ӘРТҮРЛІ КСЕНОБИОТИКТЕРДІҢ ӨСІМДІКТЕРГЕ ТИГІЗЕТІН ӘСЕРІ

Ал   кейбір   зерттеулерде   радиацияның   әсерінен   өсімдік   жапырақтарының 
пішіні,   қалыңдығы,   түсі,   жүйкеленуі   өзгеріп,   қатпарлану   және   жапырақ 
тақталарының   бірігіп   кетуі,   сабақ   пен   тамырдың   өсуінің   нашарлауы   немесе 
артуы,   филлотаксис,   дихотомия,   фасциация,   ісіктердің   түзілуі   жүретіндігі 
көрсетілген. 
Ауыр металдардың өсімдіктерге әсері.  Өсімдік жүйесі қоршаған ортаның 
жағымсыз факторларына жауап беру реакциясы тек сол түрге немесе ұлпаға 
тән, өсімдік жасына, тіршілік ету жағдайларына т.б. байланысты таңдамалықты 
көрсетеді.   Ауыр   металдардың   әсерінен   туындайтын   стрессті   болдырмау 
механизмдері өсімдіктерге  көп емес, оларға:      тамыр  бетіндегі  микоризалық 
саңырауқұлақтардың   көмегімен   ұстап   қалу,   клетка   қабырғасында   арнайы 
бейтараптаушы кешендер арқылы иммобилизациялау, трихомаларға жинақтау 
немесе күзгі жапыра түсіру арқылы жиналған токсиндерден арылу. Стресске 
төзімділік   механизмдері   әлдеқайда   маңызды.   Оларға   кадмийді,   органикалық 
және   амин   қышқылдары,   цистейнмен   байытылған   пептидтер   көмегімен 
цитоплазмада   байланыстырып,   оның   пептид-кадмий   кешендері   түрінде 
вакуольде ұстап тұру жатады. 
Ауыр   металдардың   қайсысы   болмасын, 
шамадан   тыс   артық   мөлшерде   өсімдіктердің   өсуін,   қоректік   заттардың 
таралуын, тұқымдардың өнуін тежейді. 
Әртүрлі   ауыр   металдардың   әсері   әртүрлі   болады.   Кадмий,   әдетте,   аз 
мөлшерлердің өзінде сүректі өсімдіктер сабағының жуандауын нашарлатады. 
Ал   мырыш   жалпақ   жапырақты   ағаштар,   қылқанжапырақтылардың   жуандап 
өсуін тежейді. Ауыр металдардың тікелей әсерінен тамырдың өсуі нашарлап, 
нәтижесінде су мен қоректік заттардың сіңірілуі төмендейді. 
 Ғылыми жетекшісі: б.ғ.д., профессор Айдосова С.С. 
СРАВНИТЕЛЬНОЕ ГИСТОЛОГИЧЕСКОЕ ИЗУЧЕНИЕ ПОЧЕК 
ЛЯГУШКИ ОЗЕРНОЙ (RANA RIDIBUNDA) И ЯЩУРКИ БЫСТРОЙ 
(EREMIAS VELOX)
Маметьярова З.С.
Казахский Национальный университет им. аль-Фараби, Алматы, Казахстан
Главной   проблемой   ХХI  века   является   прогрессирующее   загрязнение 
окружающей   среды,   губительно   действующее   на   живые   организмы.   Для 
решения   данной   проблемы   многие   исследователи   изучая   все   факторы 
загрязнения,   механизмы   их   действия   на   живую   систему   используют 
биоиндикаторы. Среди позвоночных животных в качестве  биоиндикаторов в 
основном   используются   амфибии   и   рептилии.   Большое   значение   имеет 
изучение   почек   амфибий   и   рептилий,   так   как   почки   являются   главным 
фильтрирующим органом и при попадании токсикантов в организм в почках 
могут наблюдаться патоломорфологические изменения. 
