Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың үлгілік оқу бағдарламаларын бекіту туралы
жүктеу/скачать 0,52 Mb.
|
| 8-параграф. 1-жартыжылдық
167. Иіс пен дәм сезуді дамыту: 1) қарапайым иістерді ажыратуға үйрету; 2) қолданылатын тамақтар әртүрлі дәмде болатыны туралы білімдерін бекіту (тәтті кәмпит, қышқыл алма); 3) ас азық-түлікке тән иістерді ажыратуға үйрету; 4) бірнеше иістерден бірдей иістерді табуға ынталандыру; 5) тірі және өлі табиғат объектілері мен заттардың шынайы иістерімен таныстыру; 6) тұрмыстық және тамақ иістерін ажыратуға үйрету; 7) қоршаған кеңістіктегі иісті заттармен сәкестендіруге үйрету.
168. Тактильды қабылдауының дамуы: 1) нақты және контрастылы тактильды қоздырғыштарға зейіндерін тұрақтандыруға үйрету; 2) заттың көлемі мен формасын ескере отырып, затты алу біліктілігін бекіту; 3) беткі жамылғысының құрылымымен ерекшеленетін табиғи матриалдарды қолдану арқылы тактилды қабылдауын дамытуды жалғастыру; 4) ашық көзімен беткі жамылғысы әртүрлі заттарды қолмен қысуға үйрету; 5) арнайы қозғалғыш қимылмен зерттеуге үйрету; 6) алақан, қол, саусақтарымен заттарды зерттеу біліктілігін қалыптастыру; 7) өз-өзіне қолына және массаж жасау арқылы тактильды қабылдауын дамытуға жәрдемдесу; масаж щеткасының көмегімен арқаға массаж жасау.
169. Қалдық көру арқылы қабылдауының дамуы: 1) қолмен қағып алуды қалыптастыру, қол мен көз қимылын бақылау, затқа көз тоқтатуға үйрету; 2) ересек адаммен қарым-қатынас жасау шенберінде заттар мен ойыншықтарға қызығушылығын дамытуды жалғастыру; 3) диалог бойынша серіктесіне зейінін тұрақтандыруға жәрдемдесу; 4) тактильды қабылданатын графикалық белгілер (фота, сурет) және ойыншықтарға, оның бөліктеріне,заттарға көз тоқтатуына ынтасын шақыру ; 5) кеңістікте орналасуына қарай заттардың бі-біріне қатынасына қарай зататрдың бөліктерін орналастыруға үйрету; 6) заттарды формасы бойынша (дөңгелек, төртбұрыш, тіктөртбұрыш) түсі бойынша (көк,қызыл, сары), мөлшері бойынша (үлкен-кіші) дифференцациялауға үйрету; 7) сандық белгіге (біреу-көп)бағдарланауға үйрету; 8) есептеуші таяқшаның көмегімен ересек адамның әрекетіне еліктеу арқылы құрастыру элементтерін кеңістікте орналастыруға үйрету; 9) еліктеу бойынша қарапайым құрылыс құру біліктілігін бекіту; 10) еңкею тегістігінде баланың бормен сурет салуға ынталандыру; 11) форма және көлемі бойынша бірдей заттарды сәйкестендіру біліктілігін бекіту; 12) көлемі бойынша үш зат арасындағы (үлкен,кіші-ең кіші) сәйкесті туралы түсініктерін қалыптастыру; 13) үш мүмкіндіктен берілген сенсорлық қасиеті бойынша затты таңдауға үйрету.
170. Есту қабілетін дамыту: 1) сөздік емес дыбыстарға қызығушылығын ояту, оған жауап қайтаруын дамыту; 2) сөздік емес дыбыстарды дифференциациялау біліктілігін дамыту; 3) әртүрлі қашықтықта (жақын-алыс) дыбыс дереккөзін табуға үйрету; 4) бағытты дұрыс табуға, қайдан дыбыс шығып жатқанын, өз орналасқан жерін анықтау, қимыл бағытын анықтауға үйрету; 5) шулы ортада ересек адамның даусын тыңдауға үйрету; 6) заттың дыбысталуы бойынша (ойыншық, сылдырмақ, музыкалық ойыншық) дұрыс дыбысталған ойыншықты табуға үйрету; 7) еліктеу бойынша дұрыс дыбысталған ойыншықты табуға, өздігімен дыбысқа еліктеуді жасауға үйрету; 8) ақырын және қатты дауысты шығару үшін дыбыс күшін өлшеуге үйретуді жалғастыру; 9) шум сипаты бойынша ажырату, оларға эмоционалды жауап қайтаруға үйрену: қуанышты дыбысқа қуанышты мимика, сәйкес қимылғаестуін тұрақтандыру.
