Мектеп директорларына арналған қаржы мәселелері жөніндегі

 
 
 
 
МЕКТЕП
 
ДИРЕКТОРЛАРЫНА 
АРНАЛҒАН ҚАРЖЫ 
МӘСЕЛЕЛЕРІ ЖӨНІНДЕГІ  
НҰСҚАУЛЫҚ 
 
Сорос-Қазақстан Қоры                                                                       
«Сандж» зерттеу орталығы
 
 
 
2013
 
Астана
 
- 2013 

2 
 
 
 
 
 
 
 
МЕКТЕП ДИРЕКТОРЛАРЫНА 
АРНАЛҒАН  
ҚАРЖЫ МӘСЕЛЕЛЕРІ 
ЖӨНІНДЕГІ  
НҰСҚАУЛЫҚ 
 
 
 
 
 
Астана – 2013 

3 
 
Мазмұны 
 
Авторлық ұжым ............................................................................................................................................. 4 
Кіріспе ............................................................................................................................................................ 7 
1.
 
Стратегиялық бюджеттендіру .............................................................................................................. 9 
2.
 
Мемлекеттік бюджет ........................................................................................................................... 11 
2.1. Бюджет деңгейлері
 ........................................................................................................................... 11 
2.2. Бюджеттік процесс және оның кезеңдері ...................................................................................... 12 
2.3. Бюджеттік процеске қоғамның қатысуы........................................................................................ 14 
3.
 
Мектепті қаржыландыру көздері ....................................................................................................... 15 
3.1. Білім беру саласын бюджеттік қаржыландыру ............................................................................. 15 
3.2 Мектептерді қаржыландырудың басқа көздері .............................................................................. 19 
a.
 
Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмейтін ақылы қызметтер көрсетуден 
түскен кірістер ..................................................................................................................................... 20 
b.
 
Демеушілік және қайырымдылық көмек, өтемсіз аударымдар мен қайырмалдықтар, 
гранттар. ............................................................................................................................................... 22 
4.
 
Бюджеттің атқарылу  ережелері ........................................................................................................ 25 
4.1.  Мемлекеттік мекемелердің кодтарын, ҚБШ беру және жабу ..................................................... 25 
4.2. Бюджеттің шығыстар бойынша атқарылуы................................................................................... 26 
4.3. Мемлекеттік мекемелердің міндеттемелерін қабылдауға қойылатын талаптар ........................ 26 
4.4. Азаматтық-құқықтық мәмілені тіркеу үшін мемлекеттік мекемелер ұсынатын құжаттардың 
тізбесі ........................................................................................................................................................ 27 
4.5. Қолма-қол ақшамен жасалатын операцияларды жүзеге асыру тәртібі ....................................... 28 
5.
 
Мемлекеттік сатып алу ....................................................................................................................... 29 
5.1 «Мемлекеттік сатып алу» нормаларын қолданбай жүзеге асырылатын мемлекеттік сатып алу
 ................................................................................................................................................................... 29 
5.2 Мемлекеттік сатып алу процесі
 ....................................................................................................... 29 
5.3 Мемлекеттік сатып алуды жүзеге асыру тәсілдері ........................................................................ 30 
5.4 Тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді мемлекеттік сатып алуды ұйымдастыру 
және өткізу ............................................................................................................................................... 31 
а. Конкурс тәсілімен мемлекеттік сатып алу .................................................................................... 31 
b. Баға ұсыныстарын сұрату тәсілімен мемлекеттік сатып алу ...................................................... 34 
c.
 
Бір көзден алу тәсілімен мемлекеттік сатып алу ...................................................................... 34 
5.5 Мемлекеттік сатып алу туралы шартты жасасу ............................................................................. 34 
5.6. Мектеп директорларының тәжірибесінен ...................................................................................... 35 
6.
 
Материалдық активтерді басқару ...................................................................................................... 38 
6.1
 
Түгендеу ұғымы мен түрлері ..................................................................................................... 38 
6.2
 
Түгендеуді жүргізудің тәртібі .................................................................................................... 39 

4 
 
7.
 
Ішкі бақылау ........................................................................................................................................ 42 
7.1 Ұйымды басқару жүйесіндегі бақылаудың орны мен рөлі ........................................................... 42 
7.2  Ішкі бақылаудың сыныптамасы ...................................................................................................... 42 
7.3.  Ішкі бақылау жүйесін ұйымдастыру ............................................................................................. 43 
a.
 
