру, ұжымда жетекші болу сияқты нақты 
кәсіби және жеке қасиеттерге ие болуы қажет. 
Менеджмент эволюциясына тоқтала кетсек. 
Менеджмент  тәжірибелік  қызмет  ретінде  ша-
мамен 7 мың жыл бұрын пайда болды. Ал ғы-
лым ретінде ХІХ ғасырдың соңында, кәсіпорын-
ды  басқару  саласындағы  зерттеулер  ғылыми 
мектептер  мен  бағыттардың  құрылуына  негіз 
болғанда пайда болды. Ғылыми менеджменттің 
негізін салушы белгілі ағылшын ғалымы Фред-
рик Уинстоу Тэйлор (1856 – 1915).Осы кезеңдегі 
менеджменттің негізгі бағыттары (мектептері):
-Тейлор,Гильберт және т.б. ғылыми басқару 
мектебі (1885-1920) еңбектің ұтымдылығы, ма-
териалдық қызығушылық тиімділігінің жоғары-
дауына әкеледі;
-Файоль,Вебер  және  т.б.  классикалық  мек-
тебі 
(1920-1950)-басқарудың 
жан-жақты 
принципі;
-Маслоу және т.б. адамдық қатынастар мек-
тебі (1930-1950) – адамдар арасындағы  қарым 
– қатынастар;
Мейрамханада  қызмет  көрсету  үлгісі  «на-
рық сегментінен» басталып, сағат тіліне қарсы 
бағытта «қызмет көрсету концепциясы», «қыз-
мет көрсету жүйесі», «түр,бейне»  түсініктеріне 
әкеледі.  Бұл  жерде  «түр,  бейне»  басшылар-
дың  қызметкерлер  құрамына,  тұтынушыларға, 
ресурстарды  жеткізушілерге  әсер  ете  алатын 
ақпараттық  құралы  ретінде  қарастырылады. 
Мейрамхананың  имиджі  оның  даму  болаша-
ғы  мен  нарықтағы  жағдайына  әсерін  тигізеді. 
Мейрамхананың  мәдениеті  мен  философиясы 
оны бақылауда, қолдауда және әлеуметтік даму 
Егер де сіз өз бизнесіңізді басқармасаңыз, 
бизнесіңіз сізді басқарады.
Б.Форбс
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Қызмет көрсету 
концепциясы 
Түр, бейне 
Қызмет көрсету жүйесі 
Мәдениет және 
философия
Нарық сегменті 
Сурет 1 - Мейрамханадағы қызмет көрсету менеджментінің үлгісі [1].