171. Вестибулярлы аппаратын дамыту: 1) шынтаққа тіреліп, ішпен жату қалпында (ойнау, сурет салу) жұмыс жасауға баланы үйрету; 2) алдындағы ойыншықты итеру арқылы тосқауылдан айналып қозғалуға үйрену; 3) аяқтың ұшында жүруді бекіту; 4) тізқатар тұруға үйрету; 5) аяқтың кезектілігімен баспалдақ бойынша түсуге үйрету; 6) сүйенішпен бір аяқта тұру қалпында қимыл үйлесімділігінің дамуына жәрдемдесуді жалғастыру (оң және солға бөлек); 7) допты аяқпен тебуге үйрету; 8) допты екі қолымен ұстап көлдеңнен лақтыруға үйрету; 9) екі қолымен допты ұстап алуға үйрету; 10) таяқша арқылы атап өтуге үйрету; зат астына еңбектеу; 11) ересектің көмегімен гимнастикалық таяқша бойынша жүруге үйрету; 12) гимнастикалық таяқшадан атап өтуге үйрету; 13) тік және көлдеңнен жазықтықта сурет салуға үйретуді жалғастыру.
172. Күтілетін нәтижелер: 1) қарапайым иістерді ажырату; 2) қолданылатын тамақтар әртүрлі дәмде болатыны туралы біледі (тәтті кәмпит, қышқыл алма); 3) азық-түліктерге тән иістерді ажыратады; 4) бірнеше иістерден бірдей иістерді табады; 5) тұрмыстық және тамақ иістерін ажыратады; 6) қоршаған кеңістіктегі иісті заттармен сәкестендіруге үйрету; 7) нақты және контрастылы тактильды қоздырғыштарға зейіндерін тұрақтандырады; 8) заттың көлемі мен формасын ескере отырып, затты алады 9) ашық көзімен беткі жамылғысы әртүрлі заттарды қолмен қысады; 10) арнайы қозғалғыш қимылмен зерттеуді қолданады; 11) алақан, қол, саусақтарымен заттарды зерттейді; 12) қолмен қағып алуды қалыптастыру, қол мен көз қимылын бақылау, затқа көз тоқтатады; 13) ересек адаммен қарым-қатынас жасау шенберінде заттар мен ойыншықтарға қызығушылық танытады; 14) диаолог бойынша серіктесіне зейінін тұрақтандырады; 15) тактильды қабылданатын графикалық белгілер (фота, сурет) және ойыншықтарға, оның бөліктеріне,заттарға көз тоқтатады; 16) кеңістікте орналасуына қарай заттардың бір-біріне қатынасына қарай заттардың бөліктерін орналастырады; 17) заттарды формасы бойынша (дөңгелек, төртбұрыш, тіктөртбұрыш) түсі бойынша (көк,қызыл, сары), мөлшері бойынша (үлкен-кіші) дифференцациялайды; 18) сандық белгіге (біреу-көп)бағдарланады; 19) есептеуші таяқшаның көмегімен ересек адамның әрекетіне еліктеу арқылы құрастыру элементтерін кеңістікте орналастырады; 20) еліктеу бойынша қарапайым құрылыс құрады; 21) еңкею тегістігінде баланың бормен сурет салуға талпынады; 22) форма және көлемі бойынша бірдей заттарды сәйкестендіреді; 23) көлемі бойынша үш зат арасындағы (үлкен,кіші-ең кіші) сәйкестіндіруге талпынады; 24) үш мүмкіндіктен берілген сенсорлық қасиеті бойынша затты таңдайды. 25) сөздік емес дыбыстарға қызығушылығын ояту, оған жауап қайтарады; 26) сөздік емес дыбыстарды дифференциациялайды; 27) әртүрлі қашықтықта (жақын-алыс) дыбыс дереккөзін табады; 28) бағытты дұрыс табуға, қайдан дыбыс шығып жатқанын, өз орналасқан жерін анықтау, қимыл бағытын анықтайды; 29) шулы ортада ересек адамның даусын тыңдайды; 30) заттың дыбысталуы бойынша (ойыншық, сылдырмақ, музыкалық ойыншық) дұрыс дыбысталған ойыншықты табады; 31) еліктеу бойынша дұрыс дыбысталған ойыншықты табуға, өздігімен дыбысқа еліктейді; 32) ақырын және қатты дауысты шығару үшін дыбыс күшін өлшейді; 33) шуды сипаты бойынша ажыратып, оларға эмоционалды жауап қайтарады: қуанышты дыбысқа қуанышты мимика, сәйкес қимылға естуін тұрақтандырады; 34) шынтаққа тіреліп, ішпен жату қалпында (ойнау, сурет салу) жұмыс жасайды; 35) алдындағы ойыншықты итеру арқылы тосқауылдан айналып өтеді; 36) аяқтың ұшында жүруге талпынады; 37) тізқатар тұруға талпынады; 38) аяқтың кезектілігімен баспалдақ бойынша түседі; 39) сүйенішпен бір аяқта тұру қалпында қимыл үйлесімділігіне талпынады (оң және солға бөлек); 40) допты аяқпен тебуге талпынады; 41) допты екі қолымен ұстап көлдеңнен лақтырады; 42) екі қолымен допты ұстап алады; 43) таяқша арқылы атап өтеді; зат астынан еңбектейді; 44) ересектің көмегімен гимнастикалық таяқша бойынша жүреді; 45) гимнастикалық таяқшадан аттап өтеді; 46) тік және көлдеңнен жазықтықта сурет салады.
173. Кеңістікте бағдарлай білу: 1) балаға қоршаған кеңістікте қозғалу үшін өз денесінен қарай жүру нүктесі екенін санасына жеткізу; 2) кеңістікте бағдарлану үшін қалдық көруін қолдану дағдысын қалыптастыру; 3) өз дене бөлігін ересек адамның, қуыршақтың дене бөлігімен сәйкестендіруге үйрету ; 4) дене бөліктерінің кеңістікте орналасу туралы түсініктерін қалыптастыруды (бас-жоғары, аяқ-төмен, сол қол, оң қол) дамыту; 5) үй, бөлме ішінен шығу негізінде жақын ортада бағдарлана алуын жалғастыру; 6) баланы бөлме кеңістігінде және заттардың кеңістікте орналасуына (анда, мында), қоршаған орта, сурет салу, жапыстыру, құрастыру, заттық-ойын әрекетіне бағдарлана алуға үйрету; 7) топ кеңістігінде бағдарлана алуға үйрету, ұйықтан тұруды түсіну: дәретханаға бар, топқа бар; пиктограмманы қолдану; 8) бөлмеден және балбақшадан тыс кеңістікте бағдарлануға үйрету; 9) жүру амалын, жүру кезінде қол мен аяқтың үйлесімділігін сақтауын жалғастыру; 10) баспалдаққа дұрыс түму мен шығу біліктілігін дамыту (өз әрекетін дактильды-ым-ишараттық немесе сөздік (қалдық естуі бар кезде) формада тұтқадан ұстау, бір аяғын қою, бір аяғын баспалдаққа қою: "Мен жоғарыдамын. Мен төменге түсемін"; 11) баланы ауыспалы кеңістікпен таныстыру, мысалы, үстелге жету үшін алдындағы ойыншықты алу.
174. Күтілетін нәтижелер: 1) балаға қоршаған кеңістікте қозғалу үшін өз денесінен қарай жүру нүктесі екенін біледі; 2) кеңістікте бағдарлану үшін қалдық көруін қолданады; 3) өз дене бөлігін ересек адамның, қуыршақтың дене бөлігімен сәйкестендіреді; 4) дене бөліктерінің кеңістікте орналасу туралы түсініктері бар; 5) үй, бөлме ішінен шығу негізінде жақын ортада бағдарлана алуға талпынады; 6) жүру амалын, жүру кезінде қол мен аяқтың үйлесімділігін ұштастырады; 7) баспалдаққа дұрыс түсуді, шығады (өз әрекетін дактильды-ым-ишараттық немесе сөздік (қалдық естуі бар кезде) формада тұтқадан ұстау, бір аяғын қою, бір аяғын баспалдаққа қою: "Мен жоғарыдамын. Мен төменге түсемін"; 8) баланы ауыспалы кеңістікпен таныс, мысалы, үстелге жету үшін алдындағы ойыншықты алу; 9) баланы бөлме кеңістігінде және заттардың кеңістікте орналасуына (анда, мында), қоршаған орта, сурет салу, жапыстыру, құрастыру, заттық-ойын әрекетіне бағдарланады; 10) топ кеңістігінде бағдарлана алады, ұйықтан тұруды түсінеді: дәретханаға бар, топқа бар; пиктограмманы қолдану;
175. Жаратылыстану.
176. Мен және қоршаған орта: 1) топ педагогын тану, атымен сәйкестендіре алу біліктілігін қалыптастыру; 2) топ балаларын тану, атымен сәйкестендіре алу біліктілігін қалыптастыру; 3) таныс және таныс емес адамдарды тану біліктілігін қалыптастыру.
177. Мен және табиғат.
178. Тәулік бөліктері: 1) бала орындайтын тәжірибелік әрекет негізінде тәулік (күн-түн) бөліктері туралы білімдерін қалыптастыру; 2) күн мен түннің белгілері туралы білімдерін қалыптастыру (күндіз-жарық, күн шығады, түнде-қараңғы); 3) тәулік бөлігімен (күндіз-ойнайды, тамақ ішеді; түнде-ұйықтайды) күн тәртібінде нақты әрекетті сәйкестендіру біліктілігін қалыптастыру; 4) графикалық бейнелерді қолдану арқылы тәулік бөлігін (сөйлеу мүмкіндігі бар балаға сәйкес) атауға, күн мен түнді ажырату біліктілігін қалыптастыру.
179. Жыл мезгілдері: 1) бала орындайтын (жазда-құмда ойнаймыз, қыста-қармен ойнаймыз) тәжірибелік әрекет негізінде жыл мезгілдері (жаз-қыс) туралы білімдерін қалыптастыру; 2) жаз-қыс мезгілінің белгілері туралы (жазда-жылоы, ағаштарда жасыл жапырақтар; қыста-суық, қар бар) білімдерін қалыптастыру;
180. Өлі табиғаттың объектілері: 1) тірі емес табиғат объектілері туралы білімдерін қалыптастыру (құм, тас); 2) тәжірибелік әрекетте (құм-құрғақ, дымқыл) құмның қасиеті мен ерекшеленетін белгілері туралы білімдерін қалыптастыру; 3) құммен (себу, салу, қазу, жапыстыру) әрекет жасау біліктілігін қалыптастыру; 4) таспен таныстыру: кішкентай тастар- балабақша алаңында, аквариумде; үлкен тастар-далада. Кішкентайлар- жеңіл, үлкендер-ауыр;
181. Өсімдіктер: 1) жақын ортадағы өсімдіктеріне (ағаш, шөп, бөлме гүлдері) қызығушылығын ояту; 2) жемістер (алма, алмұрт) және көкіністер (қияр, қырыққабат) туралы білімдерін қалыптастыру; 3) көкініс пен жемісті сыртқы келбеті мен дәмінен тану біліктілігін қалыптастыру; 4) өсімдіктерге (шыбықтарды сындыруға, гүлдерді үзуге болмайды: өсімдіктерге күтім жасау) мейірімділік қатынас жасау біліктілігін қалыптастыру; 5) графикалық бейнелердің көмегімен өсімдіктерді көрсету мен атау (сөйлеу тілінде мүмкіндігі бар балаға) біліктілігін қалыптастыру.
182. Күтілетін нәтижелер: 1) топ педагогын таниды, атымен сәйкестендіреді; 2) топ балаларын таниды, атымен сәйкестендіреді; 3) таныс және таныс емес адамдарды таниды; 4) бала орындайтын тәжірибелік әрекет негізінде тәулік (күн-түн) бөліктері туралы білімдері бар 5) күн мен түннің белгілері туралы білімдері бар (күндіз-жарық, күн шығады, түнде-қараңғы); 6) тәулік бөлігімен (күндіз-ойнайды, тамақ ішеді; түнде-ұйықтайды) күн тәртібінде нақты әрекетті сәйкестендіреді; 7) графикалық бейнелерді қолдану арқылы тәулік бөлігін (сөйлеу мүмкіндігі бар балаға сәйкес) атауға, күн мен түнді ажыратады; 8) бала орындайтын (жазда-құмда ойнаймыз, қыста-қармен ойнаймыз) тәжірибелік әрекет негізінде жыл мезгілдері (жаз-қыс)туралы білімдері бар; 9) жаз-қыс мезгілінің белгілері туралы (жазда-жылы, ағаштарда жасыл жапырақтар; қыста-суық, қар бар) білімдері бар; 10) өлі табиғат объектілерін біледі (құм, тас); 11) тәжірибелік әрекетте (құм-құрғақ, дымқыл) құмның қасиеті мен ерекшеленетін белгілері туралы біледі; 12) құммен (себу, салу, қазу, жапыстыру) әрекет жасайды; 13) тастың қасиеттерімен таныс: кішкентай тастар- балабақша алаңында, аквариумде; үлкен тастар-далада. Кішкентайлар- жеңіл, үлкендер-ауыр; 14) жақын ортадағы өсімдіктеріне (ағаш, шөп, бөлме гүлдері) қызығушылығы бар; 15) жемістер және көкіністер туралы білімдері бар; 16) көкініс пен жемісті сыртқы келбеті мен дәмінен таниды; 17) өсімдіктерге (шыбықтарды сындыруға, гүлдерді үзуге болмайды: өсімдіктерге күтім жасау) мейірімділік қатынас жасайды; 18) графикалық бейнелердің көмегімен өсімдіктерді көрсетеді,атайды (сөйлеу тілінің мүмкіндігі бар балаға).
183. Қарапайым математикалық ұғымдарды қалыптастыру: 1) ұзындықтары әр түрлі таяқшаларды, қағаз жолақтарын бір-біріне қою барысында ұштарын сәйкестендіруге үйрету; 2) мынадай заттарды сипап көруге беру: куб, цилиндр, конус, параллелелипед; 3) өздікті қолдану (сөз және/немесе ым): тең-тең емес (саны бойынша), жоғары-төмен, ұзын-қысқа, жуан-жіңішке (белгілі жағдаяттарда), шар, куб, цилиндр, конус. Үшке дейінгі есеппен таныстыру; 4) үшке дейінгі есеппен таныстыру; 5) еліктеу, үлгі, сөз бойынша бірдей заттар ішінен біреу және көпті ерекшелеуге үйрету; 6) "біреу", "көп" сөзімен таныстыру; 7) үш сан шамасында сөздік сипатсыз көптікті тәжірибелік салыстыруға үйрету; 8) саусақтың санымен заттарды сәйкестендіруге қолдану; 9) ойын және тұрмыста сан бойынша көптіктен бір немесе екі затты сәйкестендіріп, таңдауды жүзеге асыруға үйрету; 10) күнделікті біріктірілетін заттарды сәйкестендіру; 11) ойын жағдайында (қуыршақ үлкен-төсек кішкентай, кішкентай үй-аю үлкен, қақпа кішкентай-машина үлкен) заттарды көлемі бойынша сәйкестендіруге үйрету; 12) "кішкентай", "үлкен" сөзімен таныстыру; 13) көлемі бойынша бірдей заттарды сәйкестендіруге үйрету (сабақта және тұрмыста); 14) бір біріне қою және салу арқылы көлем бойынша заттарды сәйкестендіру; 15) нақты кезектілікпен (үлгі бойынша) тізбекке 3-4 (4-6) пирамида сақиналырын салу, үй жасау және тізбекті толтыру; 16) 2-3 дидактикалық ойыншықтан таңдау жұмысы кезінде шар және шаршыны ажыратуға және формасын ескеруді үйрету; 17) "шар", "текше" сөздерімен таныстыру; 18) "Дәл осындай бер" нұсқауы мен еліктеу бойынша көлемді формаларды ажырату.
184. Күтілетін нәтижелер: 1) ұзындықтары әр түрлі таяқшаларды, қағаз жолақтарын бір-біріне қою барысында ұштарын сәйкестендіреді; 2) өздікті қолдану (сөз және/немесе ым): тең-тең емес (саны бойынша), жоғары-төмен, ұзын-қысқа, жуан-жіңішке (белгілі жағдаяттарда), шар, куб, цилиндр, конус. Үшке дейінгі есеппен таныс. 3) еліктеу, үлгі, сөз бойынша бірдей заттар ішінен біреу және көпті ерекшелейді; 4) "біреу", "көп" сөзімен таныс; 5) үш сан шамасында сөздік сипатсыз көптікті тәжірибелік салыстырады; 6) саусақтың санымен заттарды сәйкестендіреді; 7) ойын және тұрмыста сан бойынша көптіктен бір немесе екі затты сәйкестендіріп, таңдайды; 8) күнделікті біріктірілетін заттарды сәйкестендіреді (кесе - ыдыс, тарелка - қасықтар, қорап - қақпақ, 2-3 бөліктен тұратын матрешка); 9) ойын жағдайында заттарды көлемі бойынша сәйкестендіреді; 10) "кішкентай", "үлкен" сөзімен таныс; 11) көлемі бойынша бірдей заттарды сәйкестендіреді (сабақта және тұрмыста); 12) бір біріне қою және салу арқылы көлем бойынша заттарды сәйкестендіру; 13) нақты кезектілікпен (үлгі бойынша) тізбекке 3-4 (4-6) пирамида сақиналырн салу, үй жасау және тізбекті толтырады; 14) 2-3 дидактикалық ойыншықтан таңдау жұмысы кезінде шар және шаршыны ажыратады және формасын ескереді (игры "Не домалайды, не домаламайды", "Терезені тап"-коропка қиығына әртүрлі геометриялық фигураларды салу); 15) "шар", "шаршы" сөзімен таныс; 16) "Дәл осындай бер" нұсқауы мен еліктеу бойынша көлемді формаларды ажыратады.
185. Құрастыру: 1) құрастыру материалдармен жұмыс жасау ниеттерін ояту; 2) ұзақ мерзімді емес ойынды қолнау мақсатында (қуыршаққа, машинаға жиһаз; машинаға гараж, қақпа құру; қуыршаққа үй) баланың көз алдында күрделі емес құрастыруларды құрастыру; 3) басқа балалармен құрастырулар құруға үйрету; 4) объектілердің кеңістік қасиеттерін (форма, көлем, орналасуы) қабылдауын дамытуға жаттығулар мен арнайы дидактикалық ойындар жүргізу; 5) үлгі бойынша құрастыруға қажетті элементтер жинағын фоннан ерекшелеу (мынандай қайда?); 6) тегіс (графикалық) үлгілерді қолдану; 7) "толықтыру" амалын амалын қолдану; 8) графикалық, үлгі және ересек адамға еліктеу бойынша құрастыруды құруға үйрету; 9) сабақтан тыс, заттық-құрылыс ойындар барысында құрастыру бойынша дағдыларын бекіту.
186. Күтілетін нәтижелер: 1) құрастыру материалдармен жұмыс жасайды; 2) басқа балалармен құрастырулар құрастырады; 3) үлгі бойынша құрастыруға қажетті элементтер жинағын фоннан ерекшелейді (мынандай қайда?); 4) тегіс (графикалық) үлгілерді қолданады; 5) "толықтыру" амалын (үйге есік пен терезені бекіту), сонымен қатар "қосу" амалын қолданады; 6) графикалық, үлгі және ересек адамға еліктеу бойынша құрастыруды құрады; 7) сабақтан тыс, заттық-құрылыс ойындар барысында құрастыру бойынша меңгерген дағдыларын қолданады.
жүктеу/скачать 0,52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|