Основной   задачей   нашей   работы   явилось   изучение   гистологического 
строения почек Rana ridibunda и Eremias velox в норме. 
Известно,   что   у   амфибий   выделительная   система   построена   по   типу 
первичной   почки   (мезонефроса).   В   проксимальном   участке   нефрона, 

непосредственно  прилегающему к клубочку, располагается  шеечный отдел с 
ресничным   эпителием,   облегчающим   перемещение   певичной   мочи   вдоль 
канальца. Изучение гистологических препаратов, окрашенных гематоксилин – 
эозином   показало,   что   клетки   проксимальных   отделов   имеют   утолщенную 
щеточную каемку, но лишены складок базальной плазматической мембраны. 
Короткий   промежуточный   сегмент   состоит   из   ресничных   плоских   или 
кубических клеток. Дистальные отделы в нефроне лягушки короткие, состоят 
из   цилиндрических   клеток,   лишенных   ресничек   и   щеточной   каймы,   но 
содержащих   базальные   складки   плазмалеммы   и   много   митохондрий.   Петли 
Генле   фактически   отсутствуют,   поэтому   предпосылок   для   повышенной 
концентрации солей во вторичной моче, как у млекопитающих, нет. Поэтому у 
лягушки моча богата мочевиной.
У   рептилий,   как   у   всех   амниот,   почки   взрослых   животных   являются 
метанефридиальными,   т.е.   образованы   из   задних   нефротомов.   Однако   при 
изучении гистологических препаратов мы обнаружили, что по ряду признаков 
почки ящурки напоминают почки лягушек: в них нет разделения на корковое и 
мозговое   вещество.   В   нефронах   почки   рептилий   выделяется     5   отделов, 
следующих   за   почечным   тельцем:   шейка,   проксимальный   каналец, 
промежуточный   отдел,   дистальный   каналец   и   соединительный   отдел.   Далее 
следует собирательная трубка, имеющая иной генезис. Тонкий сегмент петли 
Генле отсутствует, его замещает промежуточный отдел: короткий, снабженный 
цилиарным эпителием. Почечные тельца слабо выражены, немногочисленны. 
Капиллярная сеть в клубочках уменьшена до немногих (в некоторых случаях до 
2   –   3)   капиллярных   петель.   Шейка   укорочена,   выстлана   кубическим 
реснитчатым   эпителием,   характерным   также   и   для   соединительного   отдела. 
Извитые   и   прямые   канальцы   обладают   однотипным   строением.   Для   клеток 
эпителия проксимального канальца в извитой части характерно значительное 
развитие базальной мембраны. Имеется хорошо выраженная плотная каемка.
Эпителий   дистального   канальца   –   высокий   призматический,   щеточной 
каемки   нет.   Эпителий   проксимального   и   дистального   канальцев   обладает 
базальными впячиваниями (в дистальных канальцах эти образования выражены 
в   большей   степени).   Мочевые   канальцы   впадают   в   разветвленные 
собирательные   коллекторы.   Собирательные   трубки   выстланы   кубическим 
эпителием.
Таким   образом,   почки   амфибий   и   рептилий   отличаются   от   почек 
млекопитающих   более   примитивным   строением,   без   дифференциации 
коркового   и   мозгового   вещества,   немногочисленностью   почечных   телец   и 
отсутствием петли Генле.
Научный руководитель: к.б.н., доцент Базарбаева Ж.М.
АНТИ-АНГИОГЕНДІ ӘСЕРДІҢ ТОҚТАУЫНАН КЕЙІНГІ ТАМЫР 
ЖҮЙЕСІНДЕ БОЛАТЫН ДИНАМИКАЛЫҚ ӨЗГЕРІСТЕРІ
Манап С.
әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Алматы қ., Қазақстан

Анти-ангиогенді   әдіс-   ісік   тамыр   жүйесін   «қалыпка   келтіруге»,   сонымен 
қатар   кең   көлемде   дәрімен   (кіші   молекулалар)   және   интерстициальды 
қысымның   әлсіреуіне   байланысты   ісік   клеткаларына   терапевтік 
антиденелермен қамтамасыз етеді. Зерттеу объектісі орташа салмағы 180±20г 
болатын жетілген ақ егеуқұйрық және адам болып, ал зерттеу предметі ретінде 
ішкі   қан   тамырлар   түсі,   антителдар,   ингибиторлар,   өсу   факторы   (VEGF), 
парциальды   және   интерстациальды   қысым   қатарлар   алынады.   Зерттеуге 
төмендегі әдістер қолданылады:
a)Тамыр   жүйесінің   өзгерісі   SCID   тышқанының   терісінің   астында   өсетін 
Rh-41   фенографасында   зерттеледі.   Ұсақ   қан   тамырларының   сандық   өзгерісі 
CD34,   SMA(эндотелиальды   клетка   бояғышы),   Ki-67   (пролиферациялар) 
иммуногистохимиялық   талдау   арқылы   бағаланады.   Иммунофлуоресценция 
конфокальды микроскопия көмегімен анықталады.
b) Ісіктің ішіндегі гипоксиялық аймақ гипоксиүлгі мен СА ІХ бояуы арқылы 
анықталады.
c)   Ісік   іші   парциальды   және   интерстациальды   қысымды   тікелей   өлшеу 
арқылы жүргізіледі.
d)  лектинді  перфузия   мен  иммунофлуресценция  көмегімен  қызмет  ететін 
тамырлар анықталады.
e) микроскопия арқылы тамырлардың морфологиясы да зерттеледі.
Осы  қарастырылған  анти-ангиогенді  әсердің тоқтауынан болатын тамыр 
жүйесіндегі   өзгерістері   толық   түсіндірілмеген.   Сондықтан   мысал   ретінде   12 
моделі көрсетілді, нәтижесінде 2 апта ішінде емдеуді тоқтатқанда, емделмеген 
ісікпен  салыстырғанда   ісіктің  өсуі  жоғарлайды.   Осы  кезең  ісік  клеткасының 
пролиферациясының   жоғарлауына   алып   келеді   де   терапевтік     мақсатта 
қолданылады. Оның маңызды факторы үрдістің толық түсінігі жаңарған ісіктің 
өсуі   пост-емдеу   кезіндегі   эксплутацияның   пайдалы   барысын   өңдеуы   болып 
табылады.  
ПЕРЕКИСНОЕ ОКИСЛЕНИЯ ЛИПИДОВ В АЛЕЙРОНОВОМ СЛОЕ 
ЗЕРНА ПШЕНИЦЫ
Мусина А.А., Джолдыбава Б.,  Алтыбаева Н.А.
Казахский Национальный университет им. аль-Фараби, Алматы, Казахстан
Перекисное   окисление   липидов   (ПОЛ)   —   окислительная   деградация 
липидов происходящая, в основном, под действием радикалов кислорода и/или 
липоксигеназ.  
Известно,   что  в   растениях   липоксигеназы   играют   ключевую   роль   в 
процессе   перекисного   окисления   ненасыщенных   высших   жирных   кислот 
(НВЖК),   линолевой,   линоленовой   и   арахидоновой,   катализируется 
липоксигеназой   (КФ   1.13.11.12.),   или   линолеат:   О
2
-   оксидоредуктазой, 
ферментом,   широко   распространенным   в   растительном   мире.   Процесс 
перекисного   окисления   усиливается   вторичным   образованием   из   липидов 
высоко реакционно-способных и легко диффундирующих радикалов, которые 
могут опосредованно или непосредственно привести к запуску гибели клеток 

Нами   был   проведен   анализ   влияния   фитогормонов   (ГК   и   АБК)   на 
генерацию МДА   в зависимости от времени инкубации.  Присутствие в среде 
инкубации   ГК   в   дозе   1мкМ   в   течение   48   часов   существенно   увеличивало 
генерацию     МДА   (на   33%)   по   сравнению   с   контролем.   Однако   дальнейшее 
увеличение   времени   инкубации   в   присутствии   ГК   приводило   к 
незначительному снижению концентрации МДА  
 
в клетках алейронового слоя 
по   сравнению   с   предыдущими   условиями   эксперимента.   Эти   эффекты   ГК 
полностью блокировалось при  внесении в инкубационную среду АБК в дозе 5 
мкМ. 