126
үдерісінде маңызды орын алады. Мейрамхана 
философиясының  қалыптасу  процесі  менедж-
мент қызметін зерттеу  барысында толығырақ 
ашылады. 
Қазіргі  таңда  көптеген  ғалымдардың  
пікірінше менеджменттің негізгі төрт функция-
сын  кәсіпорынның  барлық  түріне  қолдануға 
болады:
Суреттен жоспарлау  -  алға қойған мақсат 
пен  оларға  жету  жолдарын,  басты  бағыттары 
мен  құралдарын  анықтайтын  үдеріс  екендігі-
не  көз  жеткізуге  болады.  Ол  мейрамхананың 
белгісіздік  факторының  азаю  есебінен  бола-
шақта тиімді қызмет етуі мен дамуына мүмкіндік 
береді.  Жоспарлау  бірнеше  қызмет  түрінен 
ең  тиімді  біреуін  таңдаумен  тығыз  байланыс-
ты.  Жоспарлау  процесі  кезінде  қабылданатын 
шешімдер бір-бірімен тығыз байланысты, бір-
біріне әсер ететін, бір-бірін толықтыруды қажет 
ететін күрделі жүйені құрайды. Сондықтан мей-
рамхананың потенциалы мен оның мүмкіндік-
терін  максималды  түрде  пайдаланатын  опти-
малды байланысты іздеп табу қажет [2].
Бизнес-жоспар  -  жоспарлаудың  басты  эле-
менті.  Инвестиция  мен  есеп  беру  құжатының  
басты  дәлелі болатын - бизнес-жоспар. Мей-
рамхананың  бизнес-жоспарын  анықтап  жасау 
инвесторлар тарапынан олардың инвестиция-
ларының тұрақты болуы мен компания басқа-
рушыларының сеніміне ие болуды мақсат етіп 
қояды. Бизнес-жоспардың мерзімі – 3-5 жылға 
жасалады. Ол мына бөлімдерден тұрады:
 ▪ нарыққа  талдау  жүргізу  және  марке-
тингтік стратегия;
 ▪ өнімдік стратегия;
 ▪ өндірістік стратегия;
 ▪ фирманы  басқару  жүйесінің  және 
меншіктің дамуы;
 ▪ қаржылық (экономикалық) стратегия.
Жоспарлау  функциясы  негізінде  бірнеше 
қосалқы  функцияларды  бөліп  қарастырады: 
болжау  және  мақсат  қою.  Болжау  деп  мей-
рамхананың  мүмкін  болатын  дамыту  бағытта-
рын туралы ғылыми негізделген болжам.
Әр  түрлі  деңгейдегі  мақсаттар  иерархиясы 
мен олардың байланысын анықтау нәтижесін-
де  «Мақсаттар  ағашы»  пайда  болады.    Тұрғы-
зылған  ағаш  мақсаттардың  бір-бірімен  тығыз 
байланыстылығын  және  нақты    мақсатқа  қол 
жеткізу үшін қандай көмекші мақсаттар жүзеге 
асырылу керектігін айқын көрсетеді. 
Алға қойған мақсаттарға жету мен жоспар-
ды  орындау  ұйымдастыру  қызметінсіз  жүзеге 
аспайды.  Ұйымдастыруға  мейрамхананың  құ-
рылымын құру және алға қойған  мақсаттарға 
жету үшін оның бөлімдерінің өзара өсері мен 
үйлесімдігін қамтамасыз ету жатады.
Ұйымдастыру құрылымына кіреді:
 ▪ кімнің қандай жұмысты атқаруға міндетті 
және  кімнің  қандай  нәтижеге  жауапты 
екендігін  анықтап көрсету;
 ▪ міндеттерді  дұрыс  бөлмеумен  байла-
нысты  мейрамханадағы  қызметтің    жұ-
мыс  жасауына  кедергі  келтіретін  қиын-
дықтарды жою;
 ▪ басқарушылық  шешімдердің  тиімді  қа-
 
 
 
 
 
 
жоспарлау
бақылау
ұйымдастыру
ынталандыру
Менеджмент функциялары
Сурет 2 -  Менеджмент функциялары
Сурет 3 - «Мақсаттар ағашы»[1]
 
Мейрамхана миссиясы
Стратегиялық мақсаттар
Тактикалық мақсаттар
Тактикалық мақсаттар
Тактикалық мақсаттар 
Жедел мақсаттар 
Жедел мақсаттар
Жедел мақсаттар