Жауапкершілік пен өкілеттілікті бөлу ...................................................................................... 43 
b.
 
«Ішкі бақылау жүйесі туралы ереженің» құрылымы мен мазмұнына қойылатын негізгі 
талаптар ................................................................................................................................................ 44 
c.
 
Ішкі бақылау процедуралары ..................................................................................................... 44 
d.
 
Ішкі бақылау және тәуекелдікті басқару ................................................................................... 45 
7.4.
 
Қаржылық тәртіп және бухгалтерлік есепті біркелкі үлгіде бұзу .......................................... 46 
8.
 
Мектептегі Қамқоршылық немесе Байқау кеңестер ........................................................................ 48 
8.1 Мектеп директорларының лауазымдық міндеттері және қаржы ................................................ 48 
8.2.  Қамқоршылық кеңес – жұртшылықтың білім беру мекемелерін басқаруға қатысу формасы 49 
8.3.  Байқау кеңесі – мектептегі басқарудың бірлескен формасы ...................................................... 51 
ҚОСЫМШАЛАР ......................................................................................................................................... 54 
Әдебиет ...................................................................................................................................................... 100 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Авторлық ұжым 

5 
 
 
Мектеп  директорларына  арналған  қаржы  мәселелері  жөніндегі  Нұсқаулық  оны 
әзірлеген  жұмыс  тобын  құраған  Қазақстанның  үкіметтік  емес  секторының 
өкілдерімен,  ҚР  Білім  және  ғылым  министрлігінің,  облыстық  білім 
басқармасының және ҚР мектеп өкілдерінің бірлесіп еңбектенудің нәтижесі болып 
табылады:  
 
Смагұлова Шынар 
Кайргельдиновна 
 
Байтугелова 
Наталья Юрьевна 
 
 
«Сандж зерттеу орталығының» қызметкерлері 
 
 
 
Катаев Ердан 
Советович 
 
 
Батыс  Қазақстан  облысы  Білім  басқармасы 
басшысының орынбасары  
 
Шарипбаев  Марат 
Туганбаевич 
Астана қ. №2 Оңалту орталығының директоры 
Кузьмина 
Ирина 
Всеволодовна 
Алматы қ. КММ «№79 гимназия» директоры   
 
Еркаева 
Нина 
Федоровна  
Жобаның  атқарушы  серіктесі  –  «Білім  және 
даму» ҚБ  
 
 
 
Осы  жарияланым  «Орта  білім  беру  саласындағы  мектеп  қаржыларын  басқару 
жөнінде  Нұсқаулықты  әзірлеу  және  жылжыту»  атты  жоба  шеңберінде  және  де 
Сорос-Қазақстан 
Қорының 
«Мемлекеттік 
қаржылардың 
ашықтығы» 
бағдарламасының қаржылық көмегімен басылып шығарылған.   
 
Осы  жарияланымның  мазмұны  авторлардың  пікірін  көрсетеді  және  Сорос-
Қазақстан Қорының пікірімен сәйкес келуі тиіс емес. 
 
 
 
 
 

6 
 
Қысқартулар тізімі  
БСН – бизнес сәйкестендіру нөмері 
ЖЖМ – жанар-жағар материалы 
ММ – мемлекеттік мекеме 
ББС – бірыңғай бюджеттік сыныптама 
БҚШ – бірыңғай қазынашылық шот 
ЖСК – жеке сәйкестендіру коды 
ӘАОС – әкімшілік аумақтық объектілер сыныптамасы 
КММ – коммуналдық мемлекеттік мекеме 
ТМК – төлем міндетінің коды   
ЭҚТӨЖ – экономикалық қызмет түрлері бойынша өнімдердің жіктеуіші 
ҚБШ – қолма-қол ақшаны бақылау шоттары 
АЕК – айлық есептік көрсеткіш 
ҚР ҚМ – Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі 
ҚҰБЖ – Қазақстан ұлттық бюджет желісі 
ҚҚС – қосымша құн салығы  
ЕҚЫҰ – Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымы 
ЖӨБС– жалпыресейлік өлшем бірлігінің сыныптамасы 
ҚБ – қоғамдық бірлестік 
ҚҚ – қоғамдық қор 
ҚРҮҚ – Қазақстан Республикасы Үкіметінің Қаулысы 
БҰҰ ДБ – БҰҰ (Біріккен ұлттар ұйымы) даму бағдарламасы  
ҚР – Қазақстан Республикасы 
СТН– салық төлеушінің тіркеу нөмірі 
БАҚ – бұқаралық ақпарат құралдары 
BSC – қызмет индикаторлардың теңестірілген жүйесі (Balanced Scorecard)  
 
 
 

7 
 
Кіріспе 
Мектеп  директорларына  арналған  қаржы  мәселелері  жөніндегі  бұл  нұсқаулық  (одан  әрі  - 
Нұсқаулық)  Қазақстан  Республикасы  мектеп  директорларының  қаржы  сауаттылықтарын 
арттыруға  арналған  практикалық  құжат  болып  табылады.  Нұсқаулық  мектеп 
директорларының  атқаратын  міндеттері  мен  өкілдігі  аясында  қаржы  менеджментінің 
элементтерінен тұрады. 
Нұсқаулық  мектеп  директорларымен,  білім  беру  жүйесінің  өкілдерімен  бірлесе  отырып 
жасалды.  Құжатты  әзірлеу  кезінде  авторлар  қаржы  саласында  қолданылып  жатқан 
заңнамаларды негізге алды, сондай-ақ Босния мен Герцеговинада ЕҚЫҰ миссиясын қолдау 
барысында  жасалған  “FINANCIAL  GUIDE  FOR  SCHOOL  DIRECTORS”  атты  авторлық 
ұжымның,  Жаңа  Зеландияның  Білім  министрлігінің    “Finance  Information  for  Schools 
Handbook” және басқалардың тәжірибелерін қолданды. 
Авторлар осы Нұсқаулық орта мектепте сапалы қаржы менеджментін жүргізуге мүмкіндік 
туғызып,  тиісінше  білім  беру  қызметінің  деңгейі  жоғары  болатындығына,  мектеп 
басшылығына  қаражатты  ұтымды  қолдануға,  құқықтық  нормаларды  сақтауға,  оңтайлы 
шешім  қабылдауға,  басымдылықты  дұрыс  анықтай  алуына  себеп  болады  деп 
жорамалдайды.  
Нұсқаулықтың  бірінші  бөлімінде  стратегиялық  және  тактикалық  басқару  мәселелерін 
шешуге  мүмкіндік  беретін  қызмет  индикаторларының  теңестірілген  жүйесі  (Balanced 
Scorecard)  негізінде  стратегиялық  жоспарлау  мен  бюджет  жасаудың  негізгі  сұрақтары 
қарастырылады. Екінші бөлім Қазақстан Республикасындағы бюджеттік процесті және осы 
процеске  жұртшылықтың  араласуын  сипаттайды.  Қаржыландыру  көздері,  оның  ішінде 
ақылық  қызмет  көрсетуден,  демеушілер  мен  қайырымдылық  көмектерден  келген  кірістер, 
сонымен қатар аталғандардан келген түсімдер бойынша операцияларды жүргізу ережелері 
үшінші тарауда қарастырылады.    
Бюджеттің  атқарылуы  жөніндегі  негізгі  ережелер  төртінші  бөлімде  баяндалған.  Атап 
айтатын болсақ, бұл: кодтарды, қолма-қол ақшаны бақылау шоттарын (ҚБШ) иемдену мен 
ашу,  шығыстар  бойынша  бюджеттің  атқарылуы,  мемлекеттік  мекемелердің  міндетіне  
қойылатын  талаптар,  азаматтық-құқықтық  мәмілелерді  тіркеу  үшін  қажет  құжаттар  тізімі 
және қолма-қол ақшамен атқарылатын операциялардың тәртібі. 
Бесінші  бөлім  мектеп  директорларына  қиындық  туғызып,  көбінесе  қателікке  әкелетін 
мемлекеттік сатып алуды ұйымдастыру  мен  жүргізуге  арналған.  Жұмысты жақсарту үшін 
жедел шараларды қабылдау, сонымен қатар бухгалтерлік есептегі деректерді анықтау үшін 
түгендеме  жүргізу  ережелеріне  көп көңіл  бөлінген.  Ұйымның  жұмыс  істеу  тиімділігі  ішкі 
бақылау  тиімділігіне  байланысты.  Ішкі  бақылау  мектептегі  тиімді  білім  беру  процесі 
шарттарының бірі болып табылғандықтан бұл сұрақ келесі бөлімде қарастырылған.  
Соңғы  бөлім  Қамқоршылық  кеңеске  арналған.  Авторлар  Қамқоршылық  кеңесті  қазіргі 
қолданыстағы заңнамалар аясында білім беруді ұйымдастыруда басқарманың коллегиялық 
органдары ретінде қолдануға болатындығын көрсетуге тырысты.  

8 
 
Қаржы  мәселелері  жөніндегі  мектеп  директорларына  арналған  осы  Нұсқаулық  Сорос-
Қазақстан  қорының  «Орта  білім  беру  жүйесіндегі  мектептердің  қаржысын  басқару 
жөніндегі Нұсқаулықты жасау және алға жылжыту» атты жобасы аясында әзірленген.  
 
 
 
 

9 
 
1.
 
Стратегиялық бюджеттендіру  
Ұйымды стратегиялық жоспарлау дегеніміз не? Бұл ұйымның орташа мерзімді және ұзақ 
мерзімді мүмкіншілікте атқаратын қызмет жоспарын (қызмет бағытын), қойылған мақсатқа 
жету үшін оның ресурстық жабдықталуын анықтау процесі.  
Мектептегі  дәстүрлі  жұмыс  істеу  жоспарының  стратегиялық  жоспардан  негізгі 
айырмашылықтары мынадай:  
Дәстүрлі жоспар 

 
жұмыс жоспары жыл сайынғы 
ұстаздардың тамыз кеңесінде 
бекітіледі, алдағы оқу жылының 
мақсаттары мен міндеттері 
анықталады; 
 

 
жылдық жоспардың негізгі міндеті – 
оқу мекемесінің тиімді қызмет етуін 
қамтамасыз ету. 
Стратегиялық жоспар 

 
мектептің стратегиялық жоспарының 
негізгі міндеті – мектепті дамыту; 
 

 
стратегиялық жоспар оң өзгерістер 
катализаторының міндетін 
атқарумен қатар бір жылға мектеп 
жұмысының Жоспарын тұрақты 
жүзеге асыруды қамтиды.  
 
 
Стратегиялық  жоспарды  әзірлеу  кезінде  Әдістемелік  нұсқаулықтың  5-ші  қосымшасына 
сәйкес (Нұсқаулықтың 1-ші қосымшасын қараңыз) мемлекеттік органдардың стратегиялық 
жоспарларының үлгісін басшылыққа алған жөн.  
Стратегиялық  талдау  стратегиялық  жоспарлау  процесінің  ажырамас  бөлігі.    Мектеп 
қауымдастықтағы  ағымдағы  жағдайын  бағаламайынша  жағдайды  өзгерту  немесе  жақсарту 
мүмкін емес. Жиналған деректерінің ахуалдық талдауы мыналар үшін қажет:  

 
мектеп дамуындағы мүмкіндіктер мен әлеуетті қауіптер аясын анықтау; 

 
мәселелерді анықтап себеп-салдарлық талдауды жасау; 

 
мектеп дамуында күтілетін сценарийлерді талдау. 
Қаржы  ақпаратын  өңдеу  стратегиялық  талдаудың  маңызды  құрамды  бөлігі  болып 
табылады. Қаржы ақпаратымен жұмыс істеу циклге келесі қызмет түрлері кіреді:  
1.
 
Өткен кезеңнің есептілігін дайындау; 
2.
 
Қаржылық  талдау  жасау,  яғни  шаруашылық  қызметін  табысты  жүргізуді 
сипаттайтын  параметрлерінің  өзгеру  динамикасын  көрсететін  көрсеткіштерді 
есептеу негізінде мектептің ағымдағы жағдайын бағалау; 
3.
 
Мақсат қою және ресурстарды қолданудың ұтымды тәсілдерін анықтау; 
4.
 
Келешек  қызметін  модельдеу.  Негізгі  факторлардың  өзгеру  кезіндегі  (сатып 
алынатын  ресурстардың  бағасы,  салық  реттегіші  және  басқалары)  экономикалық 
тұрақтылықты  бағалау  және    дамудың  әр  түрлі  сценарийлерін  (оптимистік, 
пессимистік, ықтимал) жасау.  
 
Сондықтан  бюджет  -  мақсатқа  жетуге  қажет  барлық  ресурстарды  қарастыратын, 
стратегиялық жоспарды жүзеге асыратын құрал болып табылады.  
Бюджетті құру, қабылдау, кейін олардың атқарылуын бақылау процесі бюджеттендіру деп 
аталады.  Бұл  белгілі  бір  уақыт  ішінде  шаруашылық  жүргізуші  субъектінің  ресурстарын 

10 
 
ұтымды үлестіруге арналған қаржылық басқару жүйесінің құрама бөлігі болып табылады.  
Бюджет  –  толықтай  қаржылық  термин  болғандықтан,  алдын  ала  бюджеттендіру 
технологиясын  қаржы  көрсеткіштеріне  бағыттайды.  Басқарудың  заманауи  тәсілдері  тек 
қаржы  көрсеткіштерін  негізге  ала  отырып,  ұйымның  қаржы  қызметін  басқару  және 
жоспарлау жеткіліксіз екендігін дәлелдеп отыр.  
Жан басына қаржыландыру жағдайында (жуық арада ҚР білім беру ұйымдарына енгізілетін 
болады)  ұзақ  мерзімді  дамудың  маңызы  өте  зор  болады.  Сауатты  стратегиялық  басқару, 
ішкі процестердің тиімділігі, қызметкерлердің білімі мен біліктілігі, жоғары сапалы қызмет 
көрсетуді  ұйымдастыра  білу,  корпоративтік  мәдениет,  инновация  мен  ұйымдық 
жақсартылуды  ынталандыру,  ақпараттық  технологиялар  оның  негізгі  факторлары  болып 
табылады.  Демек,  қаржылық  есептеу  мен  жоспарлаудың  үлгісі  зияткерлік  және 
материалдық емес активтер арқасында кеңеюі тиіс.   
Қызмет  индикаторларының  теңестірілген  жүйесі  – BSC  (Balanced  Scorecard) стратегиялық 
және  тактикалық  басқарудың  жоғарыда  аталған  барлық  мәселелерін  шешуге  мүмкіндік 
береді.  Жүйенің  негізгі  міндеті  -  ұйым  ішіндегі  ұйымдастыру  бастамаларды  байқау  және 
тудыру  мақсатында  ұйымның  стратегиясын  күшейту,  оны  ресімдеу,  әрбір  қызметкерге 
жеткізу, мониторингті және кері байланысты қамтамасыз ету. 
Төменде стратегиялық жоспарлау мен бюджеттендірудің үйлесуі сызба түрінде келтірілген. 
Мұнда  стратегия  -  ұйым  қол  жеткізу  керек  мақсаттарын  көрсететін  гипотеза  ретінде 
құрылса, ал бюджет осы гипотезаны тексеруге көмектесуі керек.  
 
 
BSC мақсаттар жүйесі мен көрсеткіштері келесі 4 бағыттан тұрады: 

11 
 
Қаржы
Ішкі процестер
Оқыту/дамыту
Қызмет сапасы, 
тұтынушылардың
қанағаттануы
 
«Қаржы»  бағыты  ұйым  стратегиясы  оны  жетілдіре  алады  ма  деген  жұмыс  сапасын 
көрсететін  қаржы  өлшемінен  тұрады.  «Қызмет  сапасы,  тұтынушылардың  қанағаттануы» 
атты  бағыт  ұсынылатын  білім  беру  сапасы,  тұтынушылардың  қанағаттануы  бойынша 
ұйымға  негізгі  бағалау  сипаттамасын  алуға  мүмкіндік  береді.  «Ішкі  процестер»  бағыты 
ұйымның  ішкі қызметін бағалау үшін қолданылады. Ұйым мен тұтынушылардың мүддесін 
қанағаттандыру  кезінде  маңызды  орын  алатын  шаруашылық  операциялар  анықталады 
(қаржылық есептеу, мемлекеттік сатып алу, түгендеу жүргізу), нұсқаушы тапсырмалар мен 
BSC қаржылық және тұтынушы саласының бағалау көрсеткіштері негізінде (ішкі бақылау, 
Қамқоршылық  кеңес)  қызмет  ету  бағдарламасы  әзірленеді.  «Оқыту/дамыту»  бағыты 
мақсаттар  мен  қайта  оқыту  кезінде  олардың  жетістіктерін  бағалау  көрсеткіштерінен, 
кадрлардың  біліктілігін  көтеруден,  ұжым  ішінде  қолайлы  жағдай  жасаудан  тұрады, 
сонымен  бірге  педагогикалық  технологиялардың  тиімділігі  мен  ұйымның  ақпараттық 
жүйелерін бағалайды.  
2.
 
Мемлекеттік бюджет 
2.1. Бюджет деңгейлері   
Бюджет – бұл мемлекеттік кірістер мен шығыстар туралы мәліметтерден тұратын құжат, 
кірістер  мен  шығыстарды  қаржы  заңнамасының  есепке  ала  отырып  үкімет  өкілеттігі, 
яғни  бюджеттің  атқарылуы  туралы  заңның  сақталуы  туралы  құжат.  Сонымен,  бюджет 
дегеніміз бұл белгілі бір мерзім аралығындағы кірістер мен шығыстардың  жоспары.    
Қазақстанда  мемлекеттік  бюджет  республикалық  және  жергілікті  бюджет  деңгейлеріне 
бөлінеді.  
Салықтар  мен 
 
түсімдер  есебінен  қалыптастырылатын  және  орталық  мемлекеттік 
органдардың,  оларға  ведомстволық  бағынысты  мемлекеттік  мекемелердің  (мысалы,  ҚР 
Президентіне  тікелей  бағынатын  министрліктер,  органдар  және  т.б.)    міндеттері  мен 
функцияларын  қаржымен  қамтамасыз  етуге,  сондай-ақ  мемлекеттік  саясаттың 

12 
 
жалпыреспубликалық  бағыттарын  іске  асыруға  арналған  орталықтандырылған  ақша  қоры 
республикалық бюджет болып табылады.  
Жергілікті  бюджеттің  екі  түрі  бар:  жергілікті  облыстық  бюджет,  республикалық  маңызы 
бар  қала  бюджеті,  астаналық  бюджеті  және  ауданның  жергілікті  бюджеті  (облыстық 
маңызы  бар  қалалар).  Жергілікті  мемлекеттік  органдарының,  оларға  ведомстволық 
бағынысты мемлекеттік мекемелердің міндеттері мен функцияларын қаржымен қамтамасыз 
етуге  және  тиісті  аудандағы  (облыстық  маңызы  бар  қаладағы)  мемлекеттік  саясатты  іске 
асыруға  арналған  орталықтандырылған  ақша  қоры.  Жергілікті  бюджет  лайықты 
 
мәслихаттың  шешімімен  бекітіледі.  Бюджет  деңгейлері  бойынша,  яғни  республикалық 
бюджет  пен  жергілікті  бюджетке  келіп  түсетін  барлық  түсімдер  Бюджет  кодексімен  
бөлінеді.  
Әртүрлі  деңгейдегі  мәселелерді  шешетіндіктеріне  байланысты  республикалық  және 
жергілікті  бюджеттер  шығысы  бір-біріне  ұқсамайды.      Мысалы,  ҚР  Білім  және  ғылым 
министрлігінің  қызметін  қамтамасыз  ету  республикалық  деңгейде  жүргізілсе,  ал  жеке 
алынған мектептер бұл жергілікті деңгейде қамтылады.  
2.2. Бюджеттік процесс және оның кезеңдері  
Қазақстанда бюджеттік процесс келесі реттелген кезеңдерден тұрады: 
1. Бюджетті әзірлеу және бекіту; 
2. Бюджеттерді атқару; 
3. Бюджеттерді нақтылау және түзету; 
4. Бюджет есебін және есептілігін жүргізу;  
5. Бюджеттің атқарылуын бақылау. 
Бюджетті  әзірлеу  және  бекіту  -  бюджет  процесінің  алғашқы  кезеңі.  Ол  өз  кезегінде  үш 
кезеңнен  тұрады:  бюджетті  жоспарлау,  әзірлеу  және  бекіту.  Бюджетті  жоспарлау  кезінде 
жоспарланатын  мерзімде  түсімдердің  көлемі,  сонымен  қатар  оларды  қолдану  бағыттары 
анықталады.  Мұнда  мемлекеттің  әлеуметтік-экономикалық  дамудың  міндеттері  мен 
басымдылықтары ескеріледі.  
Бюджет бір қаржылық жылға жоспарланады, сондай-ақ алдағы үш жылға бюджетке болжау 
жасалынады.