Установлена   строгая   корреляция   между   сроком   наступления 
программированной   гибели   клеток   алейронового   слоя,   генерацией   активных 
форм   кислорода   и   изменением   активности   антиоксидантных   ферментов.   На 
основании   полученных   данных   высказано   предположение   о   важной   роли 
активных   форм   кислорода   и   антиоксидантных   ферментов   в   реализации 
фитогормон - регулируемой программированной гибели клеток алейронового 
слоя зерна пшеницы.
Можно   предположить,   что   в   данной   модельной   системе   система 
антиоксидантов,   тормозящих   перекисное   окисление,   в   норме   (или   в 
присутствии   АБК)   успешно   справляются   с   "перекисной   опасностью",   но 
нарушение какого-либо звена в этих защитных системах ведет к повреждению 
мембран и возможно к гибели клеток. 
Научный руководитель: к.б.н., доцент Бисенбаев А.К.
ЕГЕУҚҰЙРЫҚТЫҢ ЖҮРЕГІНІҢ МОРФОЛОГИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУ.
Мырзаханова И.А. 
әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті, Алматы қ., Қазақстан
Сыртқы   ортаның   әсері   адам   ағзасында   физиологиялық   өзгерістерге 
ұшырата отырып   тамақтанудың бірнеше факторларын күшейтуді талап етеді. 
Авиакосмос,   медицина   саласында   және   космос   саласында   сыртқы   ортаның 
жағымсыз факторларына ағзаның бейімделуі аса өзекті мәселердің бірі.
Жоғарыда айтылғанды ескере отырып соңғы кездері тамақтануға сыртқы 
орта     факторларының   әсерін   тәжірибелі   және   морфологиялық   зерттеулер 
жүргізілді. Сондықтан жұмыстың мақсаты тәжірибе кезінде егеуқұйрықтардың 
жүрегіне   гамма   сәулеленудің   әсерін   биологиялық   активті   заттарды 
қолданылуымен зерттеу.
Осыған   байланысты     биологиялық     активті   заттарды   қолданылуымен   6 
грей   дозалы   гамма   сәулерін   алған   егеуқұйрықтың   бейімделгіштік   қасиетін 
анықтау үшін арнайы тәжірибе жұмыстары жүргізілді. Зерттеу объектісі жыныс 
мүшелері жақсы жетілген 18 аталық егеуқұйрық қолданылды, 3 айлық, салмағы 
280-300   грамм.   Зерттеу   барысында   барлық   жануарлар   бірдей   жағдайда 
вивариде өсірілді. Барлық жануарлар бірдей     6 грей дозалы гамма сәулелері 
берілді.   Жануарлар     гамма   сәуле   жіберілген   күннің   ертесінде   таңертеңгілік 
сағат 9-11 аралығында бақылауға алынды.   Гистологиялық зерттеудің негізгі 
объектісі миокард клеткасының популяциясын бақылау. Эксперимент   30 күн 

аралығында жүргізілді. Тәжірибе жүргізу үшін егеуқұйрықар 3 топқа бөлінді. 
Олар:
I-топ бақылау тобына жататын  жануарлары.
II-топ биологиялық активті заттарды тұтынбай, зерттеуге дейінгі бір күн 
бұрын 6 грей гамма сәулелерімен уланған жануарлар.