127
Сурет 4 - Қызметкерлерді ынталандыру механизмі [1]
былдануына әсер ететін айқын коммуни-
кациялық желілермен қамтамасыз ету[1].
Ынталандыру (мотивация) – қызметкерлер-
ге өз міндеттерін нәтижелі орындату мақсатын-
да олардың еңбекке деген құлшынысы мен ішкі 
ынтасын оятып, жандандыру. Бұнда тек эконо-
микалық  ғана  емес,  сонымен  қатар  психоло-
гиялық  аспект  орын  алады.  Адамдардың  мі-
нез-құлқына әсер ететін әртүрлі себептер оның 
ынталандыру құрылымын құрайды, ол тұрақты 
болып келеді, бірақ мақсатты түрде өзгерістер-
ге  беріледі.  Мысалы,  тәрбие  беру  барысында. 
Әр адамда ол жеке дара болып келіп, әртүрлі 
факторлармен  негізделеді.  Қызметкерді  ынта-
ландыруға әсер етеді:
 ▪ оның жеке қасиеттері мен өз-өзін ынта-
ландыруы;
 ▪ басқарушы қоятын талап;
 ▪ басқарушының  мінез-құлқы  (оның  қабі-
леті, басқару тактикасы);
 ▪ қызметкердің ұжымы;
 ▪ ұжымдық мәдениет және кәсіпорынның 
құрылымы;
 ▪ жалпы  еңбек  атмосферасын,  құндылық-
тар  мен  қағидаларды  қалыптастыратын 
қоғам.
Бақылау-мейрамхана  жұмысының  нәти-
жесін сандық және сапалық бағалау мақсатын-
да  жүргізілетін  басқарушылық  қызмет.Бақы-
лауға жоспарланған нәтижелер мен нақты қол 
жеткен нәтижелердің сәйкестігін анықтау және 
фирма қызметтеріне түзету енгізу жатады. Бас-
қарушылық  бақылау  екі  ұйымдастырушылық 
деңгейде  жүргізіледі.  Операциялық  бақылау  
кезінде  менеджерлер  физикалық,  қаржылық, 
ақпараттық  ресурстарды  ұйымдастырушылық 
мақсатқа жету үшін қолданады. Басқарушылық 
бақылаудың  екінші  бағыты  –  сыртқы  бақылау. 
Мұны корпорация мен бизнестіің стратегиясы-
на жауапты менеджерлер қолданады, сондық-
тан оны стратегиялық бақылау деп атайды. [1]
Зерттеу  барысында  адамдар  арасында  
сауалнама жүргізілді. Жалпы сауалнама 60 рес-
пондент  арасында  жүргізілді.  Жауап  алынған 
респонденттердің  47%  ер  адамдар,  53%  әйел 
адамдар.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ішкі ниет – түрткі (қызметке 
саналы түрде тұлғалық ынталану)  
Қажеттілікті қанағаттандыратын қызмет 
қорытындысы: 
1.  Толық қанағаттандыру 
2.  Жартылай қанағаттандыру 
3.  Қанағаттандырудың болмауы 
Қызмет (тұлғаның жеке 
қасиеттері ашылатын) өз-
өзін ұстау мәнері 
Сыртқы ояну ( таңдалған 
объектінің қажеттілікті 
қанағаттандыру қабілеті)
Мақсат (қажеттілікті қамтамасыз  
ету үшін саналы түрде  таңдалған 
құрал) 
Қажеттілік (мұқтаждық, 
қамқорлық) 

128
47%
53%
ер адамдар
әйел адамдар
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
48%
25%
11%
16%
18-25
26-35
36-45
46-60
 
49%
35%
8%
8%
студент қызметкер жұмыссыз зейнеткер
 
Сурет 5 - Жауап берген респонденттердің жынысы
Сурет 6 - Респондентердің жас мөлшері
Сурет 7 - Жауап берген респонденттердің 
атқаратын қызметтері
Сауалнамаға  жауап  беру  барысында 
әйел  адамдар  ер  азаматтарға  қарағанда 
белсендірек болды.
Сауалнамаға қарап төмендегідей қоры-
тындылар жасауға болады:
Кестеден  тұтынушылар  жалпы  менеджмент 
туралы  хабардар  екендігіне  көз  жеткізуге  бо-
лады  және  мейрамхана  бизнесіндегі  менедж-
менттің  атқаратын  рөлі  зор  екендігіне  сенеді, 
бақылау  менеджмент  функциясы  ретінде  қо-
салқы  рөл  атқарады  деген  көзқараста,  соны-
мен  қатар  инвестиция    бизнесті  жоспарлауға 
әсер  ететін  негізгі  фактор  екендігі  анықталды, 
олардың ойынша мықты менеджер  білікті жә-
не білімді қасиеттерге ие болуы қажет екендігі 
белгілі болды.
1. Менеджмент ұғымымен 
таныссыз ба?
Ия
58%
Жоқ
16%
Жартылай
26%
2. Мейрамхана бизнесіндегі 
менеджменттің атқаратын 
рөлі
Маңызды рөл
75%
Ешқандай рөл 
атқармайды
11%
Жауап беруге қиналамын
14%
3. Бақылау менеджменттің 
функциясы ретінде қандай 
орынға ие
Негізгі рөл
36%
Қосалқы рөл
46%
Рөл атқармайды
18%
4. Бизнесті жоспарлауға әсер 
ететін негізгі 
фактор
Инвестиция
56%
Байланыс
28%
Инновация
16%
5. Сіздің ойыңызша 
мықты менеджер қандай 
қасиеттерге ие болуы керек?
Білікті, білімді
56%
Мәдениетті, тәрбиелі
20%
Талапты, қатал
24%

жүктеу/скачать 4,22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: