3-тарау. Екінші кіші топ (3-4 жастағы балалар) 1-параграф. "Коммуникация" білім беру саласы 38. "Коммуникация" білім беру саласының базалық мазмұны - тіл дамыту, есту арқылы қабылдау мен айтуды қалыптастыруды дамыту арнайы түзеу оқу қызметінде іске асырылады. 2-параграф. Тіл дамыту 39. Екінші оқу жылында, егер балаларды оқытуды 2 жастан бастаса,оларды кестеде жазылған сөздерді танып оқуға, педагогтар айтатын сөздер мен сөйлемшелерді естіп-көріп қабылдауға, нақты сөйлеу жағдайларда ұсынылатын тілдік материалдыөз бетінше шамамен жақын көрсетілген және жақын ұштасқан түрде айтуға үйретеді.Дактиль сөздерді меңгеруге дайындық жұмыстары жүргізіледі. 40. Егер балаларды оқыту 3 жастан басталса,онда бағдарламаның бірінші оқу жылыныңмазмұнынжоспарлау кезінде тіл дамыту жұмыстары жүзеге асырылады және 2-ші оқу жылындабалалардың есту, сөйлеу және интеллектуалды даму деңгейі ескеріледі. 41. Тақырыптық топтамалар бойынша сөздік іс-қимыл, қасиеттері, сапа, кеңістікте орналасқан заттардыңатауларыныңсанын ұлғайту есебіненкеңейеді (сын есім, үстеу, етістіктің түрлері). 3-параграф. 1 - жартыжылдық 42. Қатынас: 1) заттың қимылын бақылау, заттарға деген өзінің қатынасын білдіру; 2) қатынас (коммуникация) процесін бақылау: мимика (бет қимылы), пантомимика, артикуляциялық аппаратының қозғалысы, көзқарас арқылы білдіру, заттық әрекет, дене қалпын өзгерту; 3) "сөйлейтін", "дыбысталатын" ойыншықтарға қызығушылығын ояту, мультфильмдер көрсету, әндер мен әуендерді тыңдау; 4) бірлескен әрекет ету барысында тілдесуге деген қызығушылық, ересектермен байланыс жасауға ынталандыру; 5) құрдастарымен қатынас жасауға ынталандыру, ойын барысында ауызша сөйлеу тілін қолдану; 6) айналадағылардың сөйлеу тілін мұқият тыңдау, сөйлеп тұрған адамның жүзіне тұра қарау; 7) сөйлесу барысында көрсетілетін жауап реакциялары:мақұлдап немесе қарсы бас изеу; қолмен тиісті қимыл жасау;дауыстық реакция, сөйлеу тіліне еліктеу, дауысты дыбыстарды айту, жекелеген дыбыстарды ұштастыру. 43. Қабылдау /сөйлеу тілін түсіну: 1) есту арқылы ауызша, ауызша-жазбаша түрде тапсырмаларды орындау; 2) енжар сөздік қорын зат есімдермен толықтыру, айналасындағы заттарды атау; 3) енжар сөздік қорын етістіктермен сын есімдермен толықтыру; 4) енжар сөздік қорын есімдіктермен толықтыру; 5) үстеудің, септеуліктердің, сын есімдердің мәнін түсіну; 6) уақытты және кеңістіктікті білдіретін сөздердің мәнін түсіну; 7) бүтін сөйлемшелердің мәнін түсіну; 8) сұрақтардың мағынасын түсіну, сұрақтарға жауап беру (қысқаша, толық жауаптар); 9) сұрақтарды түсіну және есту арқылы ауызша, ауызша-жазбаша түрде сұрақтарға жауап беру; 10) сабақта орындалған тапсырмаларды есту арқылы ажырату (балалардың есту мүмкіндіктерін, жеке дара ерекшеліктерін ескеру); 11) есту-көру және есту арқылы таныс сөздер мен қарапайым сөйлемдердіажырату (тапсырма, сұрақтар); 12) есту-көрутүйсігі арқылы тілдік қатынас құралдарын қабылдау; 13) тиісті кестеге сәйкес заттар немесе суреттерді ауызша айту арқылы тану; тек ауызша айту немесе кесте бойынша тану; 14) тек ауызша белгілері бойынша нысанды табу білігі; 15) жекеше және көпше түрдегі зат есімдерді сәйкестендіру, салыстыру. 44. Айтылым: 1) тиісті 2-4 кестеден көрсету арқылы өтініш, тілектері, хабарлама, сұрақтары туралы (шамамен) ауызша жеткізу; 2) сөйлеу тілінде сын есімдер мен үстеуді пайдалану; 3) затты атағанда сөзнемесе қысқа сөз тіркестерібаспа әріптермен жазылған кестелермен бірге көрсетіп айту; 4) заттардың сапасын, қасиеттерін білдіретін сөздерді, іс-әрекеттерді атайды (сын есім, үстеу); 5) сөздерді шамамен жақын көрсетілген түрде фонетикалық ырғақ арқылы айту; 6) айналасындағылардың мимикасына (бет қимылы), пантомимикасына, артикуляциясына еліктеу; 7) сөздер мен сөз тіркестерін шамамен жақын көрсетілген түрде және шамамен жақын ұштасқан түрде айту; 8) тұрмыстық іс-әрекеттерді сөйлеу тілімен сүйемелдеу(ұштастыру); 9) сөздерді шамамен жақын ұштасқан түрде фонетикалық ырғақ арқылы айту; 10) "сөйлейтін" ойыншықтарға қызығушылығын ояту; 11) адамдардың, жануарлардың, заттардың, бейнелерінен тану, айту; 12) саусақтарға арналған жаттығулар орындау (дактилемалардың үйлесімі); 13) кестелердің көмегімен ауызша, ауызша-дактилді заттарды, іс-әрекеттерді атау. 45. Оқылым: 1) үлгі бойынша дактилемаларды еске түсіріп көрсету; 2) қол саусақтары, білезігіне арналған жаттығулар мен заттық әрекеттерді орындау (дактилге дайындау); 3) танып оқу (кестеде жазылған сөздерді танып, көрсету): Әртүрлі тақырыптық топтамалардан заттарды көрсету; іс-әрекет, сұрақтар; 4) қазақ әліппиіндегі әріптермен танысу; 5) заттарға немесе суреттерге қатысты табличкаларды іріктеп, сәйкестендіру, оқу (танып оқу); 6) кітаптағы иллюстрацияларды көрсету; 7) өз бетінше қарапайым фразалар мен сөздерді дактилдеу; 8) үлгі бойынша қима әліппиден сөздер құрастыру; 9) тек ауызша немесе жазбаша белгілері бойынша объектіні (затты) табу білігі (кестеге қарап). 46. Күтілетін нәтижелер: 1) үлгі бойынша сөздерді дактилдің көмегімен көрсетеді; 2) сөйлеу тілін қолдану арқылы ересектермен, құрдастарымен қатынас жасайды; 3) есту арқылы ауызша, ауызша-жазбаша түрде тапсырмаларды орындайды; 4) тиісті 2-4 кестеден көрсету арқылы өтініш, тілектері, хабарлама, сұрақтары туралы (шамамен) ауызша жеткізеді; 5) қазақ әліппиіндегі әріптерді таниды; 6) сөйлеу тілінде сын есімдер мен үстеуді пайдаланады; 7) сөздер мен сөйлемшелерді баспа әріптермен жазылған тиісті кестені көрсету арқылы айтады; 8) үндеуге әртүрлі тәсілдермен жауап береді; 9) айналасындағылардың мимикасына (бет қимылы), пантомимикасына, артикуляциясына еліктейді; 10) қойылған сұрақтардың мағынасын түсініп, сұрақтарға ауызша, ауызша-жазбаша түрде жауап береді; 11) маңызы бар 2-3 сөзден тұратын сөйлемшелердің мағынасын түсінеді; 12) өз бетінше қарапайым фразалар мен сөздерді дактилдейді; 13) тұрмыстық іс-әрекеттерді шынайы, эмоционалды көркемдеп айтады (хабарлама, сұрақ, түрткі); 14) үлгі бойынша қима әліппиден сөздер құрастырады; 15) айналасындағы объекті (затты) бейнесі бойынша таниды, айтады.