III-радиопротекторлы арнайы өніммен қоректенген,зерттеуге дейін бір күн 
бұрын 6 грей гамма сәулелерімен уланған жануарлар.
Суды жануарлар шексіз қолданып отырды.
Гистологиялық зерттеулер жалпы қабылданған әдістер бойынша жіңішке 
кесінділер (Волкова 1982 )   арқылы жүргізілді. Морфологиялық зерттеу және 
суреттер микроскоп МБИ-15 көмегімен жасалынды.
Егеуқұйрықтардың жүрегін зерттеу барысында гистологиялық зерттеулер 
бақылау   тобына   жататын   жануарлардың   бұлшықет   талшықтарының 
құрылысының бір қалыпты екенің көрсетті. Гамма сәулеленуге биологиялық 
активті   заттарды   тұтынбай   ұшыраған   II-топ   тәжірибелі   жануарлардың 
мүшелерін   гистологиялық   зерттеу   нәтижесі   көктамырлары   бар   борпылдақ 
дәнекер ұлпаларының қабатындағы талшықтардың көлденең  кесіндісінде жоқ 
екені көрсетті. 1 ай көлемінде радиопротекторлы арнайы өніммен қоректенген 
және 6 грей дозалы гамма сәулесін алған жануарлар тобында макроскопиялық 
зерттеулер жүректің құрылымы бір қалыпта екенін көрсетті. Бірақ бұлшықет 
арасында ісіктің бар екені байқалды. Эндотелий ісіп, қан тамырлары кеңейіп 
және цитоплазмада еш өзгеріс байқалмады.
Сонымен,   морфологиялық   зерттеулер   нәтижесі   егеуқұйрықтарға   гамма 
сәулелерімен   әсер   етуі   қан   айналым   жүйесінің   жұмысын   нашарлатып, 
толықандылыққа   әкеп   соғуын   көрсетті.   Ал   биологиялық   активті   заттарды 
пайдаланғанда қан айналым жүйесінің жұмысын жақсарып және дистрофиялық 
процестердің азаюы байқалды.
Ғылыми жетекші: б.ғ.к., доцент Есимсиитова З.Б.
ОЦЕНКА НЕБЛАГОПРИЯТНЫХ РАЙОНОВ СЕВЕРНОГО 
КАЗАХСТАНА С ИСПОЛЬЗОВАНИЕМ МИКРОЯДЕРНОГО ТЕСТА
Нагуманова Л.А.
1
, А.А. Какабаев
2
, Н.К. Болегенова
1
1
Казахский Национальный университет им. аль – Фараби, Алматы
2
Кокшетауский Национальный университет им. Ш.Уалиханова,
Кокшетау, Казахстан
Введение.   Республика   Казахстан   занимает   ведущее   место   по   запасам 
урановых   руд.   Северный   Казахстан-   крупнейший   регион   месторождений 
урансодержащих   руд,   где   ведется   их   открытая   и   подземная   добыча   (на 
территории региона скопилось ок. 61 млн.т радиоактивных отходов). Данные 
источники загрязнения при неконтролируемом выбросе в окружающую среду, 
становятся   постоянными   факторами   радиационного   облучения   населения, 
проживающего вблизи урановой промышленности. 

Цель   работы.   Изучение   появления   микроядер   в   крови   у   контингента 
профессиональных   рабочих   уранодобывающих   и   ураноперерабатывающих 
предприятий Северного Казахстана и сравнение их с контрольной группой. 
Определены задачи выполнения работы. Изучение частоты возникновения 
микроядерных   клеток   у   проф.рабочих   уранперерабатывающих   предприятий, 
населения,   проживающего   вблизи   и   контрольной   группы;   проведение 
сравнительного анализа уровня хромосомных нарушений с частотой появления 
микроядер и анализа возникновения микроядерных  клеток в зависимости от 
пола.
Научная   новизна   работы   -   впервые   проведено   цитологическое 
обследование   людей   уранодобывающей     промышленности   Сев.Казахстана   с 
применением микроядерого теста.
Материалы   и   методы.   Материалом   для   цитогенетического   исследования 
явились красные кровяные тельца периферической крови рабочих, занятых на 
переработке   урана.   Определение   цитогенетических   показателей   производили 
по   формуле:   Р=X/N
×
100%,   где   Х–   количество   обнаруженных       клеток   с 
микроядрами,  N  -   количество   изученных   метафазных   клеток,   Р-вычисление 
доли клеток с микроядрами в % от общего числа проанализированных клеток.
Результаты.   При   цитологическом   анализе   микроядерного   мазка 
профрабочих п.Заозер-ный и п. Саумалколь, было изучено 20000 метафазных 
клеток:   обнаружено   880   и   674   микроядер   соответственно   (8,8%   и 
6,74%   /1000кл.),   клеток   с   более   1   микроядром   -30-48.   По   результатам 
исследований выявлено состояние эритроцитов периферической крови жителей 
п. Зеренда. Из 10000 проанализированных клеток жителей п. Зеренда, выявлено 
130 клеток с микроядрами. Частота микроядерных аномалий в п. Заозерном и 
Саумалколь почти в 3 раза превышает контрольный уровень в п. Зеренда.
Сравнительный   анализ   уровня   хромосомных   нарушений   с   частотой 
появления микроядерных аномалий показывает, что микроядерный тест дает 
схожие результаты с хромосомным анализом. Микроядерный тест - приемлем, 
более   экономичен   и   менее   трудоемок,   выявляет   группу   риска   из   большого 
контингента исследуемых людей. 
Сравнительный   анализ   частоты   микроядерных   клеток   в   зависимости   от 
пола   показывает,   что   у   мужчин   этот   показатель   выше,   чем   у   женщин. 
Возможно,   такое   различие   объясняется   тем,   что   мужчины–   рабочие   более 
подвержены   различным   социальным   факторам   (курение,   употребление 
алкоголя,   наркотических   веществ)   и   по   условиям   работы   более   вредному 
воздействию мутагенных факторов, чем женщины.
Заключение.  В   дальнейшем   необходимы   комплексные   исследования   по 
этой   проблеме   путем   медико-генетического   обследования   популяции   с 
помощью   цитогенетических   методов,   в   результате   которых   могут   быть 
разработаны   защитно   -   профилактические   мероприятия,   способствующие 
улучшению безопасных условий труда и охраны здоровья рабочих, населения. 

БИОЛОГИЯ КУРСЫН ОҚЫТУДА ЖАҢА АҚПАРАТТЫҚ ӨНІМДЕРДІ 
ПАЙДАЛАНУ ЖӘНЕ ДАЙЫНДАУ
Нұрғалиев Н. У.
әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті, Алматы қ., Қазақстан
Биология   курсын   оқытуда   жаңа   ақпараттық   өнімдерді   пайдалану   мен 
дайындаудың кейбір тұстарын 2005-2009 жылдарғы педагогикалық іс-тәжірибе 
мен   «Тұқымдардың   таралу   жолдары»,   «Сүтқоректілер   класының 
систематикасы»   ғылыми   фильмдерін,   7   және   11-сыныптарға   арналған 
электрондық   оқулықтарды   дайындау   кезіндегі   тәжірибе   негізінде   баяндап 
берген жөн.
Жаңа ақпараттық өнімдерді 3 үлкен топқа біріктіруге болады:
1. Электрондық өнімдер.
2. Бейне өнімдер.
3. Интернет өнімдері.
Бұлардың   әрбіреуін   пайдалану   мен   дайындаудың   өзіндік   ерекшеліктері, 
артықшылықтары мен кемшіліктері бар.
Электрондық   өнімдерге   электрондық   оқулықтарды,   виртуалды 
зертханаларды, компьютерлік оқу ойындарын т.б. жатқызуға болады. Бұлардың 
ішінде,   әрине   кең   түрде   қолданылатыны   –   электрондық   оқулықтар.   Бүгінгі 
таңда   олар   негізінен   мектеп   оқушыларына   арналған.   Себебі   ЖОО-на 
электрондық   оқулықтарды   дайындау   тиімсіз,   екіншіден,   студенттерді   білім 
алуға қызықтырудың үлкен қажеттілігі жоқ. Қазіргі электрондық оқулықтарды 
шартты   түрде   оқулықтардың   электронды   көшірмесі   және   мультимедиялық 
электрондық   оқулықтар   деп   жіктеуге   болады.   Соңғысының   біріншісінен 
айырмашылығы   –   онда   түрлі   бейнематериалдар,   анимациялар   және 
интерактивті   тапсырмалардың   болуында.   Электрондық   оқулықты   дайындау 
кезінде, ең алдымен әрине оның мазмұнының білім стандартына сәйкес келуін 
ескеру   керек.   Елімізде   электрондық   оқулықтарды   дайындағанда   жіберілетін 
қателіктерге мәтіндегі орфографиялық қателерді, шрифт мөлшерінің әр түрлі 
болуын, дыбыстардың дауыс қаттылығының бірдей болмауы мен сапасының 
төмен   болуын   жатқызуға   болады.   Виртуалды   зертханалардың,   әрине 
жаратылыстану пәндерінде маңызы зор. Әсіресе, толық жабдықталмаған ауыл 
мектептерінде   оларды   пайдалану   үлкен   септігін   тигізеді.   Компьютерлік   оқу 
ойындарына эмоционалды тартымдылық тән. Әрбір бала ойынға құмар, ал егер 
осы   ойынды   оқу   мақсатына   дұрыс   пайдаланса,   үлкен   табыстарға   жетуге 
болатыны сөзсіз.
Бейне   өнімдерге   оқу   фильмдері   мен   оқу   мультфильмдерін   жатқызуға 
болады.   Бұларды   әсіресе   биология   курсында   пайдалану   өте   тиімді.   Себебі, 
бейнефильмдер   объектіні   динамика   жағдайында   көрсетсе,   мультфильмдер 
түсінуге қиын құбылыстарды шартты түрде бейнелеп, жеңіл ұғынуға мүмкіндік 
береді.   Оқу   фильмдерін   дайындағанда   ең   алдымен   оның   сценариін   жазады. 
Одан   кейін   қажетті   түсірілімдер   жүргізіп,   ең   соңында   монтаж   жасайды. 
Өкінішке орай, қазіргі таңда Қазақстанда шығарылған мұндай өнімдер жоқтың 
қасы.

Интернет желісінде оқу мақсатын көздейтін өнімдерге түрлі порталдар мен 
сайттарды жатқызуға болады. Бұл өнімдердің, әрине ең негізгі артықшылығы – 
қашықтан оқытуды қамтамасыз етуінде. Әрбір адам интернет желісі арқылы 
үйінен   шықпай-ақ,   материалды   меңгере   алатыны   құпия   емес. 
Республикамыздағы мұндай порталдардың саны өте мардымсыз.
Жаңа ақпараттық өнімдер тек оқушылардың ғана емес, мұғалімдердің де 
қызығушылығын туғызғанымен, оларды пайдалану жоспарланған принциптер 
мен дидактикалық мақсаттарға негізделмесе, көздеген нәтижеге жеткізбейтіні 
сөзсіз.   Сонымен   қатар,   барлық   жаңа   ақпараттық   өнімдердің   оқытудың   тек 
құралдары   екенін,   яғни   ешқашанда   мұғалімді   алмастыра   алмайтынын   естен 
шығармаған жөн.
Ғылыми жетекші: б.ғ.д., профессор Нұртазин С.Т.

жүктеу/скачать 2,39 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: